Almanya’da Toplumsal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşacak koalisyon hükümetinin üzerinde muahedeye vardığı mukavelenin temel başlıklarından biri, göç. Üç parti, mukavelede Alman vatandaşlığa geçiş ve göç hukukunu radikal bir biçimde revizyondan geçirme taahhüdünde bulunuyor. 178 sayfalık koalisyon mukavelesinde “Göç ve ahenk siyasetinde, çağdaş bir göç ülkesinde olması gerektiği üzere bir yeni başlangıç yapmak istiyoruz” deniliyor.
Vatandaşlık beş yıldan itibaren mümkün olacak
Sözleşmeye nazaran ikili vatandaşlık mümkün olacak ve Alman vatandaşlığına geçiş kolaylaştırılacak. Buna nazaran göçmenler 5 yıl sonunda vatandaş olabilecek. Hatta kişinin ahenk konusunda birtakım kriterleri sağlaması halinde bu mühlet 3 yıla inecek.
Almanya’da yabancı anne ve babadan olma çocuklar, ebeveynden birinin 5 yıldır Almanya’da ikamet etmesi halinde doğuştan Alman vatandaşlığını elde edecek.
Göç, mukaveleye nazaran “ileriye dönük ve gerçekçi” bir biçimde şekillendirilecek, “düzensiz göç” azaltılacak.
Yeni koalisyon, iltica sürecinin daha çabuk tamamlanması için Federal Göç ve Sığınmacılar Dairesi’nin yükünü azaltacak. Vize dağıtımı dijitalleştirilecek ve yeniden hızlandırılacak. Almanya’da yaşayan göçmenler için “çalışma yasakları” kaldırılacak.
Yeşiller Partisi Federal Milletvekili Luise Amtsberg, Deutsche Welle’ye yaptığı açıklamada “Koalisyon olarak geçen yılların kısıtlayıcı iltica siyasetine bir son vermek ve burada kalıcı olarak yaşayan ya da burada kalıcı olacağı muhakkak olan insanlara fark gözetmeksizin buradaki ikametlerini sağlam bir temele oturtma, çalışma, lisana erişim imkânı sağlamak istiyoruz” dedi. Amtsberg “Bunlar çağdaş bir göç ülkesine uygun değerli kesişim noktaları ve sahiden de bir paradigma değişikliğini söz ediyor” diye konuştu.
Hristiyan Birlik partilerinden tepki
Hrıstiyan Birlik Partileri (CDU/CSU) Meclis Küme Lideri Ralph Brinkhaus ise bu planlara karşı çıkıyor. Brinkhaus Deutschlandfunk radyosuna yaptığı açıklamada “Göç konusunda bu yabanî açıklığa sahip olmayı mutlaka istemeyiz” dedi. “Bunun büyük bir yasadışı göçün çekim faktörü olacağından endişeliyiz” diyen Brinkhaus yasal desteği olmaksızın Almanya’ya gelen insanlara belirli bir mühlet sonunda ülkede kalma müsaadesi verilmesini yanlış bulduğunu söyledi.
Aslında Almanya’daki 16 eyaletin ilgili bakanları yıl başında Federal Hükümet’ten vatandaşlık kurallarını gevşetmesini talep etmişti. Almanya Başbakanı Angela Merkel liderliğinde 2007 yılında hayata geçirilen Göç Siyaseti Uyumu Ahenk Bakanları Konferansı, büyük çoğunlukla yeni koalisyon muahedesine emsal bir yasa değişikliği talebini gündeme getirmişti.
Türkiye kökenlilerin yararlanması bekleniyor
Almanya, mevcut yasalar nedeniyle Avrupa’da ikili vatandaşlığın en az olduğu ülkelerden biri. Yeni koalisyon hükümetinin hayata geçirmeyi planladığı ikili vatandaşlık ve kolaylaştırılmış vatandaşlık sürecinden öncelikle Türkiye kökenlilerin yararlanması bekleniyor. Almanya’da 3 milyondan fazla Türkiye kökenli insan yaşıyor. Lakin mevcut yasalar yüzünden bunların yalnızca yüzde 10’undan azı hem Alman hem Türk vatandaşlığına sahip. Amerikan İlerleme Merkezi’nin (Center for American Progress) bir araştırmasına nazaran Almanya’da yaşayan Türkiye kökenlilerin yüzde 55’i ise yalnızca Türk vatandaşlığına sahip.
Berlin Toplumsal Araştırmalar Bilim Merkezi’nden sosyolog Gülay Türkmen mevcut vatandaşlık yasalarında revizyona gidilmesinin olumlu bir gelişme olduğunu belirtiyor. “Türk kökenli nüfusun Alman vatandaşlığını reddetmesinin en önemli sebebi Türk vatandaşlığından vazgeçmek zorunda olmak” diyen Türkmen bunun yaşlı jenerasyonlarda daha yaygın olduğunu, bu kuşakta Türkiye ile duygusal bağın daha güçlü olduğunu belirtiyor. Yeni hükümetin atacağı adımların vatandaşlık müracaatlarını da artıracağını söyleyen Türkmen, 2000 yılında vatandaşlığa geçiş sürecinin kolaylaştırılması sonrasındaki üzere bir artışın yaşanabileceğini tabir ediyor.
Yeşiller Milletvekili Amtsberg ise Almanya’da uzun müddettir yaşayan çok sayıda insanın şimdiye kadar vatandaşlık müracaatında bulunmamış olmasının sorumlusunun CDU/CSU olduğunu söylüyor. Amtsberg “Brinkhaus ve Hrıstiyan Birlik partileri 16 yıldır sorumluluk taşıyordu. Avrupa’da ve Almanya’da iltica ve sığınmacı siyasetinde çok az şey başarabildiler. En başta da çok sayıda insanın ikametlerini sağlam bir temele oturtma imkânına sahip olmadan bu ülkede yıllar hatta on yıllar boyunca yaşamasına katkı sundular” tenkidinde bulunuyor. Amtsberg kelam konusu insanların kalıcı bir biçimde Almanya’da yaşayacağının bir vakit sonra katılaşmasına karşın durumun değişmediğini söz ediyor.
Sığınmacılara oturma hakkı tanınması ile ilgili planlar
Koalisyon mukavelesinde Almanya’ya bilhassa “uyumlu” gözüken genç sığınmacılara daha süratli bir biçimde oturma hakkı tanınması öngörülüyor. Almanya’da kalmaları yasal olmayan lakin hudut dışı edilmeleri ertelenmiş olanlar açısından bu bir avantaj olarak görülüyor. Kontrata nazaran bu bireylerin hudut dışı edilmeleri daha da sıkıntı hale gelecek.
Alman sığınmacılara yardım örgütü Pro Asyl hukuk siyasetleri uzmanı Wiebke Judith bu değişikliği memnuniyetle karşılıyor. Judith, Deutsche Welle’ye yaptığı açıklamada “Geçen yıllardaki kısıtlamalar nedeniyle ikamet hakkı olmayan lakin hudut dışı edilmeleri ertelenmiş yaklaşık 200 bin insan Almanya’da yaşıyor. Koalisyon kontratı, onların hayatının nasıl daha yeterli bir biçimde yasallaştırılabileceği konusunda düzgün fikirler içeriyor” diyor. Judith ikamet hakkı müracaatında bulunulmasında kriterlerin düşürülmesini de bu uygun fikirler ortasında görüyor.
Sözleşmedeki değişiklik tekliflerinin genel olarak alındığında “Almanya’da bulunan insanların hayatını kolaylaştıracağını” söyleyen Judith “En büyük tenkit noktamız ise koalisyon kontratının birinci kabul sisteminde bir değişiklik öngörmemesi” diyor. Almanya’ya gelen yeni sığınmacılar ve yasal statüsü olmayan göçmenler bir sığınmacı merkezinde kalmak mecburiyetinde. Bu merkezlerde kalma mühletinin son yıllarda 18 aya kadar çıktığını söyleyen Judith, burada kalanlar açısından durumun “büyük bir sıhhat riski manasına geldiğini” belirtiyor. Birçok sığınmacı merkezinin koronanın yayıldığı yerler haline geldiğini belirten Judith, bunun iltica sürecini olumsuz etkileyebileceğini kaydediyor.
Judith “Koalisyon mukavelesinin birinci kabul tesislerinde kalma müddetini kısaltmamasından ötürü hayal kırıklığına uğradık” diyor. Hasta ve travma geçiren insanların Almanya’dan zorla hudut dışı edilmesine imkân tanıyan sistemin mukavelede ele alınmamasının da bir eksiklik olduğunu belirtiyor.
Aile birleşimi de kolaylaştırılacak
Öte yandan sığınmacılara ailelerini Almanya’ya getirme yolu kolaylaşıyor. Pandemi nedeniyle de aile birleşimi müracaatları bir epey birikmiş durumda. Alman vatandaşlığı olmayan birçok kişi açısından kontrat bu açıdan şad edici. Lakin koalisyon kontratı şimdi yasal bir değişiklik manasına gelmiyor, ayrıyeten tekliflerin hayata geçirilmesi için bir takvim de oluşturulmuş değil.
Almanya’nın daima daha milletlerarası hale gelmesi nedeniyle yeni hükümetin önündeki en önemli bahislerden biri göç siyaseti olacak. Almanya’da yaşayan insanların dörtte birinden fazlasının bir göç geçmişi olduğunu söyleyen sosyolog Gülay Türkmen ıslahatlara başlamak için vaktin çoktan geldiğini tabir ediyor.
Elliot Douglas (Ralph Bosen’ın katkılarıyla)
© Deutsche Welle Türkçe
