ABD Hazine Bakanlığı, Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği’ne (TÜSİAD) Türk şirketlerinin yaptırım uygulanan Ruslarla çalışmamalarına yönelik bir ihtar mektubu gönderdi.
TÜSİAD ise yaptığı açıklamada ABD ve Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere 30’dan fazla ülkenin Rusya’ya yönelik yaptırım kararları aldığını hatırlatarak kelam konusu mektubun Dışişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı ile paylaşıldığını duyurdu.
Peki bu durum Türkiye’deki şirketleri ve finansal kurumları nasıl etkileyecek?
New York merkezli finans gazetesi Wall Street Journal‘ın birinci olarak duyurduğu habere nazaran ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo’nun kaleme aldığı mektupta, “Yaptırım uygulanan Rus kurum ve kuruluşlarla ilgilerin, Türkiye’nin finansal kurumlarını ve işletmelerini yaptırım riskine maruz bırakabileceğini lütfen unutmayın” uyarısı yer aldı.
ABD Hazine Bakan Yardımcısı Adeyemo, hafta sonu ise Türk mevkidaşı Yunus Elitaş’a “Rus kurum ve bireylerin Türkiye’yi kullanarak yaptırımdan kaçınma girişimlerinden” duyduğu tasayı lisana getirmişti.
ABD Hazine Bakan Yardımcısı Adeyemo ve Türk mevkidaşı Yunus ElitaşFotoğraf: CİNS Ministry of Treasury/AA/picture alliance
İş dünyası ABD’den gelen ihtarın Türkiye merkezli şirketler açısından ruhsal tesirlerinin olabileceği lakin şirketlerin yasal çerçeve dışına çıkmadığı görüşünde.
DW Türkçe’ye konuşan Rus-Türk İş Adamları Birliği Lideri Naki Karaaslan, ABD’nin resmi kuruluşlarının, TÜSİAD üzere iş dünyasının temsilcisi bir kuruma ikaz mektubu göndermesinin çok farklı olduğunu söylüyor.
“Devletler devletlerle muhatap olur. Bunun kültürü de uygulaması da bu şekildedir” diyen Karaaslan, bu mektubun gönderilme sebebini de anlamanın mümkün olmadığını söz ediyor. Karaaslan, “Çünkü Türkiye-Rusya ortasındaki ticaret daima yaptırımlar çerçevesinde devam ediyor. Yapılan işler, satın almalarda bunlara uygun davranılıyor. Ve o husus daima bir standart içinde, bir yasal çerçeve içinde” diyor.
Hangi alanlarda yatırımlar var?
Türk firmalarının Rusya’da beyaz eşyadan şahsî bakım eserlerine, inşaattan bankacılık ve cam endüstriye pek çok alanda yatırımı bulunuyor.
Koç Holding, Şişecam, Hayat Kimya, FİBA, Şiddetli Kümesi, ENKA, Rönesans Holding ve Rixos, Rusya’da yatırım yapan değerli şirketler ortasında yer alıyor.
İnşaatta ise Rusya’da yaklaşık 21 milyar dolar pahasında 150 proje devam ediyor.
Türkiye’nin Rusya ile hem barış hem de ticaret manasında başarılı bir istikrar siyaseti yürüttüğünü tabir eden Naki Karaaslan, “Çünkü ekonomiler çok hassas periyottan geçiyor. Türk iktisadı de çok hassas bir devirden geçiyor ve Rusya-Türkiye ekonomileri birbirine önemli manada da bağlı” sözlerini kullanıyor.
İki ülke ortasında kanunların imkân verdiği ölçüde ticaretin devam edeceği öngörüsünü paylaşan Karaaslan, Rusya’da yerleşik Türk şirketlerin ise ülkede kıymetli yatırımları olduğunu vurguluyor.
Karaaslan, “On beş milyar dolar direkt yatırım, 150 bin şahsa istihdam sağlanıyor. Bunlar çok değerli yatırımlar. Yani artık siz bunları kesin atın. Pekala bunun maddi kayıplarını kim telafi edecek? Bir de işin öbür tarafını düşünmek lazım. Yani bunların telafisi mümkün değil” diye konuşuyor.
Dünyada bir yaptırım sistemi olduğunu lakin bu sistem içinde yaşayan ekonomiler ve çalışan beşerler olduğunu lisana getiren Karaaslan, “Buradan pek çok insan ekmek yiyor. Bunlar işin çok acı ve toplumsal boyutları. Çok güç vakitler yaşanıyor. Her gün yaptırımlarla ilgili yeni yeni kurallar geliyor. Ancak dediğim üzere en kıymetli husus Türkiye şirketleri ve bizim de bünyemizde olan şirketler daima bu yasal çerçevede çok dikkatli ve hassas hareket edip işlerini ve hayatlarını devam ettirmeye çalışıyorlar” diyor.
Rusya ile ticaret hacmi 35 milyar dolar
Rusya ile Türkiye ortasında ticaret hacmi 35 milyar doları buluyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) bilgilerine nazaran bu yılın Ocak-Temmuz periyodunda Rusya’ya yaklaşık 3 milyar 190 milyon dolarlık ihracat yapıldı.
Yılın birinci yedi ayında, Rusya’ya en fazla ihracat yapan birinci beş dal; 539,3 milyon dolar ile yaş meyve ve zerzevat, 514,4 milyon dolar ile kimyevi unsurlar ve mamulleri, 308,5 milyon dolar ile makine ve aksamları, 300,3 milyon dolar ile otomotiv ve 228,3 milyon dolar ile dokuma ve hammaddeleri formunda sıralandı.
Aynı devirde Rusya’ya 152,9 milyon dolarlık hazır giysi ve dokuma, 141,3 milyon dolarlık su eserleri, 128 milyon dolarlık iklimlendirme sanayi, 112 milyon dolarlık hububat ve bakliyat, 76 milyon dolar çelik ihracatı gerçekleştirildi.
DW Türkçe’ye konuşan Akdeniz Yaş Meyve Zerzevat İhracatçıları Birliği Lideri Nejdat Sin, kesim olarak bu ikazdan olumsuz etkileneceklerini düşünmediklerini söyledi.
Turizm kesimi darbe alabilir
Rusya Türkiye’nin turizm dalı için de en değerli pazarlardan biri.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran temmuzda 741 bin 419 Rus turist Türkiye’ye geldi. Yılın birinci yedi ayında ise Rusya 2,2 milyon bireyle Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ikinci ülke oldu.
Rusya, Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ülkeler arasındaFotoğraf: Chris McGrath/Getty Images
Tur Operatörleri Platformu’na nazaran ABD’nin yaptırımları devreye alması durumunda Türkiye turizm kesimi ağır darbe alabilir.
DW Türkçe’ye konuşan Tıp Operatörleri Platformu sözcüsü Cem Polatoğlu, eylül, ekim ve kasım aylarında dünyanın her yerinde fuarlar olduğunu belirterek ABD şayet Türk şirketlerine yaptırım uygularsa turizm kesiminin bundan olumsuz etkileneceğini belirtiyor.
Bu fuarlara Türkiye’de binlerce iş insanı ve firmanın katıldığını tabir eden Polatoğlu, firmaların hazırlıklarını şimdiden tamamladığını vurguluyor. Polatoğlu, “Bir yaptırım olursa fuarlara iştirak olmayacak. Yapılan bir sürü masraf boşa gidecek. Türk ihracatı ve ithalatı da sekteye uğrayacaktır ki bu yaptırıma Amerika’nın dışında Avrupalı şirketlerin de iştirak gösterdiğini düşünürsek Türk turizmi ve ihracat ithalatı çok büyük bir ziyana uğrayacaktır” tabirlerini kullanıyor.
Bankalar nasıl etkilenecek?
ABD’nin uyarısı, Rus bankalarla muhabir banka alakası bulunan finansal kurumlar ve bankaları da ilgilendiriyor. Muhabir banka, lokal bir bankanın yurt dışında bir ülkede kendi ismine süreçlere aracılık edebilmesi için yetkilendirmiş olduğu banka manasına geliyor.
DW Türkçe’ye konuşan ekonomist Murat Sağman, açıklamanın bankacılık ve finans dalına kısa vadede olumsuz bir tesiri olmayacağını, bu tesirin lakin ambargo gelirse uzun vadede görülebileceğini söylüyor.
Sağman “Bu yalnızca bir ihtardı, karşılık olarak da buna dikkat ediyoruz diye bizim tarafımızdan açıklama yapıldı. Şimdilik olumsuz bir tesir kelam konusu değil” diyor.
Prof. Dr. Mehmet Şişman’a nazaran ise ABD’nin Türkiye’deki finansal kurumlara yaptırım uygulama mümkünlüğünün yüksek olup olmadığını anlamak için, Rus oligarkların Türkiye’deki para trafiğini ve ölçüsünü net olarak bilmek gerekiyor.
Şişman: Bu işin ciddiye alındığını gösteriyor
Şişman, “ABD’nin izlediği ve yönlendirdiği swift sistemi dışında gerçekleşen bu nakdî hareketlerin, İran sorununda olduğu üzere netlik kazanması vakit alabilir. Bununla birlikte ABD Hazine Bakan Yardımcısı’nın eş pozisyondaki bakan yardımcımızla görüşmesi bu işin ciddiye alındığını ve bir biçimde izlendiğini göstermektedir” diye konuşuyor.
ABD, şubatta Rusya’nın Ukrayna’yı işgali başlatmasının akabinde Rus şirketler ve şahıslara yaptırımlar açıklamıştı.
Mart ayında Chelsea Futbol Kulübü’nün sahibi Rus milyarder Roman Abramoviç’in de ortalarında olduğu Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile kontağı olduğu tez edilen Rus oligarkların Türkiye’ye yatırım yapacağı savları gündeme gelmişti.
