“Hollanda’dan tatili aldık, derin dondurucuyu da doldurduk, Adalet ile Arif’in sevdiği birayı bile ısmarladık ve artık geriye saymaya başlamıştık ki vize alamadıklarını öğrendik. Çok üzüldük. Bir de ben gebeyim diye benden gizlemeye çalışmışlar. Üzüldüm ve bu haksızlığa sinirlendim”. İkinci kere anne olmaya hazırlanan, Almanya’nın Gelsenkirchen kentinden öğretmen Yağmur Aslan başına gelenleri bu türlü anlatıyor.
Hamileliği yaz devrinde ilerlemiş olacağından bu yaz Türkiye’ye gitmek yerine, tekrar kendisi üzere öğretmen olan kardeşi Adalet ile öğretmen eşi Arif’i Almanya’ya davet etmeye karar vermişler. Hazırlıklara da vakitlice başlamışlar. Yağmur Aslan, eşiyle kendisinin gelir evraklarını, meskenin tapusunun fotokopisini ve aylık masraflarını ortaya koyan banka dekontlarını da beyan ederek kardeşi ve eşi için, Gelsenkirchen Yabancılar Dairesi’nden davetiye çıkartmış. Sonra da onu Türkiye’ye göndermiş.
Türkiye’de de kardeşi, davetiyeyi, talep edilen öbür bütün evrakların içine koyup aracı şirkete iletmiş. Süreç ve vize fiyatı de ödendikten sonra süreç başlamış. “Eksik bir şey yoktu, sigortalarını bile buradan yaptık ki sağlam olsun” diye aktarıyor Yağmur Aslan. “24 Haziran’da da duyduk ki ret! İnanamadık, bütün eforlar, planlar, görüşme sevinci, tatil, hepsi suya düştü. Geri dönmeyeceklerinden şüphelenilmiş. Onlar Türkiye’de öğretmen, konutu barkı var, yalnızca üç haftalığına geleceklerdi” diye reaksiyon gösteriyor.
Geri döneceklerinden kuşku ediliyor
Yağmur Aslan’ın anlattığı, son aylarda pek çok vatandaşın internette paylaştığı deneyimlerle örtüşüyor. Yüzlerce kişi, dokümanları tam olduğu halde seyahat hedefi ikna edici bulunmadığı ve döneceğinden şüphelenildiği gerekçesiyle müracaatına ret aldığını belirtiyor. Son günlerde Deutsche Welle’ye de başvuran yüzden fazla kişi misal münasebetlerle vize alamadığını aktardı.
Örneğin Süleyman Urebe, yükseköğretim kurumlarının işbirliğini teşvik etmeye yönelik bir Avrupa Birliği programı olan Erasmus çerçevesinde Almanya’ya gitmek üzere başvurduğunu, gerekmediği halde oradan bir garantör de bulduğunu, Erasmus hibesi de olduğu halde tekrar de vize alamadığını söylüyor. Urebe, Erasmus üzere bir programın, milletlerarası mutabakatların, emeklerinin ve her şeyden evvel de kendisi üzere genç insanların hayallerinin yok sayıldığını söyleyip, haksızlığa uğradığını belirtiyor.
DW ile vize alamama öyküsünü paylaşanlardan biri de genç sanat galerisi çalışanı Esengül Çelik. Çelik, dünyanın en değerli çağdaş sanat etkinliklerinden, Almanya’nın Kassel kentinde 100 gün süren sanat standı Documenta’ya gitmek için vize müracaatında bulunmuş. Daha evvel de tekraren Almanya dahil pek çok ülkeye sanat aktiflikleri nedeniyle giriş çıkış yapan Çelik de vize alamamış.
Bir iş insanı ise yıllardır her sene Düsseldorf kentindeki fuara gittiklerini, bu sene ise beş çalışanından üçünün vize alamadığını, o nedenle fuara katılamadıklarını aktarıyor.
Belgesel sinemacı Ümit Kıvanç da Hamburg’da düzenlenen bir anma için yaptıkları hazırlıktan ve vize alınamadığı için gidilemediğinden bahsediyor. “17 yıl evvel bir arkadaşımızı kaybettik. Onun oradaki dostları bir anma gecesi tertiplediler. Bizden de bir küme gidecekti, o arkadaşım için çalıp söyleyecekler, müzikli bir oyun sahneleyeceklerdi. Ben de görüntüler hazırladım oyun için. Lakin altı bireyden ikisine vize vermediler” diye belirtiyor.
Alman Dışişleri de artışı doğruladı
Deutsche Welle, Almanya Dışişleri’ne 2014 yılından bu yana Türkiye’den yapılan vize müracaatlarını ve kabul edilen ve reddedilen müracaat sayısını sordu. Buna nazaran, 2014 yılında Türkiye’deki bütün Alman temsilciliklerinin vize kısımları 197 bin 79 vize başvurusunu karara bağladı. Bunlardan 184 bin 599’u kabul edilirken, 11 bin 639’u reddedildi. Bu da ret oranının yüzde 5,9’a tekabül ettiğini ortaya koyuyor.
2021 yılına gelindiğinde ise pandemi nedeniyle süreç yapılan vize başvurusu sayısı düşmesine karşın reddedilenlerin sayısının arttığı görülüyor. Geçen yıl Alman diplomatik temsilcilikleri, 128 bin 890 müracaat hakkında karar verdi. Bunlardan 103 bin 478’i kabul edilirken, 24 bin 494’u reddedildi. Bu da ret oranının yüzde 19’a ulaştığını gösteriyor.
Bu yılın birinci yarısında ise 121 bin 944 vize müracaatının sonuçlandırıldığı, bunlardan 96 bin 62’sinin kabul edildiği, 25 bin 211’inin reddedildiği bildiriliyor ki bu da ret karşılığı verilenlerin oranının yüzde 20,7’yi bulduğunu ortaya koyuyor.
Ticari vizelere dair bilgilere bakıldığında da dikkat çeken, pandemi sürecine kadar yapılan müracaatlara ret oranı yüzde 7 ila 8’lerde seyrederken, 2020’den itibaren retlerin yüzde 12-13’lere ulaşmış olması.
Adının açıklanmasını istemeyen bir gazeteci de yeniden Almanya seyahatini vize alamadığı için yapamadığını aktarıyor. Ona nazaran şu devir Schengen ülkelerinin vize vermedeki olumsuz tavrı Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik ve toplumsal durumla alakalı. Enflasyon ve işsizlikteki yüksek oran ile hak ihlallerine bakıldığında vize başvurusu için şartların pek de vatandaşların lehine olmadığını belirtiyor.
Türkiye’deki durum belirleyici mi?
Almanya Federal Göç ve Ahenk Meclisleri Birliği Lideri, avukat Memet KılıçFotoğraf: picture-alliance/dpa/C. Schmidt
Almanya Federal Göç ve Ahenk Meclisleri Birliği Lideri, avukat Memet Kılıç’a nazaran de kelam konusu faktörler belirleyici olabiliyor. Kılıç’a nazaran, 2013’teki Seyahat olayları, daha sonra 15 Temmuz darbe teşebbüsü ve artık içinde bulunulan ekonomik kriz, enflasyon ve antidemokratik uygulamalar nedeniyle Türkiye’den kaçışlar çoğaldı. İlaveten gri pasaport alıp, Avrupa ülkelerinde sığınma müracaatında bulunanların da görülmesi, şartları daha da Türk vatandaşlarının aleyhine çevirdi. “Son yıllarda belediye liderleri dahil Almanya’da iltica talebinde bulunanlar oldu. Tüm bunlar Almanya’nın aslında sıkı olan elini neredeyse kapatmasına yol açtı” diye konuşuyor.
Ancak hukukçu Kılıç’a nazaran Almanya bir hukuk devleti ve her bir başvuruyu insanların özel şartlarını titizlikle inceleyerek karar vermekle yükümlü. Hasebiyle bütün evraklarının tam olduğunu söyleyenlere bile seyahat münasebeti inandırıcı olmadığı yahut Türkiye’ye geri döneceğinden şüphelenildiği gerekçesiyle ret verilmesini eleştiriyor. “Ben evvelce beri, objektif bilgilere dayanmayan bu standart ret münasebetlerini eleştirdim. Bunlar adeta bir niyet okuma ve hatta fal bakmaya dayalı gerekçeler” yorumunda bulunuyor ve “Öğrenim, çalışma, aile ziyareti yahut turistik hedeflerini kanıtlayan insanların dahi müracaatları bilindik standart münasebetler ile reddediliyor. Bu önemli bir haksızlık” diye konuşuyor.
İlaveten bir ülke için yapılan müracaata ret verilmesinin Schengen Sistemi’ne de kaydedildiğini, diğer bir müracaat ve hatta öbür bir ülke temsilciliğine yapılan müracaatta, bunun da ret verilmesi sonucunu doğurabileceğine dikkat çekiyor. Yalnızca turizm maksatlı gelmek isteyenlerde dahi bu türlü “keyfî” uygulamaların “seyahat özgürlüğünün ihlali” manasına geleceğini belirtiyor.
Kılıç’a nazaran, “Remonstrationsverfahren” denen itiraz yoluna başvurmak ve Dışişleri Bakanlığı’ndaki Türkiye masasını bilgilendirmekte de yarar var.
Ticari seyahatler ile aile ziyareti için yapılan vize müracaatlarındaki retlerde Kılıç, “insan hakkı ihlali” savında da bulunabileceğini söylüyor. Yabancı vatandaşlarda sınırsız olmamakla birlikte, Alman Anayasası’nın 6’ncı hususu ile Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 8’inci hususunun aileyi muhafazaya yönelik kararlar içerdiğini, bilhassa yakın aile üyelerinin görüşmesinin engellendiği durumlarda buna dikkat çekilmesini öneriyor.
“Söz konusu kontrattaki Ek Protokol’ün 2’nci hususu ve Birleşmiş Milletler Konvansiyonu’nun 26’ncı hususu ise eğitim hakkını teminat altına alır” diyen Kılıç, bu nedenle evraklarının tam olduğuna ve haksızlığa uğradığını düşünenlere itiraz etmelerini, itiraz müracaatları olumsuz sonuçlananlara ise mevzuyu yetkili Berlin İdari Mahkemesi’ne taşımaları tavsiyesinde bulunuyor.
Schengen vizesi almak neden zorlaştı?
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Almanya Dışişleri: Her müracaat itinayla inceleniyor
DW, Almanya Dışişleri Bakanlığı’na Türkiye’de yapılan vize müracaatlarına retlerde en sık gösterilen münasebetlerin neler olduğunu sordu. Bakanlıktan bir sözcü, bu bahiste istatistikler tutulmadığı yanıtını verdi. Fakat yapılan her vize müracaatının itinayla incelendiğini ve Almanya’daki geçerli İkamet Yasası düzenlemeleri çerçevesinde ve bütün şartların gözden geçirilmesi sonucunda karara varıldığını kaydetti. DW’ye verilen yanıtta; Vize verilmesini düzenleyen ve örneğin “seyahat maksadının makul olmasına, kişinin geri dönmeye istekli olmasına ve hayatını idame ettirdiğine dair dokümanların bulunması” üzere aranan kaidelerin yerine getirilmemesi yahut seyahatin yapılamayacağına dair bir münasebet görülmesi halinde, bunların ret sonucunu doğurduğu belirtildi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü bir vize müracaatına ret kararında tıpkı vakitte birden fazla münasebetin de belirleyici olabileceğini kaydetti. Pek çok vize reddine münasebet gösterilen “geri dönme isteğinin” ise prensipte maddi ve ailevi durumun ortaya konmasıyla kanıtlanabileceğini savundu. İlaveten vize için başvuran kişinin Schengen Bölgesi’ndeki seyahati finanse edebileceğini de kanıtlaması kaidesine işaret etti.
Bu sene Türkiye’de öğretmen kız kardeşi ile tekrar öğretmen eşini davet eden Gelsenkirchenli Yağmur Aslan ise söylenen bütün şartları yerine getirdiklerini tekrarlıyor. “Ben öğretmenim, eşim 12 yıldır takımlı bir işte çalışıyor. Konutumuz var, biraz da birikimimiz. Kardeşim ve eşi için davetiyeyi de gönderdik. Onlar da orada öğretmen, konutları ve biraz birikimleri var. Bu şartlarda onların geri dönmeyeceği münasebeti neye dayanıyor?” diye soruyor.
Aslan, yaz devri sona yaklaşsa da vizeye ret kararına itiraz ettiklerini belirtiyor ve “İtiraz ettik zira şartları yerine getirdiğimizden eminiz ve bu haksızlığın da giderilmesini istiyoruz” diyor.
