Almanya’da Federal İstatistik Dairesi’nin dataları, 83 milyon 240 bin olan nüfusun 45 milyon 400 binden fazlasının istihdamda olduğunu ortaya koyuyor. Bu da çalışma yaşındakilerin yüzde 75,8’inin istihdamda yer aldığı manasına geliyor. Almanya İktisat Enstitüsü’nün Yetişmiş Eleman Güvenliği Uzmanlık Merkezi’nin (Kofa) hazırladığı rapora nazaran, bütün çalışanların yüzde 22,8’i 55 yaşının üzerinde. Bu da önümüzdeki on yıl zarfında en az 7 milyon 300 bin kişinin emekli olacağı manasına geliyor. Emekliye ayrılacaklardan 2 milyondan fazlası esasen nitelikli eleman kahrı çekilen dallardan.
Doğum oranının yüksek olduğu 1959-1969 jenerasyonunun önümüzdeki yıllarda emekli olmasıyla eleman açığının artacağı alanların başında lojistik geliyor. Hala 60-80 bin civarında mal ve yolcu nakliyatında çalışacak sürücü eksikliği bulunuyor. Lojistikte çalışanların yüzde 32,4’ünün 55 yaşının üzerinde olduğu hesaba katıldığında iş gücü açığının burada da büyümesi bekleniyor.
Pandemi devrinde eleman açığının ürkütücü boyutlara ulaştığı sıhhat dalında durum daha da makus. Bilgilere nazaran hasta bakıcılar, birinci yardımda çalışanlar ve ebelerin yüzde 40’ının yaşı 55’in üzerinde. Sıhhat dalı, verdiği iş ilanlarının yüzde 90’ını dolduramıyor. Almanya’da 55 yaş üstündekilerin istihdamdaki hissesi 2013-2020’de yüzde 37,8’den yüzde 71,7’ye yükseldi.
Fotoğraf: Jens Büttner/dpa/picture alliance
Hangi alanlar alarm veriyor?
Lojistik ve sıhhat dışında son aylarda havalimanları da alarm vermeye başladı. Almanya’da havalimanlarında yolcu ve bagaj hizmetlerinde 7 bin 200 işçi açığı kelam konusu. Pandemi periyodunda seyahatlerin kısıtlanması nedeniyle şirketler, ya küçülme yoluna gitmiş ve personel çıkarmıştı ya da personeller kısa çalışma ödeneğini yetersiz bulduğu ve yakın vakitte da güzelleşme görmediği için öbür kesimlere geçmişti. Artık global önlemlerin kalkmasıyla seyahate ilgi artınca havalimanlarında karmaşa yaşanıyor. Pek çok havalimanında binlerce uçuş iptal edilirken uçabilen yolcuların süreçlerinin tamamlanması da saatler alıyor.
Fotoğraf: Julian Stratenschulte/dpa/picture alliance
Bu sorunun kısa müddette çözülmesi emeliyle Alman şirketleri, Türkiye’den 2 bin eleman getirilmesi için müracaatta bulundu. İstihdamdan sorumlu Federal Çalışma Ajansı da bu müracaata bu hafta müsaade verdi. Böylelikle olağanda yetişmiş eleman alımı yapan Almanya, Türkiye’den özel bir uygulamayla 6 Kasım’a kadar süreksiz işçi getirecek.
Söz konusu bireylerin çalışma ve seyahat müsaadelerinin süratlice verileceği ve önümüzdeki iki-üç hafta zarfında Almanya’ya gelip kısa bir eğitimin akabinde vazifeye başlayacağı kaydediliyor. Fakat piyasadaki açık dikkate alındığında şirketlerin şad kaldığı, lisan ve ahenk açısından da başarılı gördüğü elemanlarını daimi olarak tutabileceği belirtiliyor.
Federal Çalışma Ajansı’na nazaran Türkiye’den Almanya’ya gelecek işçinin saatlik fiyatı en az 14 euro 25 cent olacak. Çalışanlara resmi tatiller, Pazar günleri ya da geceleri çalıştıklarında mesai ya da tatil günü ek ödemesi yapılacak. Patron ayrıyeten çalışanlara barınma hizmeti sunmakla da yükümlü olacak.
Fotoğraf: Frank Hoermann/SVEN SIMON/picture alliance
Otel ve gastronomi de AB dışından eleman müsaadesi istiyor
Havalimanları için Türkiye üzere Avrupa Birliği (AB) dışındaki üçüncü ülkelerden eleman alımının önünün açılması üzerine, işçi açığı yaşayan bir öbür alan olan otel ve gastromi kesimi de harekete geçti. Almanya Otel ve Gastronomiciler Birliği’nin (Dehoga) Lideri Guido Zöllick, “Eleman kazanmak için artık süratli ve gerçekçi önlemlere muhtaçlığımız var” diye konuştu ve dokuz ayı tam kapanma ile geçen iki yıllık pandemi devrinden sonra kesimin çalışacak eleman bulamadığını kaydetti.
Zöllick, Alman hükümetinden süreksiz oturumu olan mülteci ve yabancıların istihdama kazandırılması için yasal düzenlemelerin yumuşatılmasını, AB ülkeleri dışından yetişmiş eleman getirilebilmesi konusunda da devletin kendilerine yardımcı olması gerektiğini söyledi. Vize ve çalışma müsaadesi alımı süreçlerinin hızlandırılmasını ve ayrıyeten yurt dışından iş gücü gelmesi için tüzel çerçevenin sağlanmasını talep eden Dehoga Lideri Zöllick, dönemlik personel alınabilmesi için de işbirliğine sıcak bakan ülkelerle ikili muahedeler yapılmasını talep etti.
Almanya’da bilhassa Doğu Avrupa ve Balkan ülkelerinden dönemlik olarak mezbaha yahut tarım dalında çalışmaya gelen binlerce emekçi bulunuyor. Halihazırda Almanya’nın Batı Balkan ülkeleriyle yaptığı muahede gereği yıllık 25 bin kişi Arnavutluk, Bosna-Hersek, Kosova, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan’dan gelip Almanya’da çalışıyor. Uygulama 2023 yılı sonuna kadar geçerli.
Almanya otel ve gastronomi dalının datalarına nazaran, ülkedeki işletmelerin yüzde 60’tan fazlası yetişmiş ve yardımcı emekçi bulamamaktan şikayetçi. Bu nedenle cümbüş bölümünde pek çok şirketin gelen tertip işlerini geri çevirdiği ya da açık olduğu saatleri düşürdüğü ve ziyan ettiği bildiriliyor.
Dehoga, 2019 ile karşılaştırıldığında bölümün 2020 pandemi yılında 325 bin çalışanını kaybettiğini aktardı.
Zanaat meslekleri de eleman bulamıyor
Güncel datalara nazaran zanaat mesleklerinde de Almanya eğitim almış eleman zahmeti çekiyor. Almanya İktisat Bakanlığı’nın Kofa’ya yaptırdığı bir araştırmaya nazaran 201 bin 411 açık istihdam alanına karşılık ülkede iş arayan zanaatkâr sayısı yalnızca 139 bin 256. Son sayılara nazaran Almanya’da 75 bin 452 meslek eğitimi yapmış çırak eksik, ayrıyeten 7 bin 239 da usta açığı mevcut.
Almanya’da eleman açığı bu alanlarla da bitmiyor. Yenilebilir güç ve endüstrideki yeşil dönüşümle birlikte bu alanlar başta olmak üzere mühendis ve teknik eleman açığı var.
Fotoğraf: Jan Woitas/dpa/picture alliance
Alman hükümeti, 1 Mart 2020’de Nitelikli İş Gücü Göçü Maddesi’ni yürürlüğe koyduysa da pandeminin damgasını vurduğu periyoda denk geldiği için pek getirisi olmadı. Nitelikli İç Gücü Göçü Yasası, AB dışından Almanya’ya yetişmiş eleman gelmesini düzenliyor. Nitelikli iş gücü olarak tanımlanan küme ise ya bir meslek eğitimi ya da akademik eğitim almış olanlar.
Mültecilerin istihdama kazandırılmasına ait yeni düzenleme
Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan koalisyon hükümeti de Çarşamba günü ülkede olan lakin kalıcı bir oturma ve çalışma müsaadesi bulunmayan mülteciler ve yabancılara ait bir düzenlemeyi kabul etti.
Söz konusu yasal düzenleme, 1 Ocak 2022 tarihinden geriye dönük bakıldığında en az beş yıl Almanya’da ikamet etmiş, daimi oturumu olmayan yabancılara istihdam üzerinden ülkede kalma imkanı veriyor. Buna nazaran süreksiz olarak Almanya’da kalan bir kişi, bir yıllığına sistemli oturum alacak ve bu mühlet zarfında belli koşulları yerine getirmeyi başarırsa Almanya’da daimi ikamet kazanacak.
Fotoğraf: Arber Bajrami/DW
Şartlar neler?
Daimi oturum almaya ait aranacak koşulların başında Almanca bilgisi, kişinin kimliğini kanıtlayan bir dokümanının olması ve Almanya’da hayatını idame ettirecek gelir sağladığını göstermesi geliyor. Tanınan mühlet zarfında bu kaideleri yerine getiremeyenler tekrar “Duldung” denilen süreksiz müsamaha dokümanlı yabancı statüsüne dönecek. Başarılı olanlar ise yalnızca kendileri değil yakın aile üyeleri de beş yıl Almanya’da minimum ikamet etmiş olma koşulu aranmadan oturum alabilecek.
Federal İçişleri Bakanlığı’nın verdiği bilgilere nazaran yeni düzenlemeden yararlanacak yabancı sayısı 136 bin civarında. Suça karışmış bireyler ile aileleri ise uygulamadan faydalanamayacak.
Yeni yasal düzenleme 27 yaş altındaki kümedeki yabancılar için de kalma kurallarını yumuşatıyor ve ülkeye ahenk sağladığı görülen bu gruptakilere üç yıl ikamet etmiş olmaları halinde daimi oturum verilmesini öngörüyor. Çocuklu ailelerde ise Almanca temel bilgisi ve kendi geçimini sağlama şartıyla dört yıl sonra daimi oturum verilmesi mümkün hale geliyor.
En değerli gelişme yetişmiş elemanlara yönelik
Yeni yasal düzenlemedeki en kıymetli unsur ise yetişmiş iş gücü olarak gelenlere yönelik. Şimdiye kadar bu kümenin ailesini getirmesinin önündeki en büyük mani, onlardan Almanca ön bilgisi istenmesiydi. Bu hafta kabul edilen düzenlemeyle nitelikli eleman olarak Almanya’ya gelmiş yahut gelecek şahısların aile bireylerinin Almanca ön bilgiye sahip olması koşulu kalkıyor. Bu durum nitelikli insanların Almanya’yı tercih etmesi önündeki en büyük mahzurlardan biriydi.
Kofa’nın Mart 2022’de yayınladığı son rapora nazaran Almanya’da istihdam açığı 1,5 milyon ile yeni bir rekor kırdı. Bu, 2021’in tıpkı devrine nazaran eleman açığının 473 bin arttığı manasına geliyor. 2022’nin birinci çeyreğinde yetişmiş eleman açığı da 88 bin artarak 558 bine yükseldi. Ülkedeki işsiz sayısı ise Haziran 2022 prestiji ile 2 milyon 263 bin.
