Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy için şu açık; “Rusya’ya petrol ambargosu uygulanması bir zorunluluk”. Kiev’in Avrupa Birliği’ne (AB) gönderdiği bildirilerin satır ortalarında, petrol ambargosunu içermeyen her yeni yaptırım paketinin Moskova’da “bir gülümseme ile karşılandığı” gizli. Zelenskiy Nisan ayında yayınladığı bir görüntü iletisinde baskıyı artırmış ve “Rusya’ya karşı yeni yaptırım paketi Rus petrolünden feragat etmeyi içermeli” demişti. Lakin kömür ithalatındakinin bilakis AB, petrol ithalatına son verme konusunda tereddütlü bir tavır benimsiyor. Ekonomik zararın devasa boyutlara ulaşmasından telaş ediliyor. ABD, Kanada ve Avustralya çoktan Rusya’ya petrol ambargosu uygulamasını hayata geçirirken federal hükümet ve AB şu ana kadar bunu reddeti.
Almanya İktisat Bakanı Robert Habeck’in açıklamasına nazaran, son haftalarda Rus petrolünün Almanya’daki petrol tüketimindeki hissesi yüzde 35’ten yüzde 12’ye geriledi. Böylece Rusya’ya Ukrayna işgali nedeniyle petrol ambargosu uygulanması ihtimali de giderek güçleniyor. AB Komitesi’nin çarşamba günü Rusya’ya yeni yaptırım paketini açıklaması bekleniyor. Alman haber ajansı dpa’nın edindiği bilgilere nazaran, bu pakette petrol ambargosu da yer alacak.
Almanya’nın ham petrol merkezi
Federal hükümet, petrol ambargosu konusundaki tartışmada baştan bu yana mümkün bir ambargonun bilhassa Almanya’nın kuzeydoğusunda yakıt tedariki açısından sonuçları olabileceği gerekçesiyle çekimser davrandı. Polonya sonundaki Brandenburg eyaletinde bulunan Schwedt kentinde bölgeye Rus ham petrolünden yapılan eserleri tedarik eden merkezlerden biri bulunuyor. PCK Rafinerisi’nin verdiği bilgilere nazaran, tüm bölgedeki akaryakıt, gazyağı, motorin ve kalorifer yakıtının neredeyse yüzde 90’ı bu tesisten karşılanıyor. Burada, Rus ham petrolünden 20 farklı yakıt üretiliyor.
Tesis, petrolü Druzhba boru çizgisi aracılığıyla direkt Rusya’dan temin ediyor. Rafinerideki süreçler, Rus petrolünün yüksek kükürt oranına nazaran ayarlanmış durumda. Üretim ayarlarından başka kalitedeki petrollere nazaran yapılacak bir değişikliğin epeyce meşakkatli olacağı belirtiliyor. Bu bahisteki dikkat cazip noktalardan biri de Schwedt’teki rafinerinin sahibi. PCK Rafinerisi’nin paylarının birden fazla Rus güç şirketi Rosneft’in elinde bulunuyor. Almanya İktisat Bakanı Habeck, Twitter’den yayınladığı bir görüntüde, “Elbette Rus petrolünü rafine etmemekle ilgilenmiyorlar” demişti.
Schwedt’teki PCK RafinerisiFotoğraf: Hardy Graupner/DW
Saksonya-Anhalt eyaletindeki Leuna’da bulunan rafineride de büyük oranda Rus ham petrolü sürece tabi tutuluyor. Saksonya-Anhalt, Saksonya ve Thüringen eyaletlerindeki 1300 benzinliğe petrol eserleri arz eden bu rafineride de mümkün bir Rus petrolü ambargosuna karşı tahliller aranıyor. Leuna’daki rafinerinin işletmecisi Totalenergies Rus petrolünün yıl sonuna kadar ikame edilebileceği konusunda optimist; Almanya İktisat ve İklim Bakanı Habeck ise bunun daha da süratli gerçekleşebileceğini belirtiyor.
Sadece Schwedt’teki rafineride yılda 12 milyon ton ham petrol işleniyor; bu Rusya’dan ithal edilen petrolün üçte birinden fazlasını oluşturuyor. Bavyera Radyosu’nun araştırmasına nazaran, Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesine kadar burada yılda 300 milyon ton ham petrol sürece tabi tutuldu. 2021’in son çeyreğinde Almanya Rusya’ya yalnızca petrol için bir milyar eurodan fazla ödeme yaptı.
Ekonomi Bakanlığı’nın hazırladığı güç güvenliği raporunda, “Teknik açıdan Scwedt’tki rafineriye Rostock ve Danzig limanlarından alternatif tedarik sağlanması mümkün” sözleri yer aldı. Greenpeace güç uzmanlarından Steffen Bukold da, Rostock’tan tanker petrolü için oluşturulacak bir boru sınırının Schwedt’in gereksiniminin yüzde 60’ını karşılayabileceği görüşünde.
AB ve Rusya’nın kara altını
Avrupa Birliği 2019 yılında, petrol muhtaçlığının dörtte birini Rusya’dan karşıladı. Almanya gereksinimi olan gücün yüzde 36’sını petrolle üretiyor ve bu kıymetlerle Avrupa ortalamasında yer alıyor. Lakin Malta, Kıbrıs ve Yunanistan üzere ülkelerde durum daha farklı. Yunanistan’da, petrol güç tüketiminin yaklaşık yarısını karşılıyor. Malta ve Kıbrıs’ta ise bu oran yüzde 80’den fazla. Petrolün büyük kısmı, Rusya’ya olan coğrafik yakınlıktan dolayı Rusya’dan temin ediliyor. Daha evvelki yaptırım müzakerelerinde, bilhassa Macaristan, Almanya ve Avusturya ayak diremişti. İsveç, Danimarka ve Finlandiya da petrol ambargosu konusunda çekimser davranıyor.
Ancak AB için petrolün ikamesi doğal gaza kıyasla en azından teoride daha kolay; çünkü güç uzmanı Kai Eckert’in DW’ye açıklamasına nazaran, tankerlere yüklenen petrolün dünyanın her yerine gönderilmesi mümkün. Uzman sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) tersine bunun için altyapının da mevcut olduğunu belirtiyor. Lakin tüm bunların maliyetleri artıracağı ve petrolün fiyatını yükselteceğine dikkat çekiliyor. Eckert, “Rusya’dan gelen petrol, Druzhba boru sınırı üzerinden hayli istikrarlı bir nakliye fiyatıyla sevk ediliyordu. Artık ithalat için öteki ülkelere geçilirse, bu neredeyse yalnızca deniz yoluyla yapılacak ve orada nakliye maliyetleri ve teslimat müddetleri daha yüksek olduğundan bu da fiyata yansıyacak” değerlendirmesini yapıyor.
Peki petrolü öbür ülkelerden ithal etmek mümkün mü? AB ve Almanya alternatif arayışı içinde. Almanya İktisat Bakanı Habeck, geçen ay bu gayeyle Birleşik Arap Emirlikleri’ne bir ziyaret düzenlemişti. Bunu Venezuela ve İran mı zileyecek? Şayet bu sorunun cevabı “evet” ise öncelikle bu ülkelere uygulanan yaptırımların kaldırılması gerekiyor. AB en azından ABD ile demokratik bir partnerlik alakasına sahip; ABD Avrupa’ya naklettiği petrolün ölçüsünü şimdiden yükseltti.
Greenpaece’in Schwedt’teki protestoları: “Petrol değil barış”Fotoğraf: Patrick Pleul/dpa/picture alliance
Hedef Rus petrolünden “bağımsızlık”
Almanya İktisat Bakanı Habeck, Almanya’nın yıl sonuna kadar Rusya’dan patrol ithalatından “neredeyse bağımsız” olmasını istiyor. Fakat bu maksada nasıl ulaşılabileceği ile ilgili birçok detay belgisiz. Yenilenebilir güç arzının genişletilmesi uzun sürerken alternatif güç kaynakları da şimdi netleşmiş değil. Birçok AB ülkesinde de misal bir durum kelam konusu. AB Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi ve Kurul Lider Yardımcısı Josep Borrell, son açıklamalarında AB’nin süratli bir petrol tahlili üzerinde çalıştığını açıkladı. Borrell, “Hiçbir şey masadan kalkmış değil, petrol ve doğal gaz yaptırımları da buna dahil” dedi.
Almanya’nın elinde ayrıyeten 50 yıl evvelki petrol krizi nedeniyle stoklanmış petrol rezervleri bulunuyor. Federal İktisat Bakanlığı’nın bir raporunda, bu rezervlerle 200 gün Rusya’dan ithalat yapılmadan petrol muhtaçlığının karşılanabileceği belirtiliyor. Fakat birebir raporda ham petrolün kalitesinin ve nakliyat imkanlarının gözetilmediğine dikkat çekiliyor. Özetle; Schwedt üzere boru çizgisine bağımlı bölgeler için ani bir ithalatı durdurma kararının sorun oluşturabilir.
Bununla birlikte, ekonomik zararın, en azından Almanya için yönetilebilir düzeyde kalması bekleniyor. Berlin’in ambargoya karşı çıkmasının gerisinde ise diğer nedenler var; Putin’in mümkün bir petrol ambargosu durumunda gazı da kesmesinden telaş ediliyor. Doğal gazın kesilmesinin ise birçok ülkenin yanı sıra Almanya üzerinde de çok önemli tesirleri olacağı iddia ediliyor.
