Merkez Bankası’nın şimdiye kadar faiz kararları için baz aldığı tüketici fiyat artışı yerine, bunun alt kalemlerinden olan çekirdek enflasyona odaklanacağını açıklaması, piyasalarda “erken faiz indirimi için hazırlık yapılıyor” biçiminde yorumlandı. Piyasalardan reaksiyon gören bu telaffuz değişikliği nedeniyle bir müddettir düşük seyreden döviz kurlarında, bir günde yüzde 1.44 oranında artış yaşandı, tahvil faizleri yükseldi.
Geçtiğimiz Mart ayında Merkez Bankası Lideri değiştikten sonra yeni idarenin piyasalara verdiği tek inanç ögesi, “Enflasyon üzerinde gerçek faiz vermeye devam edeceğiz” sözüydü. Bu kelamın tekrarlanması, piyasalar açısından bir tıp çıpa misyonu gördü. Turizm dövizi girişlerinin tesiriyle birlikte, son aylarda kurların istikrar kazanmasında bu çıpanın büyük tesiri vardı.
Şahap Kavcıoğlu
Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu, Çarşamba günü Türk-Alman Ticaret Odası toplantısında “Bundan sonra çekirdek enflasyona odaklanacağız” diyerek, piyasalar açısından elde kalan tek çıpayı da bir manada çöpe atmış oldu. Piyasaların yine dalgalı bir periyoda gireceği beklentisini artırdı.
Beklenmesine karşın huzursuz eden adım
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Faizi indirin” baskısı nedeniyle, Merkez Bankası’nın tavrı çok daha yakından takip edilir oldu. Zira piyasalar biliyordu ki; Cumhurbaşkanı’nın ısrarı nedeniyle erken bir faiz indirimine gidilirse; hem kurlarda artış olacak, hem de yılın sonunda düşmeye başlaması beklenen enflasyon oranları tekrar artışa geçecekti.
Geçen hafta Ağustos ayı enflasyon oranlarıyla birlikte yıllık enflasyonun yüzde 19,25’e çıkıp, yüzde 19’luk siyaset faizinin üzerine çıkması; piyasaların dikkatini Merkez Bankası’na çevirmesine yol açmıştı. Manşet oran yüzde 19,25’e çıkarken, Ağustos’ta çekirdek enflasyon oranının yüzde 17,2’den yüzde 16,8’e düşmesi üzerine, piyasalar TÜFE yerine çekirdek enflasyonun baz alınacağını konuşmaya başlamışlardı. Lider Kavcıoğlu’nun bu türlü bir açıklama yapması, beklemelerine karşın, piyasalarda tedirginliğe yol açtı.
Merkez Bankası’nın 15 yıl sonraki U dönüşü
İktisatçıların çabucak hepsi, Kavcıoğlu’nun çekirdek enflasyona odaklanılacağına ait açıklamasını, “Cumhurbaşkanı’nın faiz isteğini yerine getirmek için Merkez Bankası şimdiden hazırlık yapıyor” diye yorumladılar. Kimileri değişikliği açıkça “para siyasetinde gevşeme” olarak yorumlarken, kimileri Merkez Bankası’nın artık piyasaları inandıracak hiçbir kelamı kalmadığını söylediler.
Erdal Sağlam
Enflasyondaki artışın devam ettiğini, TÜFE yerine çekirdek enflasyona odaklanılmasının yanlış olduğunu belirten iktisatçılar, vergi nedeniyle çekirdek enflasyonu düşük gösteren araba fiyatlarındaki indirimlerin süreksiz olduğunu belirtiyorlar. Çekirdek enflasyonun kapsamı dışında kalan besin fiyatlarındaki Ağustos ayı artışının süreksiz olduğunu kaydeden iktisatçılar; bu nedenle manşet enflasyon yerine çekirdek enflasyonun baz alınmasının yanlış olduğuna dikkat çekiyorlar. Kavcıoğlu’nun bu hususta “Gelişmiş ülkeler çekirdek enflasyonu baz alıyor” kelamlarının gerçek olmadığı kaydedildi. Eski Merkez Bankası Lider Yardımcısı Prof. Dr. Fatih Özatay ve Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, yaptıkları birinci açıklamalarda, “2006 yılında çekirdek enflasyondan manşet enflasyona dönülmesinin nedeninin, tüm gelişmiş ülkelerin daha sağlıklı olan bu yolu tercih etmeleri” olduğunu açıkladılar.
23 Eylül’deki PPK toplantısından ne çıkabilir?
Peki, 23 Eylül’deki Para Siyaseti Şurası toplantısında, artık çekirdek enflasyon münasebet gösterilerek bir faiz indirimi yapılabilir mi? İktisatçılar yapılmaması gerektiği konusunda hemfikirler fakat tekrar de “Yapılmaz” diye kesin bir kestirimde bulunamıyorlar. İktisatçıların varsayımlarına nazaran, baz tesiri nedeniyle, lakin Ekim’den sonra yıllık enflasyon oranları azalmaya başlayabilir. Kasım ayı enflasyonuyla birlikte yüzde 18’ler civarına inmesi beklenen enflasyon açıklaması sonrası, yani Aralık ayında bir faiz indirimini makul görüyorlar. Aralık’tan evvel yapılacak her faiz indiriminin “erken faiz indirimi” olarak görüleceği ve piyasaların bu karara reaksiyon vereceği konuşuluyor.
Konuştuğumuz bir bankacı, erken faiz indiriminin hem kurları hem enflasyonu artıracağını belirterek, piyasaların siyaset faizinin üzerine çıkan enflasyona karşın “Faizler artırılsın” talebinde bulunmadığını hatırlattı ve “Enflasyon düşmeden faiz indirimi için taban hazırlanıyorsa, bu çok büyük bir yanılgı olur” dedi. Dolar kurunun 8.50-8.60 TL bandına yine çıkmasının fiyatlarda tekrar artışı tetikleyeceğini kaydeden bankacı, “Merkez Bankası’nın bağlantı siyasetinin çok makûs olduğunun” da altını çizdi. Tıpkı bankacı, “Merkez Bankası Lideri bu artışı süreksiz olarak gördüğünü söylemekle yetinseydi, piyasalar önümüzdeki birkaç ayı daha sakin geçirirdi” dedi.
“Kurları düşürecek tedbirler” bir işe fayda mı?
Aynı bankacıya, Merkez Bankası Başkanı’nın birebir toplantıda ettiği “TL’nin güçlenmesi için tüm önlemleri alacağız” kelamının ne manaya geldiğini, ne cins önlemler alınabileceğini de sordum. TL’nin güçlenmesi için alınabilecek tek tesirli önlemin faiz oranlarının artırılması olacağını hatırlatan birebir bankacı, bunun da yapılamayacağını söyledi. Merkez Bankası’nın “Kurları düşürecek önlem alacağız” manasına gelecek bir açıklama yapmasının yanılgı olduğunu kaydeden bankacı, tüketici kredilerinde yeni sınırlama kararı alınabileceğini lakin yıl sonuna kadar bunun da fiyatlarda tesirli olamayacağını söyledi.
Merkez Bankası, Cumhurbaşkanı’nın baskısı nedeniyle bu çeşit yanlış kararlar almasıydı, tahminen de TL’nin güçlenmesi sağlanabilirdi. Korkulan olur da erken bir faiz indirimi gelirse, piyasaların karışması kaçınılmaz gözüküyor.
Erdal Sağlam
© Deutsche Welle Türkçe
