Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğunda öldürülen gazeteci-yazar Cemal Kaşıkçı davası evrakının özel bir isimli yardımlaşma mutabakatı bulunmayan Suudi Arabistan’a nakli talebine ait olumlu görüş vereceklerini açıkladı. Gözler bu nedenle davanın Suudi Arabistan’a nasıl nakledileceğine çevrildi. Nakil süreçleri, 6706 sayılı Cezai Bahislerde Milletlerarası İsimli İş Birliği Kanunu uyarınca yapılacak. Nakil kararı sonrasında Suudi Arabistan isimli makamları sanıklar hakkında mahkumiyet kararı verirse, Türkiye’deki dava düşecek. Lakin mahkumiyet kararı dışında bir karar çıkarsa, Türkiye davayı yine ele alabilecek. Ceza hukukçusu Ersan Şen, Suudi Arabistan’daki yargılamadan adalet beklemediğini belirterek, “Dava siyasete kurban gidiyor” dedi.
İstanbul’da bulunan Suudi Arabistan Başkonsolosluğuna 2 Ekim 2018’de giren Gazeteci-Yazar Cemal Kaşıkçı’dan bir daha haber alınamamış, daha sonra öldürüldüğü ortaya çıkmıştı. İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nde süren Cemal Kaşıkçı davasının dünkü duruşmasında Cumhuriyet Savcısı, davada durma kararı verilerek evrakın Suudi Arabistan’a devredilmesini talep etti. Savcının mütalaasında, Suudi Arabistan Başsavcılığı tarafından gönderilen 13 Mart 2022 tarihli yazıda, yargılamanın Suudi Arabistan Krallığı’na devredilmesi, sanıklar hakkında çıkartılan kırmızı bülten kararlarının kaldırılmasının talep edildiği anımsatıldı.
Mahkeme, 26 sanıklı davanın Suudi Arabistan’a zamanı konusunda Adalet Bakanlığına görüş sorulmasına hükmederek duruşmayı 7 Nisan’a erteledi.
Bekir Bozdağ: Olumlu görüş bildireceğiz
Gözler bu nedenle Adalet Bakanlığı’na çevrildi. Ankara’da gazetecilerle bir ortaya gelen Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, bahse ait sorular üzerine “Bu mevzuyu inceletiyoruz. Bu yargılamanın, davanın nakli konusunda olumlu görüş bildireceğiz. 6706 sayılı yasanın 24. hususu uyarınca bu devam edecek, ona nazaran karar veriyoruz” dedi.
Yargılamanın İstanbul’da devam ettiğini anımsatan Bozdağ, davada 26 kişi hakkında kırmızı bülten yayımlandığını, 20 sanığın iadesinin istendiği lakin Suudi Arabistan makamlarının bu taleplerin tamamını reddettiğini lisana getirdi.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ
‘Adli yardımlaşma muahedesi yok’
Türkiye ile Suudi Arabistan ortasında özel bir isimli yardımlaşma muahedesi bulunmadığını belirten Bozdağ, buna karşılık yargılamanın nakli talebinin memleketler arası isimli yardımlaşma muahedesi çerçevesinde iletildiğini anlattı. Nakil talebinin Suudi Arabistan’dan geldiğini tabir eden Bozdağ, yargılamanın naklen bölümünün Türk mahkemelerinin yargılama yetkisini ortadan kaldırmadığını savundu.
Nakil süreci nasıl gerçekleşecek?
Peki, Cemal Kaşıkçı davasının Suudi Arabistan’a nakli süreci nasıl gelişecek?
6706 sayılı Cezai Bahislerde Milletlerarası İsimli İş Birliği Kanunu’nun 24. hususu, “Soruşturmanın yahut kovuşturmanın yabancı devlete devredilmesi”ni düzenliyor. Bu hususa nazaran, üst hududu bir yıl yahut daha fazla mahpus cezasını gerektiren kabahatlerden ötürü yürütülen soruşturma yahut kovuşturmaların iki durumdan yabancı bir ülkeye devredilmesi mümkün. Bu iki koşul kanun hususunda şöyle tabir edildi:
– Kuşkulu yahut sanığın yabancı devletin vatandaşı olması nedeniyle Türkiye’de hazır bulundurulamaması yahut isimli yardımlaşma yoluyla savunmasının alınamaması.
– Türk vatandaşı olan kuşkulu yahut sanığın yabancı devlette mutat olarak bulunması yahut kanıtların bu devlette olması nedeniyle devranın, gerçeğin ortaya çıkarılmasına imkân vermesi.
Suudi mahkemeleri ceza verirse dava düşecek
Kanuna nazaran, Suudi Arabistan’dan bu talep geldiği için Adalet Bakanlığı’nın olumlu görüş vermesinin akabinde mahkeme, iade kararı verecek ve evrakın bir örneğini gönderecek.
Suudi Arabistan’ın belgenin zamanını kabul etmesi durumunda, İstanbul’daki mahkeme, davada durma kararı verecek. Sanıklar hakkında Suudi isimli merci tarafından mahkûmiyet kararı verilmesi durumunda ise Türkiye’deki davada düşme kararı verilecek.
Mahkumiyet çıkmazsa dava tekrar açılabilir
Mahkûmiyet kararı dışında bir karar verilmesi durumunda ise davaya Türkiye devam edebilecek. Suudi Arabistan’daki davanın sağlıklı bir biçimde yürütülmediğinin Merkezî Makamca isimli mercie bildirilmesiyle de davanın tekrar görülmesine karar verilebilecek.
Dışişleri kararı eleştirmişti
Suudi Arabistan, Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesiyle ilgili davada beş kişi hakkında 2019’da idam cezası, üç bireye ise toplam 24 yıl mahpus cezası vermişti. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy ise kararı “Karar, gerek ülkemizin gerek milletlerarası toplumun bu cinayetin tüm taraflarıyla aydınlatılmasına ve adaletin tecellisine yönelik beklentilerini karşılamaktan uzaktır” kelamlarıyla eleştirmişti.
Türkiye’nin bu sekiz kişinin yargılamasını kâfi bulup bulmayacağı ise şimdi bilinmiyor.
Hukukçular ne diyor?
Hukukçular, nakil kararını DW Türkçe’ye kıymetlendirdi. Ceza hukukçusu Prof. Dr. Ersan Şen, nakil kararının yasaya uygun lakin hukuka alışılmamış olacağını belirterek, “Suçun işlendiği yer burası, adalet burada sağlanmalı. Bu işin içinde oradaki yüksek mevkideki beşerler da var” dedi. Suudi Arabistan’daki türel sürecin nasıl işleyeceğinin aşikâr olduğunu belirten Şen, şunları kaydetti:
“Türkiye ile Suudi Arabistan ortasındaki hukuk sistemi farklı. Biz uygar hukukuz. Orada idam cezası var, bizde yok. Bizim hukuk sistemimiz buna müsaade vermiyor. Orada idam cezası olduğu için evrakın iade edilmemesi gerekiyor. Şayet iade edilecekse sanıkların idam edilmemesi istikametinde kural koşulmalı. İdam cezasının uygulanmayacağına yönelik garanti almamız lazım.”
‘Oradaki yargılamaya güvenmem’
Ersan Şen, Suudi Arabistan’daki yargılamada adaletin sağlanıp sağlanamayacağına ait soruya ise “Yargılama imgede olacak. Ben oradaki yargılamayı güvenir miyim, güvenmem. Bu işin içinde oradaki hükümet de var. Oradan sağlıklı adalet çıkmaz. İstanbul’un göbeğinde bir insan öldürüldü, cesedi bulunamadı. Kanıtlar burada. Adalet burada çıkmalı” diye konuştu.
‘Dava siyasete kurban gidiyor’
Türkiye’nin Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ile olan bağlantılarını düzelttiğini anımsatan Şen, “Siyasi süreç, siyasi sonuçlar çıkardı. Mavi Marmara ile ilgili de benzeri bir süreç yürütüldü. Ben adaletin olmayacağını düşünüyorum. Siyasete kurban gidiyor bu dava” dedi.
Timuçin Köprülü: Kırmızı bülten beklenmeliydi
Atılım Üniversitesi öğretim üyesi, ceza hukukçusu Dr. Timuçin Köprülü, yasa uyarınca davanın Suudi Arabistan’a periyodunun mümkün olduğunu kaydetti. Türkiye’nin tüm eforlarına rağmen sanıkların ele geçirilemediğini anımsatan Köprülü, “Hukuki prosedür olarak bir sorun görünmüyor fakat neden kırmızı bültenle aranan sanıkların öteki ülkelere gittikleri an yakalanmasının beklenmediği tahminen bir soru işareti” dedi.
Suudi Arabistan’ın din temelli bir hukuk sistemini benimsediğine dikkati çeken Köprülü, Suudi Arabistan’da sekiz kişinin bu davalarda yargılandığını ve daha sonra mahpus cezasına çevrilen vefat cezaları ve çeşitli müddetli mahpus cezaları verildiğini anlattı.
Türkiye tarafından devredilmeye çalışılan kovuşturmada bu sekiz kişinin olup olmadığının bilinmediğini söz eden Köprü, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Suudi Arabistan biz yargılamayı yaptık karar verdik, bir talebimiz yok da diyebilir. Elbette Suudi Arabistan’daki bu yargılamaların ne kadar adil olduğu hem Kaşıkçı’nın yakınları hem de insan hakları örgütleri tarafından kuşkuyla karşılanmıştı. Olayı azmettiren olarak suçlanan Muhammed bin Salman’a bu davanın uzanamayacak olması da yeniden eleştirilmişti.”
Mavi Marmara davası da düşmüştü
Gazze’ye insani yardım taşıyan Mavi Marmara gemisine 2010 yılında İsrail askerleri tarafından gerçekleştirilen ve 10 Türk vatandaşının öldüğü atağa ait İstanbul’da süren davada da düşme kararı verilmişti. İstanbul 7. Ağır Ceza Mahkemesi, düşme kararını Türkiye ile İsrail ortasında yapılan mutabakata dayandırmıştı.
Anlaşmaya nazaran İsrail, hücumda ömrünü yitirenlerin ailelerine 20 milyon dolar tazminat ödeyecekti. Türkiye ise Mavi Marmara davası kapsamında İsrail ve vatandaşlarının, Türkiye’de yapılan yahut yapılacak her türlü hukuksal ya da cezai talebe ait her türlü sorumluluktan büsbütün muaf tutulmalarını sağlayacaktı.
Alican Uludağ
© Deutsche Welle Türkçe
