Dünyanın en büyük dördüncü iktisadı olan Almanya’da sendikalar ve patron dernekleri, uzun müddettir iş gücü ezasından şikayetçi. Çalışma Bakanlığı da iş gücünde yaşanan eksikliğin, ekonomik büyümeyi sekteye uğrattığı ikazında bulunuyor.
Uzun müddettir yetişmiş iş gücü eksikliğine sorun üretmeye çalışan Alman hükümeti, Türkçe’ye “fırsat kartı” olarak çevrilebilecek “Chancenkarte” ile Avrupa Birliği (AB) dışından yetişmiş iş gücünün Almanya’da çalışmasını mümkün kılacak bir uygulamayı yürürlüğe koymaya hazırlanıyor. Bu, ABD’nin “Yeşil Kart” ya da İngilizcesiyle “Green Card” uygulamasına benzetiliyor.
Çalışma Bakanı Hubertus Heil, Almanya’nın planladığı “fırsat kartı”na ait planlarını hafta içinde duyurdu. Kelam konusu kart sayesinde, yabancı yetişmiş çalışanlar, Almanya’ya rastgele bir somut iş teklifi olmaksızın gelerek çalışma talihi elde edecek. Bu çerçevede bir puanlama sistemine tâbi tutulacak olan adaylarda, aşağıdaki dört koşuldan en az üçünü yerine getirmiş olma kuralı aranacak:
- Üniversite diploması yahut mesleksel beceriler
- En az üç yıllık meslek deneyimi
- Almanca bilgisi yahut Almanya‘da evvelce yaşamış olmak
- 35 yaşının altında olmak.
Çalışma Bakanı Heil, kartların dağıtımında muhakkak kısıtlamaların kelam konusu olacağının da altını çizdi. Buna nazaran,her yıl, iş piyasasının muhtaçlığına nazaran muhakkak sayıda kart verilecek. Münasebetiyle “fırsat kartı”nın sınırsız bir dağıtımı kelam konusu olmayacak.
Çarşamba günü Batı Alman kamu yayın kuruluşu WDR’e konuşan Heil, “Kalifiye göç ve bürokrasiden arındırılmış bir süreçten bahsediyoruz. O yüzden, fırsat kartı alan şahısların Almanya’ya geldiklerinde masraflarını kendileri karşılayabilecek olmaları çok önemli” tabirlerini kullandı.
Genç nüfus giderek azalıyor
Almanya’ya 2016 yılında doktorasını yapmak için gelen ve burada kendi şirketini kuran Sowmya Thyagarajan, Almanya’nın “fırsat kartı” atağının ülkenin göç ve çalışma siyaseti için olumlu bir gelişme olduğuna dikkat çekti. Hükümetin planını DW’ye pahalandıran Thyagarajan, “Bence puan sistemi, yurt dışından buraya gelmek isteyenler için çok âlâ bir fırsat. Bilhassa de Almanya’daki genç nüfusun giderek azaldığı düşünüldüğünde” diye konuştu.
Kendi şirketinin de iş alım süreçlerinde Almanlar ve AB vatandaşlarına öncelik verdiklerini kaydeden Thyagarajan, buna AB vatandaşı olmayan adayların önündeki bürokratik mahzurların çok fazla olmasını münasebet gösterdi.
Yeni kartla mahzurlar bitmiyor
Bazı uzmanlar ise Heil’ın duyurduğu ve büyük ilgiyle karşılanan “fırsat kartı”nın sıkıntıları çözmeyeceği görüşünde.
Bonn merkezli Çalışma İktisadı Enstitüsü’nde araştırma yöneticisi olarak misyon yapan Holger Bonin, “Yeni sistem, gereksiz biçimde yüksek maniler oluşturarak sistemi daha da karmaşık hale getiriyor” tenkidinde bulundu. Bonin’e nazaran, Bakan Heil’ın puanlama sistemi daha fazla bürokrasiyi beraberinde getirecek.
DW’ye yaptığı değerlendirmede Bonin, “Neden çok daha kolay hâle getirmiyorlar ki? İnsanlara iş aramaları için vize verin, şayet makul bir mühlet içerisinde iş bulamazlarsa ayrılmak zorunda kalsınlar” teklifinde bulundu. Araştırmacı, “Eğer bu şartlar patronlar için kıymetliyse, bunları işe alım sürecinde gözetebilirler. Bu şartları sağlamak için bir ön elemeye muhtaçlıkları yok” değerlendirmesini yaptı.
Çalışma Bakanı Hubertus HeilFotoğraf: Britta Pedersen/dpa/picture alliance
Puanlama sistemindeki kriterlere eleştiriler
Bakan Heil’ın lisana getirdiği şartların bir kısmının birçok patron için hiçbir kıymet teşkil etmediğini vurgulayan Bonin, örneğin birçok milletlerarası firma bünyesinde çalışma lisanının İngilizce olduğunu, hasebiyle çalışanlarının da Almanca bilmesine yahut Almanya’da yaşamış olmasına gerek olmadığının altını çizdi.
Thyagarajan ise getirilmesi planlanan yaş kısıtlaması ve iş tecrübesi ön şartını eleştirdi. “İlla 35 yaşının altında olmanız gerekmiyor. Kıymetli olan, hangi vasıflara sahip olduğunuz” değerlendirmesini yapan Thyagarajan, “Bazı iş profilleri için tecrübeye gereksiniminiz yok” diyor.
Almanya’nın yetişmiş iş gücü kasveti yeni bir sorun değil. Alman metal ve elektrik sanayisinin patron dernekleri federasyonu olan Gesamtmetall, kesimlerinde faaliyet gösteren her beş şirketten ikisinin, işçi eksikliği nedeniyle üretim sorunu yaşadıklarını söylüyor. Almanya Zanaatkârlar Birliği (ZDH) ise, ülkenin 250 bin yetişmiş iş gücü eksiği olduğunu lisana getiriyor.
AB üyesi olmayan ülkelerden Almanya’ya göç eden nitelikli çalışanların sayısı, son yıllarda artış göstermesine karşın hâlâ epeyce düşük. Almanya’da göç ve ahenk konusunda hizmek sunan Mediendienst Integration‘un (Medya Ahenk Hizmetleri) bilgilerine nazaran, 2019 yılında Almanya’ya gelen nitelikli personel sayısı 60 binin biraz üzerinde idi. Bu sayı, Almanya’ya o yıl AB dışından gerçekleşen toplam göçün sırf yüzde 12’sine tekabül ediyor.
Almanya’da birtakım işletmeler eleman eksikliği nedeniyle kapanmak zorunda kalıyorFotoğraf: Stefan Sauer/dpa/picture alliance
Almanya “bürokrasi canavarı”nı yenmek istiyor
Almanya’nın, öteki Batı ülkelerine nazaran, nitelikli iş gücü nezdinde alımlı bir ülke olmasının önündeki manilerden biri de, kültürel birtakım gerçeklikler. Örneğin öbür birçok ülkeye nazaran Almanya’da İngilizce daha az konuşuluyor. Nitelikli çalışanların İngilizce konuşabilecekleri ülkeleri tercih ettiklerini söyleyen Thyagarajan, “Tabii burası Almanya, münasebetiyle çalışanlarımızın en azından çalışma derecesinde Almanca öğrenmeleri önemli” değerlendirmesini aktardı.
Bir öbür sorun da Alman patronların, diploma, sertifika ve öteki dokümanlar konusunda epeyce seçici olmaları. Öbür birçok ülkede kabul edilen dokümanların bir kısmı, Almanya’da tanınmıyor yahut tanınma müracaatlarının sonuçlanması aylar alıyor. Bonin, “Bu sıkıntıların bir fırsat kartının yürürlüğe sokulmasıyla çözülmesi imkansız” görüşünü paylaştı.
Almanya’nın meselelerinden bir oburu de, patronların önündeki sistemsel sıkıntılar. Örneğin bir çalışanın vasıfları ve dokümanlarının geçerliliğine, Alman federal sistemi çerçevesinde mahallî makamlar karar veriyor. Hasebiyle bir eyalette tanınan bir diploma, öteki bir eyalette tanınmayabiliyor. Dijitalleşme konusunda sıkıntılar yaşayan Almanya’nın kağıt temelli bürokrasisi çerçevesinde, adaylar sıklıkla, diplomalarının çevirilerini noterde tasdik etmek zorunda kalıyor.
Bu sorunun farkında olan Çalışma Bakanı Heil, “Modern bir göç yasasının yanı sıra, vasıfların tanınması sürecinde bürokrasi canavarını yenmemiz gerektiği görüşündeyim”açıklamasını yaptı. Heil, bu çerçevede vasıf ve dokümanların tanınmasından sorumlu merkezi bir devlet kurumunun oluşturulması gerektiğini söyledi.
