Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna’ya saldırmasının akabinde başlayan göç dalgasında milyonlarca Ukraynalı ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Farklı sebeplerden olsa da savaşın başlamasının akabinde ülkesini terk eden Rusya vatandaşları da var. Konutlarını arkasında bırakan Rus muhaliflerin tercih ettiği ülkelerden biri de, direkt uçuşların devam ettiği Türkiye oldu. Türkiye’ye sığınan Rusların ortak hayali, savaşın bir an evvel sona ermesi…
Putin’in Ukrayna’yı işgali, Rusya’da savaş aykırısı protestolara neden oldu. Polisin epeyce sert formda müdahale ettiği protestolarda binlerce kişi gözaltına alındı. Bu protestolara katılan kimi Ruslar ortasında cezaevi tehdidiyle karşı karşıya kalınca ülkesini terk edenler var. Ilya Denisov ve Anastasiia Veselova, protestolara katılan Rusya vatandaşlarından…
Denisov ve Veselova ile, ünlü Rus rapçi Oxxxymiron’un gelirini Ukraynalı mültecilere bağışlayacağı konseri izlemek üzere geldikleri İstanbul Kadıköy’de konuşuyoruz. Denisov, “Sokakta rastgele bir polis sizi yakalayıp içeri atabilir. Kız arkadaşımla bir arada savaş zıddı şovlara katıldık. Polisten tebligat geldi. Rusya birkaç gün içinde gerçek bir faşist ülkeye dönüştü. Çığrından çıkmış beşerlerle yaşamak çok zorlaştı ve biz de ülkeyi terk etmeye karar verdik” diyor. Çift, Rusya’dan ayrılma kararı aldıktan sonra iki gün içinde konutlarını kapatıp birer bavulla uçağa atlamış. Gürcistan ya da Ermenistan’a gitmeyi planlıyorlar.
Anastasiia Veselova
“Rusya’da yalnızca hayalkırıklığı, gerilim ve yorgunluk vardı zira bir saat sonra ne olacağını bilmiyorsun. Meskenimiz için, ailemiz için korkuyoruz. Savaşın bitmesi ya da daha uygun bir ihtimal Putin rejiminin yıkılması halinde dönebiliriz.”
“Sana şu an konuşuyor olmam bile riskli”
Rus rapçi Oxxxymiron’un “Russians Against War” (Savaş Zıddı Ruslar) ismini verdiği konser serisinin birincisini gerçekleştireceği yerin önünde uzun kuyruklar var. Biletleri günler öncesinden tükenen konsere girmeyi bekleyen Ruslar, “Savaşa hayır” (Net voyne) sloganları atıyor. Konsere gelenlerin birden fazla, Rusya’yı savaş kararından sonra terk edenler… Türkiye’ye gelen muhalifler ortasında cezaevi tehdidiyle karşı karşıya kalan sıradan vatandaşların yanı sıra aktivistler, gazeteciler ve sanatkarlar da var.
Philipp Chekunov, ülkeyi terk eden sanatçılardan… “Dışarıdan Rusya vatandaşlarını sokağa çıkmadıkları için yargılayanlar çok. Fakat sokağa çıkamıyoruz zira bu kabahat. Resmî ideolojiye karşıt düşen görüşleri söz edemiyorsunuz. Sana şu an konuşuyor olmam bile riskli” diyor. Chekunov, ülkeden ayrılmadan evvel yanına yalnızca bilgisayarıyla birkaç kıyafet alabilmiş. “Şu anda bir görsel üzerine çalışıyorum, ilginizi çekebilir” deyip telefonunu çıkarıyor. Ekranda, vücudu yarıya kadar kana gömülü bir Putin görseli var:
“Sanatçı olarak savaş aykırısı beyanda bulunmam gerektiğini hissettim. Bu hala devam eden bir iş fakat benim beyanım da bu.”
Philipp Chekunov
“Uluslararası muhafaza talep edebilirler”
Ülkelerini terk eden Rus vatandaşlarının kimileri bir mühlet daha Türkiye’de kalmayı planlarken kimileri öbür ülkelere gitmeyi düşünüyor. İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi Lideri avukat Tuğçe His Köksal, Türkiye’nin lafzi olarak mülteci statüsünü Avrupa’daki olaylar nedeniyle sığınanlara tanıdığını, Avrupa tabirinden de kural olarak Avrupa Kurulu üye devletlerin anlaşıldığı halinde yorumlandığını hatırlatıyor.
Köksal, “Rusya, Avrupa Konseyi’nden çıkartıldı. Bununla birlikte Türkiye’ye sığınan Ruslar, Yabancılar ve Milletlerarası Müdafaa Kanunu kapsamında muhalif olmaları nedeniyle zulüm riskine uğrayacaklarını söz ederek memleketler arası muhafaza talep edebilirler” diyor. Putin’in savaş ilanından sonraki birinci 10 gün içinde 200 bin civarında Rus vatandaşının ülkeyi terk ettiği varsayım ediliyor.
Avukat Tuğçe His Köksal
“Rusya’dayken her gün ağlıyordum”
Ülkelerini terk eden Rusların birbirleriyle bağlantı halinde olmak için farklı sanal platformlarda kurdukları sohbet kümeleri var. Mikhael ve Katherina, bu kümelerden birinde tanışmış ve kahvaltı için buluştuktan sonra arkadaş olmuşlar. Mikhael, “Rusya’daki durum büsbütün bilinmeyen. Biraz nakitim var. Burada biraz daha kalacağım ve sonra ne yapabilirim diye bakacağım” diyor. Katherina, bir savaş aksisi olarak duygusal yükün ağır gelmesi nedeniyle ülkesini terk etmiş.
“Savaştan sonra olağan hayatımı sürdürememeye başladım. Her gün ağlıyordum. Benim için hakikaten çok gerilimliydi. Ülkeyi terk etme kararını vermek zordu. Sonra birtakım arkadaşlarım ülkeyi terk etmeye başladı. Ben de o vakit karar verdim” diyor.
Katherina şu an burada Rusya’da olduğundan daha düzgün hissediyor. Ülkesinde savaş aksisi olduğunu lisana getirmenin imkânsız olduğunu, yalnızca Oxxxymiron konserine gelerek bile savaşa karşı olduğunu gösterebilmenin onu çok memnun ettiğini söylüyor.
Katherina
“Medya ‘savaş’ sözünü kullanamıyor, yasaklandı”
Rusya’yı terk etmek zorunda kalanlar ortasında çok sayıda gazeteci de var. “TV Rain” olarak da bilinen Dozhd isimli bağımsız televizyon kanalında çalışan Dima Varlamov, çalıştığı medya kuruluşuna erişim pürüzü getirilmesiyle soluğu İstanbul’da almış. Bağımsız medya kuruluşlarında çalışan çok az gazetecinin Rusya’da yaşamaya devam ettiğini söyleyen Varlamov, “İstediğimiz üzere çalışamaz hale geldik. Ofiste çalışan çabucak herkes yurtdışına gitme kararı aldı. İstanbul’a birçok meslektaşımla birlikte geldim” diyor.
O da yirmi dakika içinde toparlanarak bilgisayar ve birkaç kıyafeti ile Türkiye’ye gelmiş. Ülkesinde “savaş” sözünün kullanımının yasaklandığını, medyanın “özel operasyon” tabirini kullanmak zorunda olduğunu anlatıyor. Yedi yıllık gazetecilik mesleğine orta vermek zorunda kaldığı için üzgün lakin umutsuz değil. Gelecek planları, şimdilik rafta.
“Savaşın bitmesini beklememiz gerekiyor. Ondan sonra ne yapabileceğime bakacağım. Kimse bu savaşı istemedi. Hala ne olduğunu anlamış değiliz” diyor.
Burcu Karakaş
© Deutsche Welle Türkçe
