Türkiye, 2010’daki Kamu İşçi Seçme Sınavı’ndaki (KPSS) sızıntı skandalından 12 yıl sonra bu sefer 2022-KPSS’deki “benzer soru” skandalını tartışıyor. Savcılık, DDK, YÖK ve Emniyet; ÖSYM’nin soru hazırlama kurulunu mercek altına alarak, bu ünitedeki vazifeliler ile Yediiklim Yayınları yetkilileri ortasında irtibat olup olmadığını araştırıyor. Öbür yandan benzeri soru skandalına, soru havuzundaki soruların değiştirilmeden kullanılmasının neden olmuş olabileceği tezi üzerinde duruluyor.
ÖSYM’nin evvel “asılsız” dediği tezlerin, yapılan incelemede gerçek olduğunun anlaşılması üzerine KPSS’nin Genel Kültür-Genel Yetenek oturumu iptal edildi, gelecek oturumlar ise ertelendi. Pekala bu iptal kararı imtihan skandalını çözmeye yetecek mi? DW Türkçe’nin konuştuğu uzmanlar ve bir devir KPSS soruşturmalarında misyon yapmış yargı üyeleri, sorunun kaynağının ÖSYM’de olduğunu belirterek, kurumun yine yapılandırılmasını ve tesirli bir kontrol sistemi kurulması gerektiğine işaret ediyor.
1- KPSS’de sızıntı argümanı nasıl ortaya çıktı?
31 Temmuz 2022 Pazar Günü tüm Türkiye’de KPSS’nin Genel Yetenek-Genel Kültür oturumu yapıldı. Yaklaşık 1,5 milyon adayın girdiği imtihanla ilgili 2 Temmuz’da Twitter’da kopya savları ortaya atılmaya başlandı. İmtihana giren birçok aday; KPSS sorularının kimilerinin, Yediiklim Yayınları’nın deneme kitapçıklarındakiler ile birebir tıpkı olduğunu yazdı ve buna ait soru örnekleri paylaştı. Birebir vakitte Twitter’da “#kpssdeikincifetoskandalı”, “#SınavİptalEdilsin” halinde tag da açıldı.
2- Soruların sızdırıldığı bulguları ne kadar önemli?
Twitter’da yayımlanan soru görsellerinde ÖSYM’nin ve Yediiklim Yayınları’nın sorularının birçoğunun benzeri olduğu açık olarak görülüyor. Savcılığa hata duyurusunda bulunan CHP Ankara Milletvekili Yıldırım Kaya da yaptıkları incelemede 20-30 soruda benzerlik olduğunu söz etti. KPSS’deki skandalı birinci ortaya atan isimlerden olan ve DW Türkçe’nin ulaştığı Gaziantep Üniversitesi mezunu Serkan Acar da# elindeki Yediiklim Yayınları’na ilişkin bir deneme imtihanı ile iki PDF kitapçıktaki dört sorunun tıpkı olduğunu anlattı. İmtihanın iptal edilmiş olması da tezlerin gerçekliğini teyit etti.
3- ÖSYM, argümanlarla ilgili ne dedi?
1974’te kurulan ÖSYM Başkanlığı, Twitter hesabı üzerinden 2 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, ‘Bazı imtihan sorularının bir yayınevinin deneme imtihanı sorularıyla tıpkı olduğuna ait toplumsal medya platformlarında ortaya atılan argümanların incelemelerimiz sonucunda temelsiz olduğu anlaşılmıştır’ tezinde bulundu. Lakin KPSS’ye giren adaylar ve toplumsal medya kullanıcıları, bu açıklamayla ikna olmadı. Açıklamayı yaptıran ÖSYM Lideri Halis Aygün ise Bizim Yaka Kocaeli gazetesine yaptığı açıklamada, “komplo” imasında bulunarak, “Dört yıl müddetle özveriyle çalıştık. Birileri başarımızdan rahatsız olmuş olacak ki düğmeye bastı” dedi.
4- Savlarla ilgili hangi kurumlar soruşturma başlattı, neler yapıldı?
Tepkilerin sürmesi üzerine Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Heyeti (DDK), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla imtihanla ilgili inceleme başlattı. Müfettişleri ÖSYM’de inceleme yapan DDK’nın harekete geçmeye başlamasıyla fakat öbür kurumlar da refleks gösterdi. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, DDK’nın kabahat duyurusu üzerine soruşturma başlattı. Savcılığın talimatıyla Ankara Emniyet Müdürlüğü grupları, Yediiklim Yayınları’nın Ankara’daki iki merkezine operasyon düzenleyerek soru kitapçıkları ile dijital gereçlere el koydu. Buna paralel olarak YÖK ve ÖSYM de inceleme başlattı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “iddialar asılsız” paylaşımını yaptıran ÖSYM Lideri Halis Aygün’ü vazifeden aldı, yerine Prof. Dr. Bayram Ali Ersoy’u getirdi.
5- KPSS soruları nasıl hazırlanıyor, sorun nereden kaynaklandı?
ÖSYM, her imtihan için bir imtihan komitesi oluşturuyor. Bu kurul, üniversitede misyonlu akademisyenlerden, lisedeki eğitimcilerden ve öteki kamu görevlilerinden oluşuyor. Kurul evvel kapalı devrede soruları hazırlıyor. Bu sorular daha sonra soru havuzuna giriliyor. Bu havuzdan sorular, ÖSYM Lider Yardımcısı tarafından karışık biçimde çekilerek kriptolu bellek aracılığıyla Meteksan’a götürülüyor. Matbaada Lider Yardımcısı ve İmtihan Kurulu Lideri, şifre ve parmak iziyle soruları açarak otomatik yazılımla rastgele imtihan testi oluşturuyor. Bu test daha sonra, son çalışmayı yapmak ve incelemek üzere komitesi teslim ediliyor.
2022-KPSS’deki komitede kimlerin vazife aldığı açıklanmadı. Lakin soruşturma makamları, bu komitenin, soru havuzundan seçilen soruları değiştirmeden test olarak hazırlamış olduğu savını da araştırıyor. Kapalı devrede hazırlanan soruların, Yediiklim Yayınları’nın kitapçıklarından alınıp alınmadığı da araştırmanın başka bir konusunu oluşturuyor. Savcılık, bu nedenle soru hazırlama komitesi lideri ve üyeleri ile Yediiklim Yayınları yöneticileri ortasında irtibat ve sızıntı olup olmadığını mercek altına aldı.
6- ÖSYM’de tarikatlar savaşı mı yaşanıyor?
ÖSYM Lideri Bayram Ali Ersoy, Yıldız Teknik Üniversitesi Matematik Kısmı Lideri olarak vazife yapıyordu. Fakat Ersoy’un İsmailağa tarikatının ölen önderi Mahmut Ustaosmanoğlu’nu övdüğü paylaşımlar ortaya çıktı. Yeniden Ersoy, Ulusal Görüşçü Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (ESAM) Başkanlığı’nı yürüten Ersoy’un İsmailağa cemaatine bağlı İlkseç Vakfı’nın Nokta Gençlik Örgütü’nün düzenlediği sohbetlere katıldığı, İlim Yayma Cemiyeti’ni de ziyaret ettiği anlaşıldı. Misyondan alınan Lider Halis Aygün’ün ise MHP’ye yakın olduğu argüman ediliyor. Yaşananların ÖSYM’deki tarikatlar gayreti olduğu da tezler ortasında. Gazeteci Murat Ehil, son yıllarda ÖSYM’deki tarikat yapılanmasından kast edilenin Menzil tarikatı olduğunu yazdı.
7- KPSS’nin hangi kısmı iptal edildi, bundan sonra ne olacak?
ÖSYM Lideri Ersoy, vazifesinin birinci gününde KPSS’nin 31 Temmuz’da yapılan Genel Kültür-Genel Yetenek oturumunun iptal edildiğini, 6-7 ve 14 Ağustos’ta yapılacak oturumların ise ertelendiğini duyurarak, bu nedenle adaylardan özür diledi. “İlk inceleme sonuçlarına nazaran bu imtihanda adaylara yöneltilen sorulardan kimilerinin, bir yayınevinin soru kitapçıklarında yer aldığı tespit edilmiştir” diyen Ersoy, KPSS’deki soru skandalının varlığını resmi olarak doğruladı. Yeni imtihan takvimi, 17 Eylül’de başlayacak ve adaylardan yeni bir imtihan fiyatı alınmayacak.
8- Argümanların odağındaki Yediiklim Yayınları kim, ne dedi?
Yediiklim Yayınları, 2003 yılında kuruldu. 2006’da ise Yediiklim Akademi olarak dershaneciliğe adım atan kurumun 82 şubesi bulunuyor. Yediiklim’in sahibi Münir Çelik’in Ulusal Eğitim Bakanlığı’ndan “Yabancı Asıllı Öğrencilerin Lisan Sınavı” soru kitapçığının basılması ve dağıtılması ihalesini 5 milyon 894 bin TL bedelle aldığı ortaya çıkmıştı.
Yargı kulislerinde ise Yediiklim Yayınları ile ilgili geçmişte Gülen yapılanması soruşturması yürütüldüğü fakat takipsizlik kararı verildiği argüman edildi. Yediiklim Yayınevi sahibi Çelik, düzenlediği basın toplantısında ÖSYM’nin soruları özensiz hazırladığını argüman ederken, “Fazla itina gösterilmediği üzere bir sonuç çıkıyor. 10 bin soruda 24 tane benzeri soru var, birebir soru yok” dedi. ÖSYM’den bugüne kadar ihale almadığını belirten Çelik, “Hiçbir cemaate, siyasi partiye üye olmadım. Biat etmeyi sevmem” diye konuştu.
9- İmtihanın iptal edilmesiyle sorun çözüldü mü?
Uzmanlar, KPSS’nin iptal edilmiş olmasının sorunu çözmeyeceği, imtihanı düzenleyen problemli yapının ÖSYM’de varlığını sürdürdüğü görüşünde. Eğitim uzmanları, bu nedenle ÖSYM’nin yine yapılandırılmasını öneriyor. Sorunun merkezinin ÖSYM olduğunu belirten Eğitim Uzmanı Özgür Bozdoğan, ÖSYM’nin yapısının demokratikleştirilmesi ve şuan eksik olan kamusal kontrol sistemlerinin kurulması gerektiğini kaydetti. Bozdoğan, “Görülüyor ki ÖSYM’nin şu anki yapısıyla devam edildiği sürece, bu tıp problemler, bu cins soru işaretleri oluşmaya devam edecek” dedi.
Yine DW Haber’in ulaştığı ve KPSS davaları kapsamında misyon yapan bir yargı üyesi, tahlil önerisi olarak “ÖSYM’de liyakatli, partisiz, tarikatlarla bağı olmayan bireyler çalıştırılmalı. ÖSYM Soru Hazırlama ünitelerinin çalışma asılları sıkı kurallara ve disipline bağlanmalı, denetleme düzeneği oluşturulmalı ve hatta denetçiyi de anında denetleyen sistem kurulmalı” dedi. Misal biçimde bir Cumhuriyet savcısı ise, “ÖSYM’nin üzerine TİB (Telekomünikasyon İrtibat Başkanlığı) üzere beton dökülmeli, kapatılmalı” teklifinde bulundu.
10- Maksattaki kurum ÖSYM’nin hangi imtihanları şaibeli?
Yalnızca 2022-KPSS değil, geçmişte ÖSYM’nin düzenlediği birçok imtihanla ilgili kopya skandalları yaşandı. 2010’da düzenlenen KPSS’nin Genel Yetenek Genel Kültür kısmının sorularının dışarı sızdırıldığı tespit edilmiş, bu nedenle imtihan iptal edilmişti. Kopya skandalında Gülen yapılanması irtibatı tespit edilen imtihanda, 350 birinci çıkmıştı. 2011’de yapılan YGS’de ise şifre skandalı ortaya atılmış; imtihanın bilhassa matematik sorularının şıklarının muhakkak bir şifre formülüyle yanıtlanabildiği tabir edilmişti. Periyodun Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ise ÖSYM Lideri Ali Demir’e sahip çıkarak imtihanı savunmuştu.
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, şu an 2010-2022 KPSS’nin dışında başka yıllarda yapılan birçok imtihanla ilgili de soruşturma başlatmıştı. ALES, ÖSS, KPSS, TUS, askeri liseler, polis okulları üzere birçok imtihanla ilgili soruşturmalar sürüyor.
