Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nın TCMB eylül ayından itibaren aldığı faiz indirimi kararları döviz kurlarının Escort Zeytinalanı rekor düzeylere ulaşmasına yol açtı TCMB Para Siyaseti Konseyi siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 23 Eylül’de yüzde 19’dan 18’e 21 Ekim’de yüzde 18’den 16’ya 18 Zeytinalanı escort Kasım da ise yüzde 16’dan yüzde 15’e indirdi 20 Ekim’de 9 29 düzeyinde olan dolar kuru bugüne dek yaklaşık 5 lira başka bir deyişle yüzde 54 yükseldi
Pazartesi günü dolar Zeytinalanı escort Bayan kuru 14 75 TL’ye kadar yükselerek yeni tepesini görürken Euro da 16 65 TL ile rekor kırdı Kurlardaki yükselişi durdurmak için 1 Aralık tan bu yana piyasa döviz satışı yapan Merkez Bankası dün dördüncü defa bu biçimde kura müdahale etti Pekala bu yol ne kadar tesirli
Merkez Bankası nın müdahalesi sonrası kurlar kısa müddetliğine bir ölçü gerilese de dolar kuru 14 Euro ise 16 TL düzeyinin üstünde kalmayı sürdürüyor DW Türkçe’ye konuşan akademisyen Doç Dr Cihan Bolgün Merkez Bankası nın 1 Aralık tan bu yana yaklaşık 4 milyar dolarlık direkt döviz satışı yaptığını belirtiyor
Döviz satışı kuru yükseltti
Bolgün 1 Aralık’ta 700 milyon dolarlık satış yapıldığında doların 13 lira 88 kuruş olduğunu belirterek bu tarihten sonra kurlarda yaşanan yükselişe dikkat çekiyor Cihan Bolgün 3 Aralık’ta tekrar dolar 13 88 civarındayken 300 milyon dolar ve 13 90 düzeyindeyken 500 milyon dolar satış yapıldı En son dün dolar 14 65 düzeyindeyken 2 2 buçuk milyar dolar civarında müdahalede bulunulduğunu görüyoruz Yani birinci müdahale edilen 1 Aralık’tan dün itibariyle yapılan müdahale sonrasında kur düzeyinde düşme yerine aslında yaklaşık yüzde 2 5’e varan bir yükselişin olduğunu söylememiz mümkün diyor
Merkez Bankası kurları düşürmek için 2006’dan bu yana döviz satım siyasetine başvuruyor Ancak tıpkı sonucu vermesine karşın iktidarın düşük faiz ısrarı nedeniyle bu siyasete devam ediliyor
Bolgün Kur düzeyinde düşme yerine yaklaşık yüzde 2 5’e varan bir yükseliş oldu
Evren Bolgün Merkez Bankası 13 Haziran 2006’da 494 milyon dolarlık bir direkt satım müdahalesinde bulmuştu Kur 1 5660 civarındayken bu satış yapıldı Bir hafta sonra dolar 1 63 TL ye çıktı diye konuşuyor Bolgün 2014 yılında yapılan döviz satışı sonrasında da dolar kurunun 2 29 düzeyinden bir haftada 2 27 2 28 lere geldiğini münasebetiyle kurda manalı bir değişiklik olmadığını söz ediyor
Merkez Bankası nın faizleri yüzde 17’den 19’a yükselttiği mart ayındaki PPK toplantısının akabinde Merkez Bankası Lideri değiştirilmiş Naci Ağbal yerine vazifeye gelen Şahap Kavcıoğlu devrinde siyaset faizi beş ay sabit tutulduktan sonra eylül ayında faiz indirimlerine başlanmıştı
Ekonomistlerin faiz indirimlerinin kur artışı münasebetiyle enflasyonu daha da üste çekeceği ihtarlarına karşın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan düşük faiz siyasetinin kuru da enflasyonu da aşağı çekeceğine dair görüşünü sık sık yineliyor Döviz satım ihaleleri ise Merkez Bankası’nın rezervlerinde erimeye yol açıyor Merkez Bankası nın 128 milyar dolarlık döviz rezervi nerede tartışmalarına yol açan eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak devrinde Merkez’in brüt döviz rezervleri 84 milyar dolara kadar gerilemişti
Peki rezervler neden kıymetli
Bir ülke dış borç krizine karşı korunmak için borcun vadesi geldiğinde şayet piyasadan döviz toplayamazsa Merkez Bankası rezervlerini kullanıyor Ya da güç üzere hayati değeri olan ithal mallar için gerekli döviz yoksa bu da rezervlerden karşılanıyor
DW Türkçe’ye konuşan akademisyen Prof Dr Mehmet Şişman Finansallaşma rezervsiz yürümez Birebir vakitte para siyasetinin bir aracıdır bu Lakin rezervin aşikâr bir oranda olması lazım ve rezervleri kullanırken vaktinde müdahale gerekiyor Dövize müdahale ederken evvelden de haber verilmez Zira büyük alımlar yapılabilir diyor
Prof Şişman’a nazaran kurların düşürülebilmesi için faiz artırımı şart
Prof Şişman rezervlerin çok fazla olmadığı durumlarda ise spekülasyon yapanlar yahut manipülasyon yapanlar bunu bildikleri için rezerv tesirinin rezervlerin müdahalesinin tesirinin vakitle azalabildiğine dikkat çekiyor Türkiye’de bu durumun görüldüğüne işaret eden Şişman kurun bu nedenle döviz satışı sonrası tekrar kısa müddette eski düzeylerine döndüğünü vurguluyor
Rezervler borçları karşılamıyor
3 Aralık itibariyle Merkez Bankası nın brüt döviz rezervleri 124 milyar dolar düzeyinde bulunuyor Merkez Bankası rezerv yeterliliği için ise bankanın brüt döviz ve altın rezervinin bir yıla kadar toplam döviz borcunu karşılayacak kadar olması gerekiyor
Merkez in son datalara nazaran döviz kısa vadeli döviz borcu 168 milyar doları bulurken rezerv yeterliliği yüzde 74 düzeyinde Buna 2022 yılı için varsayım edilen 12 milyar dolarlık cari açık eklendiğinde ise oran yüzde 69’a düşüyor Özetle bankanın kasasındaki döviz yükümlülüklerinin yüzde 31’ini karşılamıyor
Merkez Bankası’nın net milletlerarası rezervlerinin ise 22 5 milyar dolar olduğuna işaret eden Cihan Bolgün Bu tabi 3 Aralık’tan sonra yapılan yaklaşık 2 5 milyar dolar ve civarındaki müdahaleyi kapsamıyor Münasebetiyle SWAP hariç net rezerv döviz konumun da eksi olduğunu dikkate alacak olursak müdahalelerin sonuç getirmesini pek beklemek mümkün değil diyor
Faiz artırımı gerekiyor
Prof Şişman kurların düşürülebilmesi için faiz artırımının koşul olduğu görüşünde Para siyasetinin temel direğinin faiz olduğuna rezerv kullanımının ise ikinci planda kalması gerektiğine dikkat çeken Şişman Rezervlerden çok bunu kombine düşünmek lazım Faiz siyasetiyle birlikte ele almak gerekiyor Faizlerde düşürme tarafında değil yükseltme istikametinde adım atılması lazım Zira dış ticaret açığı veriyoruz Para arzı fazlamız var ve gerçek riskler mevcut Türkiye’nin not görünümü iki not kuruluşunda da negatif O açıdan faiz siyasetinin kullanılması burada kaçınılmaz oldu Bu bahisteki ikazları dikkate almak gerektiği düşünüyorum tabirlerini kullanıyor
Merkez Bankası Kasım ayında siyaset faizini yüzde 15’e indirmişti Banka yılın son faiz kararını perşembe günü açıklayacak Ekonomistlerin beklentisi siyaset faizinde 100 baz puan daha indirim olacağı tarafında
Pelin Ünker
Deutsche Welle Türkçe
