Ekonomideki krizin derinleşmesiyle muhalefetten yükselen erken seçim davetlerine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile MHP başkanı Devlet Bahçeli kapıları büsbütün kapatsa da, Ankara’da erken seçim tartışması yine alevlendi. Daha evvel yükselen döviz kurlarından yola çıkarak erken seçim daveti yapan muhalefetin bu sefer çıkış noktası iktidarın ekonomik krizle birlikte gelen yüksek enflasyon karşısında halkı güçlü kılmaya dönük açılımları oldu.
Asgari fiyatın ne kadar olacağına dair meraklı bekleyişin sürdüğü Ankara’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan gelen “İşçimizi zora sokmayacağız. Gerek brüt, gerek net taban fiyat için en uygun, en ülkü kararı vereceğiz. Personelin de, patronun de bu karardan şad olması lazım” açıklamasından sonra Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’ndan da memur maaş artırımları ve tüm kamu çalışanı için yeni düzenlemelere dönük duyurular geldi.
Çalışma Bakanlığı evvel memur maaşlarıyla ilgili uzlaşılan yüzde 30-35 oranındaki artırıma ek olarak enflasyon farkının da konfederasyonlarla görüşülüp, kıymetlendirilerek ödeneceğini duyurdu. Bakanlıktan, tüm kamu işçisine bir “sosyal refah düzenlemesi” yapıldığı açıklamasının gelmesi ise siyasi kulislerde bilhassa muhalefet cephesinin dillendirdiği erken seçim öngörülerini kuvvetlendirdi.
Erken seçim hazırlığı iddiası
İktidarın “maaş artırımı, toplumsal refah düzenlemesi, fiyatlarda iyileştirmeler” üzere son devirdeki adımlarıyla aslında bir erken seçim hazırlığı içinde olduğunu savunan muhalefet partileri, meclis genel şurasındaki bütçe görüşmelerinde de iktidara “Getirin sandığı” daveti yaptı. İktidarın 3600 ek gösterge ve Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili düzenlemeleri de yeni yıl için gündemine almış olması muhalefetin erken seçim öngörüsünü güçlendiriyor.
Peki Cumhurbaşkanı Erdoğan ile MHP önderi Bahçeli’nin “erken seçim yok” açıklamalarına rağmen AKP’nin bir seçim hazırlığı olabilir mi? Türkiye’nin iktidarın argüman ettiğinin tersine Haziran 2023’ten evvel seçime gitmesi mümkün olur mu?
Gazeteci Kemal Can DW Türkçe’nin sorularını yanıtlarken hükümetin “ücret iyileştirmesine” dayalı atılımlarının muhalefet tarafından erken ya da baskın seçim alameti üzere görüldüğünü hatırlatsa da, AKP’nin aslında giderek kendi aleyhine değişen siyasi aritmetiği lehine çevirmek ya da oylarındaki erimeyi yavaşlatmak için bu atılımlara başvurduğunu söylüyor.
Kararsızlar dağıtılmadan oyları yüzde 23,6’ya kadar düşen AKP’nin erken seçimden öte krizden çıkış reçetesine odaklandığını DW Türkçe’ye konuşan AKP’liler de söylüyor. Lakin onların da Türkiye’nin bir seçim sathında olduğunu kabul etmesi ve bu istikamette de gereken her hazırlığın yapılacağını dillendirmesi dikkat çekiyor.
“En optimist ihtimal 2022 sonbahar”
Yine de Kemal Can “Bu fiyat güzelleştirmesi ataklarıyla AKP’nin erken seçim hazırlığının kâfi olacağı kanaatinde değilim” öngörüsünde bulunuyor ve bu öngörüsünü şöyle açıklıyor:
“Çünkü bu fiyat uygunlaştırma ataklarının sonuç verebilmesi, bunun siyasi bir avantaja dönüşmesi için bir vadeye gereksinim var. Zira kamuoyundaki sorun yalnızca gelir durumunun düzelmesi değil, iktisatla ilgili rahatsızlığın büyümesi. Yükselen enflasyon ve bunun geleceğe dair yarattığı tedirginlik ortada. Münasebetiyle fiyat artışlarıyla bunu kısmen dengeleyebilirsiniz, rahatsızlığı azaltabilirsiniz ancak bu, sizi destekleyecek kalabalıkları yine kazanmaya yetmez.”
Gazeteci Kemal Can
Kemal Can, iktidarın fiyat güzelleştirmesi adımlarının toplumda kabul görmesinin en güzel ihtimalle 2022 ilkbahar sonu ya da yaz aylarını bulabileceğini öngörürken “İktidarın adımlarını seçime hazırlık diye yorumlasak bile iktidarın bundan yaratacağı avantajla erken seçimi düşünmesi için en optimist ihtimal gelecek yıl sonbahar diye düşünüyorum” diyor.
AKP ile MHP’nin seçim yasasında öngördükleri değişikliklere ait düzenlemeyi de Şubat sonu Mart başı üzere meclis gündemine getireceğine ait haberleri de hatırlatan Kemal Can, bu düzenlemenin de mecliste kabulünün de seçim için bir gecikme, öteleme yaratabileceğini hesaplıyor.
Can, “2022 sonbaharı dikkate aldığımızda da zati seçimin olağan müddetinin bir yıl öncesine gelmiş oluyor. Şayet o tabloda iktidar kendisi için avantajlı olduğunu, bu birikmiş olan memnuniyetsizliğin nispeten dağıldığını, buna karşılık karşısındaki bloğun, muhalefetin de bir toparlanma ve güçlü bir alternatif oluşturamadığını gördüğünde seçim talihini kullanabilir” öngörüsünde bulunuyor.
Ekonomik krizin derinleştiği mevcut durumda erken seçimin iktidarın lehine görünmediğini düşünen Kemal Can, iktidarın mümkün olduğunca seçimi ötelemek ve bu müddette ekonomik krizden çıkış reçetesi üzerinde çalışmak isteyeceğini söylüyor.
Daha fazlasını okumak için: Erken seçim ekonomiyi düzeltebilir mi?
Gözler ek bütçede
İktidarın fiyatların güzelleştirilmesine dönük adımlarının erken seçimle ilgisinin olup olmadığının bir de finans, bütçe boyutu var. Türkiye’nin sayılı iktisatçılarından Prof. Aziz Konukman da DW Türkçe’yle konuşurken bu boyuta dikkat çekiyor. Konukman, iyileştirmelerin erken seçim hazırlığı olabileceğini lakin finansal boyutunun ortaya çıkması gerektiğini söylüyor.
Konukman, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni yılda ek bütçeyle gelip gelmeyeceği bize erken seçim hazırlığında olup olmadığını da gösterecek. Gerçek niyetini ortaya koyacak” derken, bugün bütçede yaşanan gelişmeleri erken seçim tartışmaları doğrultusunda şöyle özetliyor:
“2022 bütçesi şu an mecliste görüşülüyor ancak bu bütçenin kendisi kadük oldu. Zira bu bütçe 5 Eylül’de yayınlanan orta vadeli programın 2022 için öngördüğü ortalama dolar kurunu dikkate alıyor. O da nedir 9,27. Bu, artık manasını yitirdi. Münasebetiyle dolar cinsinden bütün ödenekler azaldı. Artık bunun TL cinsinden boyutlarını düşünün, o ödenekler yetmeyecek. Görüyoruz ki bu bütçe meclisten geçecek, Ocak’ta yürürlüğe girecek. Kısa bir mühlet sonra cumhurbaşkanı ek bütçeyle parlamentoya gelmek durumunda. Niçin? Zira aksi halde ödenek üstü harcama yapmak durumunda kalacaklar. Ek bütçe de sağlam bir erken seçim sinyali olacak.”
İktidarın topluma daima vaatlerde bulunduğunu hatırlatan Konukman, hükümete “Sana da, ona da vereceğim diyorsun da. Kardeş, neyle vereceksin. Bana finansal bir plan çıkart” daveti yapması dikkat çekiyor. Finansal planın şimdi ortada olmadığını, bu yüzden erken seçim sinyaliymiş üzere görünen tüm açıklamalara temkinli yaklaşılması gerektiğini anlatan Konukman, hükümetin 2021 yılı için meclisten aldığı 246,2 milyar liralık harcama müsaadesini de bütünüyle kullanmadığı bilgisini paylaşıyor.
Konukman “AKP, meclisten 246,2 milyar liralık bir harcama müsaadesi almış lakin bunun 110 milyarlık kısmını kullanmış. Artık harcamaları artırabilir. Herkese dağıtabilir. Kesenin ağzını açabilir. Lakin bunu erken seçim için yaptığını anlamamız meclise ek bütçe sunulup, sunulmayacağıyla ilgili olacak. Onu bekliyoruz. Toplumu yanına çekmek istediği, bir halde seçim için önünü açmaya çalıştığı ortada” çıkışında bulunuyor.
Hilal Köylü / Ankara
©Deutsche Welle Türkçe
