Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Kurulu, Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde işlendiği sav edilen kabahatlerin tartışılmasını öngören tasarıyı reddetti.
47 üyeye sahip kurulda Perşembe günü yapılan oylamada, kelam konusu tartışma önerisi, 17 evet oyuna karşı 19 hayır oyuyla reddedildi. Oylamada, 11 ülke ise çekimser kaldı. Tartışmaya karşı oy veren ülkeler, Çin’in yanı sıra Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Pakistan, Bolivya, Kamerun, Küba, Eritre, Gabon, Endonezya, Fildişi Kıyıları, Kazakistan, Moritanya, Namibya, Nepal, Senegal, Sudan, Özbekistan ve Venezuela oldu. Ukrayna, Arjantin, Ermenistan, Benin, Brezilya, Gambiya, Hindistan, Libya, Malavi, Malezya ve Meksika ise oylamada çekimser kaldı.
Aralarında Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) de ortalarında bulunduğu Batı ülkeleri, Sincan’da işlendiği belirtilen kabahatlerin tartışılmasını öngören tasarıyı geçen ay hazırlamıştı. Kelam konusu adım, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet’in uzun müddet beklenen Sincan raporunu yayınlamasının akabinde gelmişti. Kelamı edilen raporda, Uygurlar ve Sincan’daki öbür Müslüman azınlıklara karşı Çin idaresince insanlığa karşı cürümler işlendiği belirtiliyordu. Bachelet’in raporunda, Sincan’da azap, keyfi tutukluluk ve dini ve üreme haklarının ihlallerine ait bulgular elde edildiğine ait bilgiler yer alıyordu.
Uygur Özerk Bölgesi’nde Pekin idaresinin “eğitim kampı” olarak isimlendirdiği merkez. Fotoğraf: Mark Schiefelbein/AP Photo/picture alliance
Konsey’in kelam konusu kararı, Pekin’in ağır lobi faaliyetleri üzerine aldığı belirtiliyor. Gözlemcilerin aktardığı bilgilere nazaran, bilhassa de Çin’in altyapı yatırımları yaptığı Afrika ülkeleri, Çin’in lobicilik faaliyetlerinin tesirinde kaldı. 13 Afrika ülkesinden evet oyu veren tek ülke Somali oldu.
ABD ve İngiltere’den kınama
ABD’nin BM İnsan Hakları Kurulu’ndaki Daimi Temsilcisi Michele Taylor, hususa ait Twitter’dan yaptığı açıklamada, “ABD, Sincan’a ait tartışmanın engellenmesine yönelik oylamayı kınamaktadır” dedi. Taylor, “BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri’nin bağımsız değerlendirmesi konusundaki eylemsizlik, utanç verici biçimde kimi ülkelerin incelemeden muaf olduğunu ve cezasız kalmak suretiyle insan haklarını ihlal etmelerine müsaade verildiğini göstermektedir” diye konuştu.
İngiltere’nin BM Daimi Temsilcisi Simon Manley de, “Çin’in tartışmayı engelleme ve hakikati saklama eforları muvaffakiyete ulaşamayacak. Bugünkü oylama Çin’e net bir ileti göndermiştir: Çok sayıda ülke, her nerede ve kim tarafından işlenirse işlensin, fecî insan hakları ihlalleri kelam konusu olduğunda sessiz kalmayacaktır” dedi.
Söz konusu karara sivil toplum örgütlerinden sert reaksiyon geldi. Milletlerarası Af Örgütü, oylamanın gülünç olduğunu söylerken, İnsan Hakları İzleme Örgütü ise BM bünyesindeki kurulun istismar kurbanlarına ihanet niteliğinde olduğunu söz etti.
Çin’in BM Daimi Temsilcisi Çen Şu ise, kelam konusu tasarı ile kurulun “Çin’in içişlerine karışmak hedefiyle suistimal edildiğini” öne sürdü. “Taslak karar, insan hakları yanlısı değil, siyasi manipülasyon niteliğinde bir karardır” diye konuşan Şu, “Bugün Çin gaye alınıyor, yarın ise gelişmekte olan diğer bir ülke amaç alınabilir” dedi.
DW,AFP/BÜ,JD
