Şarkıcı Bergen’in hayat öyküsünün anlatıldığı Bergen sineması 4 Mart 2022 tarihinde vizyona girdi. Sinemanın senaryosunu Sema Kaygusuz ve Yıldız Bayazıt kaleme aldı, direktörlüğünü Mehmet Binay ve Caner Alper yaptı. Farah Zeynep Abdullah’ın başrolünde oynadığı biyografik imal bu günlerde Türkiye’nin gündemini meşgul ediyor. Bergen’in katilinin yaşadığı Adana’nın Kozan ilçesinde Belediye Sineması’nda gösteriminin yasaklanması, yansılara neden oluyor.
Film takımı yaptıkları basın açıklamasında, “Ülkemizde bayana yönelik şiddetin her geçen gün tırmandığı şu son yıllarda bir simge haline gelen Bergen’i tekrar anımsatmak isteyen senaryo, Bergen’in, asıl ismiyle Belgin Sarılmışer’in bedensel ve ruhsal haysiyetini korumak üzere tasarlandı” tabirlerine yer verildi. Sinemanın bayan perspektifine zıt düşmeyecek biçimde yazıldığı söylendi.
Bergen sineması, 11-20 Mart tarihleri ortasında Almanya’nın Nürnberg kentinde düzenlenen Türkiye Almanya Sinema Şenliği’nin açılışında gösterilecek. Sinema takımının de aktiflikte olması planlanıyor.
DW Türkçe, sinemanın senaristlerinden Sema Kaygusuz ile, senaryo süreçlerini ve sinemanın nasıl tasarlandığını konuştu.
DW Türkçe: Bergen’in katili Halis Serbest’in yaşadığı Adana’nın Kozan ilçesinde belediye sinemasında film yayından kaldırıldı. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Sema Kaygusuz: Evet, bu Kozan’daki problem aslında çok çarpıcı bir örnek. Kimse gerçeklerden kaçamaz. Dünyanın içinden Kozan’ı kesip çıkardığınızda Bergen sineması her yerde. Bergen sinemasını seyretmek isteyen rastgele bir sinema seyircisi Adana’ya geçer orada yaklaşık üç dört tane sinema var, toplam 18 – 20 seans bir günde, izler. İzleyecektir de. Boşuna bir uğraş, anlamsız. Fakat şunu da görüyoruz; tahakküm alakalarının nasıl hala sürdüğünü ve erkekliğin çabucak nasıl örgütlendiğini. Kelam konusu bayana yönelik şiddet olduğunda ne kadar pratik bir biçimde örgütlendiği ve kendi telaffuzunu çarçabuk oluşturduğunu, kendi inkar siyasetlerini ne kadar süratli devreye soktuğunu görüyoruz.
Neden artık Bergen? Türkiye’nin bayan şiddeti konusundaki mevcut bilançosunu da göz önünde bulundurursak, sineması bu bağlama nasıl yerleştiriyorsunuz, nasıl bir misyonu var? Hangi fikirle tasarlandı?
Yıldız Bayazıt benim senaryoyu birlikte yazdığım dostum. Onunla ve üretimci Mine Şengöz ile Bergen sineması senaryosunu yazdıktan sonra bunu kimlerle nasıl yaparız diye konuştuğumuzda gördük ki Bergen hala ısrarla şiddet pornografisinin bir objesi, bir kurban, aptal, bağımlı, yanlış kararlar almış ve daima yargılanan bir varlık. Öldürülmüş bir bayanın gerisinden yeniden onu öldürerek konuşulduğunu farkettik. Patriyarkada bayana muteber bayan, uysal bayan rolleri biçen erkeklik her yerde her formda karşımıza çıktı. Bir de şunu hatırlatmak isterim, bu Bergen ile ilgili üçüncü sinema. Bu öykü yerini hala tam dolduramamıştı. Biz o kıssayı alıp bu kurban anlatısını artık paka çekmek ve onun kendine acıyan, oburlarının da acıdığı yaralanmış, yerden yere olan vücudunu ayağa kaldırıp bir müzisyenden, inanılmaz bir müzikçiden, bir kraliçeden, sahneye çıktığında kraliçe olan bir bayanı anlatarak bu dünyadan neyin koparıldığını, neyin eksildiğini, bizden neyin çalınmış olduğunu göstermek istedik.
“Acıların bayanı müziğini söylemesini istemedik”
Bir bayan güvenmek istediği bir adam tarafından öldürüldüğünde ister istemez, doğal olarak feminist bir kahramana dönüşür. Bize bıraktığı temsiliyet budur. İster istemez, doğal olarak. Münasebetiyle biz bu ana anlatıyı değiştirerek Bergen’in kudretini ona geri iade ettik. Acıların bayanı müziğini ne söylemesini istedik, ne de onunla anılmasını istedik. Zira bu biçimde Bergen topluma satıldı.
Sema Kaygusuz
Filmde failin ismi hiç geçmiyor, kıssası de o denli aslında. Bunun sebebi nedir?
Hiçbir halde failin ismini geçirmedik. Zira failin Bergen’i öldürerek elde etmiş olduğu bir erkeklik, tahakküm bağlantılarını sürdürülebilir kılan bir anlatı var. Ve orada kendini kahraman addediyor.
Hala yaşıyor, toplam 7 ay yatmış, cezasını görmemiş, rahat rahat televizyonlarda konuşuyor, rahat rahat pişman değilim diyor, yeniden olsa tekrar yaparım diyor, tekrar hakaret ediyor. Münasebetiyle orada erkekliği isimlendirerek, bir erkeğe indirgeyerek değil, bütün dünyanın bir erkeklik sıkıntısı olduğunu vurgulamak istedik. Burada erkeğin ismi yok, bayanın ismi var. O erkeklik o kadar yaygın, o kadar iliklerimize işlemiş bir zihniyet ki, onu oradan kazımanın tek yolu, failin ismini sinema boyunca hiç anmamak, yalnızca bir yerde geçirip onu bu öykünün dışında bırakmaktı.
”Hiçbir bayan katiline aşık olmaz”
Aşkı/sevgiyi vefat ve şiddetle yan yana getiren bir kıssa. Bu ince çizgide nasıl zorluklar yaşadınız senaryo esnasında?
Var olan ezbere baktık. Acıların bayanı, katiline aşık olan bayan. Bergen için atılan başlıklara bakınca sizin içinizi sızlatan ne varsa, onun dışına çıkıyorsunuz. Hiçbir bayan katiline aşık olmaz. Aşk, sevgi duymak bir öldürülme münasebeti değildir, bir bayanı erkeklik öldürür. Onu bir erkek öldürdü, aşk bu kadar öldürücü mahvedici, yıkıcı bir şey değildir, aşka yüklediğimiz manalar şiddetli olamaz. Biz o yüzden bir zorluk çekmedik.
Biz var olan lisana kapılmamayı aslında birer muharrir olarak, Yıldız Bayazıt da ben de, kendimizi daima ihtarda tutmaya ve içinde bulunduğumuz erkekliklerden ayrılmaya o kadar odaklandık ki, kolay yolumuzu bulduk. O denli büyük bir zorluk da çekmedik. Değerli olan var olan uykuyu uyumamak.
“Bergen’in müzikleri herkese emanet bundan sonra”
Son olarak, bugün 8 bayanın 8 Bergen müziğini seslendirdiği Bergen’e hürmet albümü çıkıyor ve bütün geliri Bayan Cinayetlerini Durduracağız platformuna aktarılması planlanıyor. Bu proje sinema takımının bir projesi mi? Çıkış fikri nedir?
Bu sinemanın imalcisi Mine Şengöz’ün projesi, benim için de sürpriz oldu. Ben birçok bayanın bu müzikleri söyleyeceğini biliyordum lakin bu türlü albüm çıkması, gelirinin bağışlanması…Bu dayanışma için çok teşekkürler, çok hoş oldu.
Bergen’in söylediği müzikler yalnızca Bergen’e ilişkin değil, artık değil, herkese ilişkin. Bergen’in söylediği müzikleri yaydığımızda, seslendirdiğimizde isyankar bayanı tekrar üretiyoruz, en kıymetlisi bu. İsyan eden, başkaldıran, kendi alanını genişleten bayanı. Tıpkı vakitte Bergen’in anısıyla dayanışma içinde oluyoruz. Bu çok politik bir hal. Birebir vakitte içinde yetenek, ses, şov, hayati sevinç, sevinç barındıran bir şey. Bu çok kıymetli, Bergen’in müzikleri herkese emanet bundan sonra.
Ayşegül Ilgın
© Deutsche Welle Türkçe
