Almanya’da 13 Şubat Pazar günü cumhurbaşkanı seçimi yapılıyor. Ülkede devletin en üst seviye temsilcisi, öteki bir deyişle “1 Numarası” olarak maddede yer alan cumhurbaşkanı nasıl seçiliyor ve hala bu vazifesi yürüten Frank-Walter Steinmeier’in yine seçilmesi mümkün mü?
Son sorudan başlamak gerekirse; Evet, hala bu misyonda bulunan eski Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier’in seçilmesine kesin gözüyle bakılıyor, gerçekten Toplumsal Demokrat Parti kökenli Steinmeier’in adaylığı pek çok parti tarafından da destekleniyor. Geçen sonbaharda yapılan seçimlerle muhalefete düşen Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) ve onun kardeş partisi Hristiyan Toplumsal Birlik (CSU) bile Steinmeier’i desteklediklerini açıkladılar.
Böylece Frank-Walter Steinmeier, hükümette olan Toplumsal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti (FDP) ile ana muhalefeti oluşturan Hristiyan Birlik (CDU ve CSU) ittifakı tarafından destekleniyor. Münasebetiyle da seçimlerin favorisi. Çünkü SPD’nin 391, Yeşiller’in 233, FDP’nin 154, Hristiyan Birlik ittifakını oluşturan CDU ve CSU’nun da 445 delegesi bulunduğu dikkate alınırsa Steinmeier’in ikinci vazife periyodu için salt çoğunluğu sağlaması kesin görünüyor.
AfD’nin CDU’lu aday göstermesi ortalığı karıştırdı
Bir personel aileden gelen Steinmeier hukuk okudu ve cumhurbaşkanlığı öncesinde müsteşarlıktan dışişleri bakanlığına çok sayıda vazifede bulundu. Fakat Steinmeier tek aday değil. Son seçimlerde parlamentoya girmeyi kıl hissesi başaran Sol Parti, yeniden geleneğini bozmadı ve bu sefer de yoksullukla uğraştaki çalışmalarıyla tanınan bir hak savunucusunu, tabip Gerhard Trabert’i aday gösterdiğini açıkladı.
Sol Parti, yoksullukla uğraştaki çalışmalarıyla tanınan hak savunucusu, tabip Gerhard Trabert’i aday gösterdi.
En çok tartışmaya neden olan isim ise İslam ve göç aykırısı, sağ popülist Almanya İçin Alternatif (AfD) partisinin adayı oldu. Hakikaten AfD bu sefer taktiksel bir adım attı ve kendi partisinden bir siyasetçiyi değil, Hristiyan Demokrat Birlik’ten (CDU) Max Otte’yi aday gösterdi. AfD, son yıllarda sağ popülist ve çok sağcı telaffuzları ile dikkat çeken CDU’lu Otte’yi aday göstererek, muhalefete düşen, Merkel’in partisi CDU’yu yalnızca yıpratmakla kalmadı, bir nevi alay da etmiş oldu. ABD ve Alman vatandaşı olan Otte’nin aday gösterilmeden evvel AfD’ye en az 30 bin euro bağış yaptığı da ortaya çıktı. CDU, Otte’nin partiden ihracı için soruşturma başlatırken, önlem gayesiyle onun sonucunu beklemeden üyeliğini süreksiz olarak da iptal etti.
Bir öteki aday da Hür Seçmenler’in (Freie Wähler) gösterdiği bayan astrofizikçi Stefanie Gebauer.
Adaylardan hangisi birinci iki çeşitte salt çoğunluğu sağlarsa seçilmiş oluyor. Her iki tıpta da salt çoğunluğun sağlanamaması halinde kolay çoğunluğu elde eden aday cumhurbaşkanı seçiliyor.
Cumhurbaşkanı partili mi?
Almanya’da cumhurbaşkanlığı için partiler kendi sıralarından kıdemli ve saygın siyasetçileri aday gösterdiği üzere siyaset dışındaki alanlarda başarılı olan ve kabul gören şahsiyetleri de aday yapabiliyor. Cumhurbaşkanı da beş yıllık bir devir için federal vekiller ile eyalet parlamentolarına önerilen siyasetçi yahut sivil delegelerden oluşan bir seçiciler konseyi tarafından seçiliyor.
Yasal düzenlemeler cumhurbaşkanının partili olmasını yasaklamıyor. Lakin şimdiye kadar bu misyonu üstlenen ve parti kökenli olan cumhurbaşkanları misyon mühletince tarafsızlık prensibi gereği parti üyeliklerini dondurmayı tercih etti. Cumhurbaşkanına ait Almanya Anayasası’nın 55’nci hususunda ise onun federal yahut eyaletler seviyesinde hükümet üyesi olmaması, kamu hükmî kişiliğine sahip yasa koyucu bir organda yer almaması, cumhurbaşkanlığı dışında öbür hiçbir yerden maaş almaması, bir ticarethane işletmemesi, bir yerde maaşlı çalışmaması, bir şirketin idare yahut kontrol heyetlerinde yer almaması kaide koşuluyor.
Almanya’da cumhurbaşkanlığının ofis olarak kullandığı iki yerleşkesinden biri olan Berlin’deki Bellevue Sarayı.
Cumhurbaşkanı sarayda mı oturur?
Almanya’da cumhurbaşkanlığının ofis olarak kullandığı iki yerleşkesi bulunmakta. Berlin’de Bellevue Sarayı’nı en son 1999’da cumhurbaşkanlık müddeti biten, Hristiyan Birlik ittifakı kökenli Roman Herzog konut olarak kullandı. Ona müteakip cumhurbaşkanı seçilen, Türkiye kökenlilerin de kıymet verdiği siyasetçi Toplumsal Demokrat Johannes Rau devrinden bu yana cumhurbaşkanlığı yerleşkesi konut olarak kullanılmıyor. Resmi yerleşke olan Bellevue Sarayı yalnızca resmi temaslar, kabuller, toplantılar ve ofis emelli kullanılıyor. Cumhurbaşkanı ise Berlin’in kent hududunda bulunan bir konutta kalıyor.
Cumhurbaşkanı’nın Berlin’deki yerleşkesi Bellevue Sarayı’nın yanı sıra Bonn’da da bir resmi yerleşkesi var, eski başkentteki yerleşkenin ismi Hammerschmidt Villası.
Her iki saray da yıllın belirli devirlerinde halkın ziyaretine açılıyor ve hatta orada çalışanların da iştirakiyle rehberli seyahatler düzenleniyor.
Almanya Cumhurbaşkanı ne kadar maaş alıyor?
Almanya’da 2020’de belirlenen hazine bütçesine nazaran ülkenin en üst seviye memuru olan cumhurbaşkanı yılda yaklaşık 254 bin euro brüt maaş alıyor. İşçi ve gibisi sarfiyatları için de cumhurbaşkanına yıllık 78 bin euro ek sarfiyat bütçesi ayrılıyor.
Görevi sonrasında yahut sıhhat sebepleriyle misyon müddetini tamamlamadan cumhurbaşkanlığından ayrılması halinde de yıllık gelirini almayı sürdürüyor, ek masrafları için ayrılan 78 bin euro hariç.
Cumhurbaşkanının maaşı her türlü vergiye tabi olup net maaş olarak belirlenmiyor.
Cumhurbaşkanını seçen delegelerden biri de korona aşısını geliştiren BioNTech’in kurucusu Dr. Hasret Türeci. Türeci ve eşi Prof. Uğur Şahin, geçen yıl Almanya’nın en üst seviye devlet madalyası olan Liyakat Nişanı’nı Steinmeier’in elinden aldı.
Cumhurbaşkanını kim seçiyor?
Almanya’da cumhurbaşkanı direkt halk tarafından seçilmiyor. Federal Meclis’te yer alan milletvekilleri ile yeniden onların sayısı kadar 16 eyalet parlamentosuna önerilen ve belirlenen delegelerden oluşan bir şura cumhurbaşkanını seçiyor. Federal Meclis son seçimlerle de büyüyerek 736 vekil sayısına ulaştı. Bir o kadar da eyaletler tarafından belirlenen delege olduğu göz önünde bulundurulursa cumhurbaşkanını seçecek toplam delegeler şurası bin 472 bireyden oluşuyor.
Eyaletlerin belirlediği ve cumhurbaşkanını seçmek üzere Berlin’e gönderilen delegeler ortasında etkin yahut emekli siyasetçiler olduğu üzere sanatkarlar, bilim insanları, müellifler, müzisyenler, atletler yahut personeller de olabiliyor. Bu sefer örneğin eski seçim bölgesi tarafından cumhurbaşkanını seçmek üzere delege olarak belirlenen eski Başbakan Angela Merkel de seçiciler şurasında yer alacak. Onun dışında müellif Saša Stanišić, oyuncu Fritzi Haberlandt, astronot Alexander Gerst, piyanist Igor Levit, tanınmış virologlar Sandra Ciesek ile Christian Drosten da var.
Ödüllü oyuncu Sibel Kekilli de delege.
Almanya’da cumhurbaşkanını seçecek konseye vekiller ve partiler Türkiye kökenli kişi ve şahsiyetleri de delege olarak öneriyor ve gönderiyor. Evvelki Cumhurbaşkanı Joachim Gauck’un seçici şurasına örneğin Solingen’de 1993 yılında ırkçıların düzenlediği kundaklamada beş aile üyesini kaybeden Mevlüde Genç giderek oy kullanmıştı.
Pazar günü yapılacak seçimlerde ise Federal Meclis’e farklı partilerden giren 18 Türkiye kökenli vekile ilaveten, eyalet parlamentolarında yer alan birtakım Türkiye kökenli vekiller de oy kullanacak. Onlara ilaveten eyalet parlamentolarının teklifiyle seçilen delegeler ortasında çok sayıda sivil de var. Bunlar ortasında 8’i Türkiye kökenli 10 kişiyi katleden çok sağcı terör örgütü NSU’nun birinci kurbanı çiçekçi Enver Şimşek’in kızı Semiya Şimşek ve Hanau’da bir ırkçının 2020’de düzenlediği ve dokuz göçmen kökenliyi katlettiği hücumda oğlu Ferhat Unvar’ı kaybeden Serpil Pak Unvar da var. İlaveten NSU mağdurlarının avukatlarından Mehmet Daimagüler ile kendisi de çok sağcı tehditlere maruz kalan Frankfurtlu avukat Seda Başay-Yıldız da delege.
Kültür sanat ve bilim alanlarından da başarılı bayanların seçici konseyde yer alacağı görülüyor. Korona aşısını geliştiren BioNTech’in kurucusu Dr. Hasret Türeci, ödüllü oyuncu Sibel Kekilli, Nürnberg Kliniği’nde ağır bakımda çalışan bakıcı Ayşe Kâfi ve daha pek çok Türkiye kökenli delege de cumhurbaşkanı seçimlerinde oy kullanacak.
Sayısı bin 472 olan delegeler pandemi şartları nedeniyle bu sefer Federal Meclis’in büyük salonunda değil, tekrar meclise ilişkin olan Paul Löbe Binası’nın farklı katlarına dağılarak oy kullanacaklar.
Elmas Topcu
©Deutsche Welle Türkçe
