İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi kararının iptali istemiyle açılan davanın görülmesine Danıştay Konferans Salonu’nunda başlandı. Konferans salonu, bayan avukatlarla dolarken, TBB Lideri Erinç Sağkan da avukat cübbesi giyerek davacı tarafında yer aldı. Davaya Yılmaz Akçil başkanlığındaki beş kişilik Danıştay 10. Daire Heyeti bakıyor.
Başkan Akçil, duruşma başında “Danıştay tarihinde bir birinci. Bu kadar kalabalık bir duruşma birinci sefer yapıyoruz.” dedi. Akçil, her davacı için üç avukatın konuşması kararı alındığını söz etti.
İlk kelam, 29 Ekim Bayanları Derneği Lideri, Avukat Şenal Sarıhan’a verildi. Davayı “tarihi” olarak nitelendiren Sarıhan, İstanbul Sözleşmesi’nin TBMM devre dışı bırakılarak anayasaya muhalif olarak feshedildiğini kaydetti. Sarıhan şöyle konuştu:
“Kadın hakları için kazanımlar elde etmek için çok uğraş ettik. Terk dökmekse ter döktük, ayakkabı parçalamaksa ayakkabı parçaladık, Meclis’e gittik. Bütün bunlar bayanın insanlık onurunun korunması içindi. İstanbul Kontratı, bayanın, çocuğun, farklı cinsel yönelimi olan bayanların onurunu korumak içindir. Şiddete uğrayan bayan kendisini onursuz hisseder. Yıllardır bunun uğraşını verdik. Bilhassa bu mukavelenin imzalandığı için hem iktidar, hem bayanlar bayram ettiler. Zira bu bayan hareketinin bir kazanımı idi. Bayan hakları uğraşının bir sonucuydu. Bütün dünya bayanlarının kazanımı.”
Danıştay’a: Bayanların hayat hakkını korumak sizin vazifeniz
İki ay içinde 90 bayanın öldürüldüğünü belirten Sarıhan, “Televizyonu dün açtığımda yeni bayanlar katledilmişti. Bizim temel gayemiz bayanların hayat hakkını korumaktır. Birçok duruşmada takip ettik. Hiçbirisi bu türlü değildi. Siz bu bayanları bir de ayakta görmelisiniz, çığlık atarken duymalısınız. Mahkeme olarak bayanların hayat hakkını korumak sizin göreviniz” dedi.
Danıştay’daki duruşmaya çok sayıda bayan avukat katıldı Fotoğraf: Alican Uludağ/DW
Başsavcılık iptal istemişti
Davaya ait görüşünü daireye gönderen Danıştay Başsavcılığı, iptal kararı verilmesini istemişti. Cumhurbaşkanlığı kararının hukuka muhalif olduğunu belirten başsavcılık, “Dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı ile feshedilen kontratın onaylanmasına ait 6251 sayılı Kanun’un TBMM tarafından yürürlükten kaldırılmamış olması yahut dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı alınmadan evvel kontratın sona erdirilmesinin uygun bulunduğuna ait yeni bir kanun çıkarılmamış olması nedeniyle, dava konusu Cumhurbaşkanı Kararında yetkide ve metotta paralellik prensibi uyarınca hukuka uyarlılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır” demişti.
Ne olmuştu?
Kadına yönelik şiddetin önlenmesi konusunda devletlere sorumluluklar yükleyen “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraşa Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi” Avrupa Kurulu’na üye ülkeler tarafından 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul’da imzalanmıştı. Türkiye, bu mukaveleyi birinci imzalayan ülke olmuştu. Mukaveleye ait kanun, 24 Kasım 2011’de TBMM’de kabul edilmiş, Bakanlar Heyeti tarafından da 10 Şubat 2012 tarihinde onaylanmıştı.
Ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 19 Mart 2021 tarihinde imzaladığı ve bir gün sonra Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, Türkiye İstanbul Sözleşmesi’nden tek taraflı çekilmiş oldu. İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesinde Meclis’in devre dışı bırakılması tartışma yaratmıştı.
Erdoğan’ın bu kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle 200’ün üzerinde dava açıldı.
Danıştay birinci olarak yürütmeyi durdurma talebini görüştü. 2 üyenin muhalefet şerhine rağmen 3 üye, yürütmenin durdurulması talebini reddetmişti.
İtirazı kıymetlendiren Danıştay İDDK ise 5 üyenin muhalefet şerhine karşılık 8 üyenin oyuyla 10. Daire’nin kararının yürütmesinin durdurulması talebini reddetmişti.
Kararın münasebetinde, Anayasa’ya nazaran yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı’nda olduğu, milletlerarası antlaşmaları sona erdirilmesinin de yürütme yetkisine ait olduğu savunulmuştu.
