Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock’un Cumartesi günü sona eren Türkiye gezisi Almanya’da tartışmalara neden oldu. Bakan Baerbock’un evvelki Merkel hükümetinden farklı olarak Ankara’ya yönelik sert çizgisine dikkat çekilirken, kelam konusu hali destekleyenler olduğu kadar eleştirenler de mevcut.
Baden-Württemberg Eyaleti Maliye Bakanı Danyal Bayaz, Baerbock’un Türk hükümetinden Osman Kavala’nın hür bırakılmasını talep etmesini, muhalefet temsilcileriyle görüşmesini ve Türkiye’deki bayan hareketine kıymet verdiğini ortaya koymasını takdire şayan bir tavır olarak niteledi ve bu tavrın, Almanya’nın, Türkiye’yi Erdoğan’dan ibaret olmadığını gösterdiğini kaydetti.
Dışişleri Bakanı üzere Yeşiller partili Tarım Bakanı Cem Özdemir de, Türkiye konusunda Bakan Baerbock üzere düşündüğünü belirterek, iki ülkeyi birbirine bağlayan çok şey olduğu kadar farklılıkların da bulunduğunu söz etti. Osman Kavala’nın özgür kalmasını talep eden Özdemir, ilaveten Alman hükümeti açısından devletler hukukunun Kuzey Suriye için de geçerli olduğunu vurgulayarak, Türkiye’nin bu bölgeye yapmayı planladığını açıkladığı mümkün bir harekatı eleştiridi. Özdemir, böylesi bir adımın, bölge insanlarının acısını daha da artıracağını, istikrarsızlığa yol açacağını, bunun da IŞİD’in yine güçlenmesi sonucunu doğuracağını savundu.
Baerbock’un AKP hükümetine yönelik tenkitlerini açıkça lisana getirmesi Türkiye’deki muhalefet partilerinin temsilcileri tarafından da memnuniyetle karşılanmıştı.
Destek kadar eleştiri
Annalena Baerbock’un Ankara’yı hak ihlalleri, Yunanistan’a yönelik siyaseti, Akdeniz’deki gaz arama faaliyetleri, Libya’daki rolü ve Suriye’ye yönelik operasyon planlarını eleştirmesine, Almanya’da pek çok sivil toplum kuruluşundan da dayanak geldi.
Öte yandan Almanya Türk Toplumu (ATT) Baerbock’u eleştirdi. Dernek Eş Lideri Gökay Sofuoğlu, “Bazı diplomatik hususların kapalı kapılar gerisinde konuşulmasını dilerdik” dedi. Almanya Yazişleri Ağı’na (RND) konuşan Sofuoğlu, Cuma günü Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Baerbock’un görüşmesi sonrasında yapılan basın toplantısındaki karşılıklı sert açıklamalara dikkat çekerek, her iki Bakanın, diplomasi lisanını bırakarak iç siyasete yönelik bildiriler verdiğini savundu. Sofuoğlu, “Beklentimiz, Türk kökenli vatandaşların bundan ziyan görmemesidir” diyerek, geçmişte böylesi tansiyonların yaşandığı periyotlarda Türkiye kökenlilerin bundan olumsuz etkilendiğine işaret etti. Öte yandan Sofuoğlu, Baerbock’un Türkiye’de muhalefet partileri temsilcileriyle görüşmesinden ise memnuniyet duyduğunu belirtti.
CDU’dan da eleştiri
Almanya’da ana muhalefeti oluşturan Birlik Partileri’nin büyük ortağı Hristiyan Demokrat Birlik’in (CDU) dış siyaset uzmanı Johann Wadepuhl ise Dışişleri Bakanı Baerbock’un Türkiye ve Yunanistan seyahatinde izlediği tavrı eleştirdi. Wadepuhl’a nazaran, Baerbock’un Atina’da iken Türkiye’yi eleştirmesinin bir getirisi olmadı. AFP haber ajansına konuşan Wadepuhl, her iki ülkeye öncelikle NATO’da lakin birebir vakitte da uzun vadeli partner olarak gereksinim duyulduğunu vurguladı. Wadepuhl’a nazaran, muhakkak hususlardaki görüşler hakikat olsa da akla yatkın bir dış siyaset, bu tıp problemleri birebir yapılan ikili görüşmelerde lisana getirmeyi öngörür.
Almanya Dışişleri Bakanı Türkiye’de muhalefet partilerinin temsilcileriyle de görüştüFotoğraf: Depo Photos/ABACA/picture alliance
Almanya’da ise genel olarak Wadepuhl’un söylediğinin tersine, kapalı kapılar arkasında yapılan diplomasi son devirde ağır biçimde eleştiriliyor. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasıyla birlikte Hristiyan Birlik üyesi eski başbakan Angela Merkel’in izlediği bu siyasetin iflas ettiği vurgulanıyor. Bilakis dış siyasette muhakkak bahislerin açıkça lisana getirilmesi, demokratik pahalar vurgulu bir dış siyasetin kıymeti savunuluyor. Almanya’nın yıllarca izlediği, dış siyasette iş birliği ile dönüşüm yapılabileceği tezinin, Putin ve Rusya örneğinde iflas ettiği tekrarlanıyor. Hatta şu anda içinde bulunulan savaşta ve sonuçlarında da Merkel’in bu çizginin hissesinin olduğu sav ediliyor.
Almanya’da Aralık 2021’den beri iktidarda olan Toplumsal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan üçlü koalisyon, maksatlar ve icraatlar mutabakatına, AKP hükümetine yönelik eleştirel bir dış siyaset izleneceğini ortaya koyan bir pasaj eklemiş, Türkiye’deki hak ihlallerinin eleştirileceğini, sivil toplumun ve muhalif görüşlerin destekleneceğini açıklanmıştı.
Türkiye-Almanya ortasındaki tartışmalı konular
Almanya Dışişleri Bakanı Yeşiller partili Annalena Baerbock. Türk mevkidaşı Çavuşoğlu ile Cuma günü yaptığı görüşmenin akabinde düzenlenen basın toplantısında, iki ülke ortasında dostça ilginin çok değerli olduğunun altını çizmiş, lakin dostça münasebetlerin karşılıklı olarak birbirini dinlemeyi de koşul koştuğunu vurgulamıştı. Toplantıda, “Söylenenler bazen kulaklarımızı acıtsa da” tabirini kullanan ve diplomasinin boş laflar etmek olmadığını belirten Alman Bakan’a, Türk mevkidaşı Çavuşoğlu sert tenkitlerle karşılık vermişti.
Türkiye neyi eleştiriyor
Öncelikle Türkiye Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Berlin’in “Yunanistan’ın propagandasını” baz alarak Türkiye’ye tenkitler yönelttiği görüşünü savunuyor. Baerbock’un bu bahiste tarafsız ve Merkel üzere istikrarlı olmadığını düşünüyor ve sıklıkla Merkel’inki üzere bir çizgi beklendiğini tabir ediyor.
İlaveten insan hakları ve temel hak ihlalleri konusunda da sıklıkla iş insanı Osman Kavala’nın tutukluluğunun lisana getirilmesinden ve hür bırakılmasının talep edilmesinden de Ankara hayli rahatsız. Çavuşoğlu, Avrupa Adalet Divanı ve İnsan Hakları Mahkemesi üzere milletlerarası mercilerin kararlarının uygulanması konusunda da Almanya ve Avrupa’yı ikili standart davranmakla suçluyor ve ortalarında Almanya’nın da bulunduğu birtakım ülkelerin Avrupa’daki yüksek mahkemelerin kararlarını uygulamadığını ileri sürüyor.
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Türkiye ziyaretinin ikinci gününde Anıtkabir’i ziyaret ettiFotoğraf: Depo Photos/IMAGO
Bakan Mevlüt Çavuşoğlu’nun lisana getirdiği bir öbür nokta da Almanya’daki ırkçılık ve İslam düşmanlığı. Almanya Dışişleri Bakanı Baerbock, bu bahiste kararlılıkla çaba edildiğini birkaç defa vurgulamış, fakat hiçbir ülkenin eksiksiz olmadığını, bu nedenle siyasetçiler ve hükümetler olarak gayret maksatlı hergün daha da fazla efor harcamaya devam etmek gerektiğini belirtmişti.
Almanya’yı en çok rahatsız eden konular
Almanya ve Avrupa’da Türkiye ile ilgili genel olarak en çok rahatsızlık yaratan hususların başında, Ankara’nın ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın NATO’nun genişlemesine ait yaptığı tehditkar açıklamalar geliyor.Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyeliğine Almanya dahil pek çok ülke meclislerinde onay verilirken Türkiye’nin bunu hala TBMM’den geçirmemiş olması ve talepler yerine getirilmezse onaylamayacağı tarafındaki kelamlar etmesi de rahatsızlık yaratıyor.
İlaveten büyük bir Kürt, Ezidi ve Arap toplumunun yaşadığı Avrupa’da ve Almanya’da rahatsızlık yaratan bir öbür mevzu da Türkiye’nin Kuzey Irak ve Suriye’ye yönelik hudut ötesi askeri harekatlar ve düzenlediği operasyonlardaki can kayıpları. Türkiye’nin Yunanistan ile Ege’deki adalar nedeniyle yaşadığı tansiyon ve bilhassa Ukrayna Savaşı’nın devam ettiği bir periyotta Akdeniz’de gaz arama faaliyetleri büyük rahatsızlığa neden oluyor; çünkü Ukrayna’daki fiili savaş dışında Moskova’nın doğal gazı kısarak da Avrupa’ya karşı esasen ekonomik bir savaş yürüttüğü görüşü hakim.
Diğer yandan Türkiye’nin, Dağlık Karabağ savaşında kullanımı rahatsızlık yaratan ve o devir durumun Azerbaycan’ın lehine gelişmesinde kıymetli rol oynadığı belirtilen Bayraktar İHA ve SİHA’larının Ukrayna’ya satılmasından Almanya ve Avrupa çok şad. Lakin Rusya ile de emsal muhtemel bir iş birliği yapılması ise tasa kaynağı.
Öte taraftan Türkiye’nin Boğazlar’ı Rus savaş gemilerine kapatması ve Ukrayna’dan Karadeniz üzerinden tahıl koridoru açılmasındaki aracı rolü Almanya ve Avrupa’da büyük takviye görüyor.
İlaveten Türkiye’nin yaklaşık 4 milyon mülteciye mesken sahipliği yapması da yeniden takviye verilen bir başka alan.
AFP,dpa,DW / ETO,ET
