Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHM 2016 yılında dokunulmazlıkları kaldırılan ve tutuklanan 13 HDP li milletvekili Escort bayan tarafından açılan davalarda hak ihlali kararı verdi Mahkeme Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş kararlarında olduğu üzere davacı milletvekillerin tutukluluk hallerinin devamının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin AİHS daimi ihlali manasına Bayan escort geleceğini belirterek derhal özgür bırakılmalarını istedi
Davacı milletvekilleri Figen Yüksekdağ İdris Baluken Besime Koca Abdullah Zeydan Nihat Akdoğan Selma Irmak Ferhat Encü Gülser Yıldırım Nursel Aydoğan Çağlar Demirel Ayhan Bilgen Escort Burcu Çelik ve Leyla Birlik 4 Kasım 2016 tarihinde gözaltına alınmış ve haklarında süreksiz tutukluluk kararı verilmişti Davacılar 2017 ve 2018 yıllarında AİHM ye başvurarak haklarındaki süreksiz tutukluluk kararlarının AİHS nin söz özgürlüğü özgürlük ve güvenlik hakkı hür seçim hakkı haklara getirilecek kısıtlamaların sonlandırılması ve kişisel müracaatlarla ilgili unsurlarına karşıt olduğunu savunmuşlardı
AİHM’nin tek belge halinde ve büyük ölçüde Selahattin Demirtaş 2 davasındaki kararları temel alarak hazırlanan kararı 1 e karşı 6 oyla kabul edildi Karara karşı yalnızca Türk yargıç Saadet Yüksek oy kullandı Davaya Avrupa Kurulu İnsan Hakları Komiseri ve çok sayıda sivil toplum kuruluşu da müdahil olarak katılarak mütalaa sundu Türk hükümetinin davanın reddedilmesi için yaptığı müracaat kâfi bulunmayarak reddedildi
İfade özgürlükleri ihlal edildi
Mahkeme Anayasa Mahkemesi AYM önünde mevzuyu gündeme getirmeyen Ayhan Bilgen dışındaki tüm davacıların tabir özgürlüklerinin ihlal edildiği sonucuna vardı Ulusal yargının milletvekilleri hakkında Anayasa nın 83 üncü hususunun 1 inci paragrafının sunduğu garantilere karşın ve beyanlarının yasama sorumsuzluğu kapsamında olup olmadığına bakmaksızın siyasi faaliyetleri nedeniyle süreksiz tutukluluk kararı verdiği not edildi
AİHM Selahattin Demirtaş 2 kararında olduğu üzere 20 Mayıs 2016 tarihli Anayasa değişikliğinin yasama sorumsuzluğunu değiştirmediğine vurguda bulunulan kararda milletvekillerinin hukuksal muhafaza altında oldukları not edildi Ulusal yargı organlarının verdiği süreksiz tutukluluk kararları keyfi ya da en azından akıl dışı olarak tanımlandı Bu hususta iç hukukun gereğince net olmadığı kaydedildi
Dosyalara erişimleri engellendi
AİHM bu kararında soruşturma evraklarına erişim konusunda kritik bir içtihat değişikliğine de gitti Mahkeme davacılardan 11 inin haklarındaki süreksiz tutukluluk kararlarına temel oluşturan ispat ögelerini iddianamelerin açıklanışına kadar görememiş olmalarını AİHS nin özgürlük ve güvenlik hakkıyla ilgili 5 inci hususunun 4 üncü paragrafına alışılmamış buldu Ulusal yargı ve hükümetin davacıların bu belgelere erişiminin soruşturmayı hangi açıdan tehlikeye atacağını muhakkak açıklayamadığını belirten AİHM böylece milletvekillerinin haklarındaki süreksiz tutukluluk kararlarına tatmin edici biçimde itiraz edebilmelerinin engellendiği sonucuna vardı
AİHM tekrar Selahattin Demirtaş 2 kararında olduğu üzere davacı milletvekillerinin tutukluluk periyotlarında TBMM nin faaliyetlerine katılamamış olmalarını AİHS nin özgür seçim hakkıyla ilgili unsuruna ters buldu
Mahkeme davacı milletvekillerinin AYM önündeki sürecin uzunluğu konusundaki şikayetlerini ise parlamenter dokunulmazlığı üzere hassas bir husus olması ve AYM nin iş yükü nedeniyle reddetti AİHM kimi davacıların avuklatları hakkındaki soruşturmaların caydırıcı niteliğine dair şikayetleri de bu davalar üzerinde tesirleri olmadığı gerekçesiyle geri çevirdi
Yeni bir gizli amaç kararı
AİHM buna karşılık davacı milletvekillerinin iktidarı amaç alan eleştirel fikirler lisana getirdikleri için tutuklandıklarına dair tezini de haklı buldu Selahattin Demirtaş 2 kararında olduğu üzere milletvekilleri hakkındaki süreksiz tutukluluk kararlarının çoğulculuğun bastırılması ve demokratik toplum kavramının temelinde yer alan siyasi tartışma özgürlüğünün sonlandırılması zımnî emeli taşıdığının makul kuşkunun ötesinde tespit edildiği kanaatine varan Mahkeme bu tespitten yola çıkarak AİHS nin haklara getirilecek kısıtlamaların sınırlanması yla ilgili 18’inci hususunun ihlal edildiğine hükmetti
Mahkeme AİHS nin 18 ve 5 inci unsurlarının birlikte ihlal edildiğine işaret ederek davacı HDP li milletvekillerinin tutukluluk hallerinin devamının AİHS nin kararların bağlayıcılığı ve infazı ile ilgili 46 ncı unsurunun 1 inci paragrafına alışılmamış olacağını belirtti ve derhal hür bırakılmaları için Türk hükümetinin her türlü tedbiri almasını istedi
Karar gereği Ankara davacılara toplam 184 bin 600 euro manevi tazminat ve mahkeme masrafı ödeyecek
