Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği (AB) Ukrayna’ya saldıran Rusya’ya bir dizi ekonomik yaptırım kararları aldı. ABD, ekonomik yaptırımlarla, önde gelen Rus bankalarını milletlerarası piyasalarda izole etmeyi, ayrıyeten teknoloji kesimine ihracatını da sıkı bir kontrol altına almayı amaçlıyor.
AB’nin gündeminde ise Rusya’ya yönelik güç, finans ve ulaşım bölümlerini kapsayan yeni yaptırım kararları var.
Rusya’nın milletlerarası süratli bankacılık bilgi transferi sistemi Swift’ten dışlanması ise şimdi gündemde değil.
Uzmanlara nazaran Rusya’nın Swift sisteminden çıkarılması Avrupa Birliği’ndeki birçok banka için de olumsuz sonuçlar doğuracak.
Steffen Hebestreit
Nitekim Alman Hükümeti Sözcüsü Steffen Hebestreit Cuma günü Berlin’de yaptığı açıklamada, Rusya’ya yönelik yaptırımların çabuk olarak yürürlüğe gireceğini belirtirken, Rusya’nın Swift sisteminden çıkarılması konusunda yalnızca Almanya’nın değil, İtalya ve Fransa da itirazlarının olduğunu kaydetti. Hebestreit, böylesi bir tedbirin uzun bir hazırlık gerektirdiğini belirterek, uygulanması halinde Avrupa’da da kıymetli tesirlerinin olacağını söyledi.
Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire de Çuma sabahı yaptığı açıklamada, Rusya’nın milletlerarası ödeme sisteminden çıkarılmasının bir seçenek olduğunu, lakin bunun “son çare” olarak görülmesi gerektiğini söyledi.
Ukrayna, Moskova’nın ataklarına cevap olarak Rusya’nın Swift sisteminden çıkarılmasını talep ediyor.
Ancak Dünya İktisadı Enstitüsü uzmanlarından Stefan Kooths, bu tıp bir yaptırımın yalnızca Rusya için değil, Batı ekonomileri için de olumsuz sonuçları olabileceği konusunda uyarıyor. İktisat uzmanı, Rusya’nın Swift dışında bırakılmasını, “Batı’nın Moskova’ya karşı ekonomik olarak en keskin kılıcı olacaktır. Lakin bu birebir vakitte iki ucu keskin bir kılıç, zira dışlanmanın yalnızca Rusya iktisadı için değil, öteki birçok ülke için de acı verici sonuçları olacaktır” diyor.
Ukraynalılar Rus bankalarının SWIFT’ten dışlanmasını istiyor
Peki şu sıralarda üzerinde çokça tartışılan Swift sistemi nedir?
“Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication” yani kısaca Swift, dünya genelindeki bankaların bağlı olduğu milletlerarası finans dünyasının bağlantı kanalı olarak hizmet veren bir yapılanma. 1973’de Belçika’da kuruldu. Hala dünya genelinde 200’den fazla ülkede 11 bini aşkın bankayı birbirine bağlıyor. Tertip bankaların kooperatif mülkiyetinde bulunuyor ve Avrupa Birliği maddelerine tabi olarak faaliyet gösteriyor.
Swift, finans dünyasında merkezi bir rol oynuyor. Çünkü hudut ötesine para havale etmek lakin Swift aracılığıyla mümkün. Bankalar, gerçekleştirdikleri havaleler hakkında birbirlerini bilgilendirmek için kuruluşun standart irtibat iletileşme sistemini kullanıyor. Swift bildirileri, yalnızca havaleyi yapan kişi ile alacaklının kimlik ve hesap numaraları hakkında bilgiler içeriyor, buna rağmen havale bankalar tarafından bağımsız olarak gerçekleşiyor. Sistem dahilinde, bankalar ortasında günde yaklaşık 42 milyon Swift bildirisi gönderiliyor. Bu da memleketler arası para transferleri hakkında temel bilgi kaynağı oluştuyor.
Swift’ten dışlanma nasıl olur?
Swift, bağımsız bir kuruluş olduğu için ne ABD ne de AB tarafından direkt Rusya’yı dışlamaya zorlanamaz. Fakat siyasi niyet olduğunda bunun bir yolunu bulmak da mümkün. Örneğin 2012’de ABD Kongresi, İran bankalarıyla Swift süreçlerini sürdürmesi durumunda bu kuruluşun yöneticilerine karşı mali yaptırımlar uygulamaya karar verdi. Avrupa Birliği önderleri de bu karara uyacaklarını açıklayınca Swift üzerindeki baskı arttı. Gerçekten İran bankaları Swift sisteminin dışında bırakıldı. Böylelikle İran’ın petrol ihracatı ve dış ticareti açısından bunun ağır ekonomik sonuçları görüldü. Dışlanma 2016 yılına kadar sürdü. Kasım 2019’dan bu yana birtakım İran bankaları tekrar Swift sisteminden çıkarıldı.
2 bin rublelik banknot
Dışlanmanın tesiri nedir?
Swift sisteminden çıkarılma, o ülkenin iktisadında yıkıcı tesirlere yol açar. Bankalar artık başka ülkelerdeki bankalarla irtibat kuramazlar. Şirketler yabancı ülkelerden gelen siparişleri, ödeme yapılamayacağı için kabul edemezler. Memleketler arası finans piyasalarına erişimin zorluğu, ödeme ve mal akışlarını yavaşlatır, hatta büsbütün durdurabilir. Swift sisteminden çıkarılan ülkede iş yapan şirketler için büyük maliyetler ve potansiyel olarak yüksek kredi temerrütleri kelam konusu olabilir. Yaptırım bu boyutlarıyla kelam konusu ülkenin iktisadını önemli formda tesirler. Lakin bu yaptırımlar yalnızca o ülkenin şirketlerini değil, burada faaliyet gösteren yabancı şirketleri de olumsuz tesirler.
Rusya’nın dışlanmasının sonuçları ne olur?
Rusya’nın Swift’ten dışlanması talepleri yeni değil. 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesinden sonra bu adım düşünülmüştü. Fakat o periyotta Rusya’nın kendisini daha da kapatabileceği ve örneğin Çin’e daha sıkı bağlanabileceği kaygısı vardı. Çünkü her iki ülke de bağımsız olabilmek için kendi ödeme sistemlerini kurmuş durumda. Rus finansal bağlantı sistemi SPFS yaklaşık 400 Rus bankası ortasındaki bağlantısı sağlıyor. Bu bağlamda Swift prosedüründen dışlanma, Rusya’nın bu taraftaki teşebbüsüne aciliyet kazandırabilir.
AFP,dpa/TY,EC
© Deutsche Welle Türkçe
