Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu BDDK 24 Haziran akşamında şirketlerin alacağı krediler konusunda yeni bir Gümüşhane Escort karar açıkladı Buna nazaran bağımsız kontrole tabi olan 15 milyon TL ve üzeri yabancı para varlığı bulunan ve döviz varlığı şirketin etkin toplamının ya da 1 yıllık satış hasılatının yüzde Hakkari Escort 10’unu aşan şirketler TL kredilere erişemeyecek
Yani BDDK bir manada ilgili koşulları taşıyan şirketlere Bundan sonra TL kredilere erişmek istiyorsan elindeki dövizi satmak zorundasın demiş oldu
Cuma akşamı açıklanan kararın Hatay Escort akabinde Pazar günü yeni ve daha ayrıntılı bir açıklama yapan BDDK şu sözlere vurgu yaptı Bazı s irketlerin do viz borcu ya da do viz yu ku mlu lu g ığdır Escort u olmamasına hatta do viz konum fazlası bulunmasına rag men TL kredi kullanarak do viz alımı gerc ekles tirdikleri ve do viz konumu tuttukları go ru lmu s tu r ısparta Escort Yani u retime istihdama yatırıma gitmesi gereken uygun kos ullu TL ticari kredi kaynakları gerc ek bir ihtiyac olmadıg ı halde birtakım s irketlerce do viz alımı gayesiyle kullanılmaya devam etmektedir
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İktisat ve Teknoloji Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç Dr Atılım Murat’a nazaran şu anda halka açık ya da kapalı olan şirketler ortasında bu düzenlemeden etkilenecek şirket sayısı yaklaşık bin civarında Borsadaki şirketlerin ortasında düzenleme kapsamına girecek şirketlerin ise 195 civarında olduğu varsayım ediliyor
Ekonomistlere nazaran hem bankacılar hem de şirketler tarafında uygulamanın nasıl uygulanacağı tam olarak anlaşılamadı Çünkü kimi bankaların da ayrıntılar muhakkak olana kadar ticari müşterilerinin kredi taleplerini ertelediği belirtiliyor
Şirketleri ne kadar tesirler
Türkiye’ye uzun müddettir döviz ve direkt yabancı sermaye girişi olmadığını belirten TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç Dr Atılım Murat Kısacası döviz girişi olmadığı için ve kamu gerçek kesimin elinde fazla ölçüde döviz tuttuğunu düşündüğü için bu türlü bir adım atıyor Net bir biçimde TL kredisi almak istiyorsan elindeki dövizleri bozdurman gerek diyor tabirlerini kullanıyor
BDDK da bu noktada şirketlerin ucuz TL kredilerini üretim için kullanmadığını belirtiyor
Ekonomist Arda Tunca ise alınan karar sonrasında çok sayıda şirketin olumsuz etkileneceğini söylüyor Tunca Türkiye’nin üretim yapısı gereği üretim ve ihracat yapmak için üreticilerin ithalat yapması gerekiyor Bu onlar için bir mecburilik Şirketler üretim yapmak için döviz almak zorundalar Ellerindeki dövizi bozdursalar bile bir müddet sonra ithalat yapmak için tekrar döviz almak gerekiyor Yani döviz almadan hayatlarını sürdürmeleri mümkün değil diyor
İş dünyasından gelen birinci açıklamalar ise kararın çok sert tesirlere neden olmayacağı istikametinde
Piyasa iktisadına müdahale yorumlarının güzel niyetten uzak oluğunu söyleyen Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği MÜSİAD Genel Lideri Mahmut Asmalı BDDK’nın atılımı ile döviz arz talep istikrarı Türk lirası lehine çok daha makul seviyelere gerileyecektir derken Ankara Ticaret Odası ATO Lideri Gürsel Baran ise kararın ticaret ve üretime olumlu yansımasını beklediklerini söyledi
Gün içinde Kamuyu Aydınlatma Platformu’na KAP yapılan bildirimler ve açıklamalar oldu Bu kapsamda BİM Karsan İttifak Holding Uşak Seramik İmaş Makine İzmir Fırça Selva Besin ve Adesa Gayrimenkul genel olarak bu karardan kendilerinin olumsuz etkilenmeyeceğini açıkladı
BİM açıklamasında Makro bakış açısı gerektiren meseleler mikro prosedürlerle çözülemez Mikro sistemler yalnızca tutarlılık ismine ana stratejinin tamamlayıcısı olabilir Piyasaların beklentisi öngörülebilirlik ve güvendir dedi
Yatırım talebi azalabilir
Ulusoy Un ise yaptığı açıklamada şu sözleri kullandı Sektörümüzdeki birçok şirketin yüzde 10 sonuna takılmasını beklemiyoruz Tekrar de hududu aşan şirketlerin TL kredi yerine YP yabancı para kredilere talebinin artmasını bekliyoruz YP kredilerin kur riskini sonlandırmak için de ardından YP TL türev eserlere olan talep artacaktır TL krediye erişimin şirketler tarafında sonlandırılması bir manada kredi genişlemesinin yavaşlaması döviz talebi ve mal talebini azaltarak enflasyona olumlu katkı sağlayabilir Lakin eş vakitli olarak yatırım talebini de azaltacaktır Zira yatırımlar yalnızca yatırım bedeli ile yapılamıyor işletme sermayesi muhtaçlığı da var İthalat ihracat nakit akışı için YP tutan bir şirket iç piyasa için bir yatırım yapmaktan çekinebilirler
Ekonomistlere nazaran şirketler bu durumda Eurobond ve döviz cinsinden yatırım fonlarına yönelebilir Doç Dr Atılım Murat bu noktada BDDK’dan yeni adımlar gelebileceğinden bahsediyor Murat Eurobond ve öteki araçlar şimdilik kapsama alınmadığı için şirketler tarafında bir ilgi olabilir Fakat çok bir ilgi olması durumunda daha evvel alınmış kararları tamamlayıcı olacak biçimde yeni kısıtlamalar getirilebilir diyor
Şirketler KKM’ye masraf mi
Murat’ın bu mevzuda altını çizdiği öteki nokta ise Kur Muhafazalı Mevduat KKM uygulaması Çünkü liralaşma olarak da isimlendirilen siyaset çerçevesinde atılan adımların birçok KKM’yi işaret ediyor ya da teşvik ediyor Bu uygulama için yapılan yorumların yüklü kısmında da şirketlerin fazla dövizlerinin KKM’ye çekilmesinin amaçlandığı bedellendiriliyor
KKM’de de kimi değişiklerin yapılması gerektiğini vurgulayan Murat Eğer siz şirketlerin döviz varlığını KKM’ye çekmek istiyorsanız burada vadelere bir düzenleme yapmanız gerekiyor Kimse uzun vadede KKM’ye gelmek istemeyebilir Bunun için siz vadeleri bir aya kadar çekebilirsiniz tahminen O vakit şirketler için daha olumlu karşılanabilir yorumunu yapıyor
Ekonomist Arda Tunca ise bu ve benzeri adımların piyasadaki işleyişi bozduğunu şirketlerin hayatta kalmak ve gereksinimi olan dövize ulaşmak için kesinlikle yan yolları deneyeceğini söylüyor Tunca’ya nazaran şirketler bu yolları denemekte çok zorlanmaz çünkü bilançolarda birtakım değişiklikler kolay biçimde gösterilebilir
Karar Türk Lirası’nı nasıl etkiledi
BDDK’nın kararı sonrasında Türk Lirası yeni haftaya dolar karşısında yüzde 6’yı aşan bir çıkarla başlasa da gün için dalgalı bir seyir izledi ve günü yüzde yaklaşık yüzde 2 düzeyinde bir karla kapattı
Türk Lirası haftaya dalgalı bir seyir izleyerek başladıFotoğraf Emre Eser DW
Atılım Murat şu anda TL’nin dolar karşısında önümüzdeki süreçte yavaş yavaş güç kaybetmesini beklediğini belirterek şöyle dedi Güçlü bir TL ithalatçıya fayda Lakin kısmen yahut net ihracatçılar da doların daha üstte olmasını istiyor Ancak gelinen noktada doların güçlenmesi daha ihtimal dahilinde
Arda Tunca ise bu adımın da geçmiş periyotlarda olduğu üzere sorunun temelini çözmediğini tersine TL’nin güçlenmesi için kâfi olmayacağını vurguluyor
Ekonomist Mahfi Eğilmez’de kendi bloğunda yaptığı değerlendirmelerde ve yorumlarda TL’nin dolar karşısında güç kaybetmesinin daha muhtemel olduğunu tabir etti Eğilmez atılan bu adımı ise sermaye kısıtlaması olarak tanımladı Eğilmez’in üzerinde durduğu başka bir husus ise KKM’ye gelen paranın da aslında dolarizasyonu arttırdığıydı Çünkü Eğilmez dövize endeskli mevduat hesaplarının da dolarizasyon hesabına dahil edilmesi gerektiğini söylüyor
Bir siyaset değişikliği mi
Yakın periyoda kadar hükümet kanadından yapılan bütün açıklamalarda iktisatta atılan her adımın üretim ve istihdamı arttırma niyeti taşıdığı vurgulanıyordu BDDK bu adımda da tıpkı vurguyu yaparak şirketlerin TL kredilerini öbür maksatlarla kullandığına işaret etti ve ona bir tedbir alındığını tabir etti BDDK Lideri Akben uygulamaya ait Kredi sisteminin faal halde çalışması ve kredilerin maksadına uygun bir formda kullanılması için alınmış bir makro ihtiyati önlemdir Karar birebir vakitte dövizin nitekim muhtaçlık olan alanlarda kullanılmasına ve enflasyonun denetim altına alınmasına da olumlu katkı sağlayacak dedi
Hazine ve Maliye Bakanlığı da Kredi piyasasının gelişmesine yönelik alınan tüm önlemler Türkiye İktisat Modeli çerçevesinde selektif kredi yaklaşımımızı ve finansal istikrarı takviyeler niteliktedir açıklamasında bulundu
Selektif kredi siyaseti daha çok ekonomik kalkınmayı amaçlayan aşikâr bölümlerin desteklendiği ve düşük faiz üzere kolaylıkların sağlandığı bir siyaset olarak tanımlanabilir
Geçtiğimiz hafta konut kredilerinden kredi kartı harcamalarına kadar kimi alanlarda kredi kullanımı sonlandıran yeni adımlar da atılmıştı
Yani son devirde olduğu üzere BDDK’nın bu kararı sonrası yapılan açıklamalarda da benzeri noktalar vurgulandı
Ancak ekonomistlere nazaran hükümet uzun müddettir devam ettiği kredi genişlemesinden vazgeçerek adım adım yeni uygulamalarla hem bir sıkılaştırma siyaseti uyguluyor hem de enflasyonun üzerindeki baskıyı hafifletmeye çalışıyor
Bol kredi anlayışındaki yanlışın hükümet tarafından görüldüğünü ve kabul edildiğini söyleyen Arda Tunca Kredi genişlemesi üzerine bir iktisat yaratıldı Hem vatandaşlar hem şirketler kredilere çok fazla alıştı Hatta yalnızca kredilerle tüm işleri yürütebilir hale geldiler Artık kredi musluklarının bu halde kesilmesi toplumun kıymetli bir kısmını etkileyecektir Uzun müddettir kredi genişlemesinin yanlış olduğunu söylüyorduk Apansız buraya neşter vurmak ise beraberinde ekonomik daralmayı getirecektir değerlendirmesinde bulunuyor
