İran’da 16 Eylül’den bu yana süren protesto şovlarına güçlü dayanak açıklayan Almanya, Tahran idaresi üzerindeki baskıyı da artırıyor.
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Jina Mahsa Amini’nin mevti sonrası İran’da başlayan protestoların bastırılmasından sorumlu olanlara yönelik yaptırımların genişletileceğini duyurdu.
AB ve BM üzerinde baskı artırılıyor
Baerbock, Avrupa Birliği’nde (AB) İran Yönetimi’ne yönelik yeni bir yaptırım paketinin kabul edilmesi için ağır bir çalışma yürüttüklerini, haftaya bu yaptırımların kabul edilmesini hedeflediklerini açıkladı.
Feminist bir dış siyaset izleyen Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, İran’daki bayanlara dayanak için Ekim ayında İranlı oyuncu Pegah Ferydoni ile bir ortaya gelmiştiFotoğraf: Kay Nietfeld/dpa/picture alliance
Aynı vakitte Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Kurulu’nda İran gündemli özel bir oturum düzenlenmesi ve burada protesto sürecinde yaşananların aydınlatılması için bir düzenek oluşturulmasını istediklerini duyuran Baerbock, “Çünkü biz sorumluların hesap vermesinin mağdurlar için ne kadar değerli olduğunu biliyoruz” dedi.
“Bu işin peşini bırakmayacağız”
Protestoculara güçlü dayanışma bildirisi da veren Baerbock, şunları kaydetti:
“Bu için peşini bırakmayacağız. İran’daki erkeklerle bayanların yanındayız ve yalnızca bugün değil, ne kadar sürerse sürsün, muhtaçlıkları olduğu surece yanlarında duracağız. Onların sesini dünyaya duyuruyoruz. İsimleri Mahsa, Nika, Abdolfazel, Muhammad, Omid yahut Minu. Onlar yalnız değiller.”
Federal Meclis şiddeti kınadı
Alman Federal Meclisi de Çarşamba günü düzenlenen oturumda İran’daki protestoculara dayanak açıkladı, şovların şiddet yoluyla bastırılmasını kınadı.
Koalisyon hükümetini oluşturan Toplumsal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’nin (FDP) meclisteki kümeleri tarafından sunulan ve kabul edilen önergede şu tabirler yer aldı:
“Acımasız şiddeti kınıyor ve insan hakları ihlallerine karşı ve özgürlük için, kendi yazgısını tayin hakkı ve demokrasi için şov yapan beşerlerle dayanışma içindeyiz.”
Federal Meclis, İran’da protestoları bastırmak için uygulanan şiddeti kınadıFotoğraf: Britta Pedersen/dpa/picture alliance
Kabul edilen önerge ile milletvekilleri ayrıyeten Alman hükümetine İran’daki protesto hareketini destekleme, Tahran idaresine yönelik siyasi ve diplomatik baskıyı da artırma daveti yaptı.
Önergede ayrıyeten, “Amini’nin vefatı, kırk yılı aşkın bir müddettir İran’da insan ve yurttaşlık haklarının sistematik olarak ihlal edilmesinin bir kesimidir ve bu ülkede bilhassa bayanlar ve azınlıklar ayrımcılığa uğramakta ve baskı görmektedir” tabirlerine de yer verildi.
İran tehdit ile karşılık verdi
Tahran idaresinin Almanya’dan verilen bildirilere cevabı gecikmedi.
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan, Twitter üzerinden, Alman Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock’u adres göstererek yaptığı paylaşımda, “Kışkırtıcı, müdahaleci ve diplomatik olmayan tavırlar gelişmişliğe ve bilgeliğe işaret etmez. Eskiye dayanan bağları zayıflatmanın uzun vadeli sonuçları olur” bildirisini verdi.
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan, Almanya’yı “kışkırtıcı” olmakla suçladı, “sonuçları olur” diye de tehdit ettiFotoğraf: Vahid Salemi/AP Photo/picture alliance
İranlı Bakan, Almanya’nın bir tercih yapması gerektiğine işaret ettiği açıklamasında şu ihtarda bulundu:
“Almanya ortak zorlukların üstesinden gelmek için angajmanı seçebilir ya da meydan okumayı. Cevabımız orantılı ve katı olacaktır.”
AB yaptırımları genişletmeye hazırlanıyor
Haftaya yapılacak AB dışişleri bakanları toplantısında İran’a yönelik uygulanan yaptırımların genişletilmesi hedefleniyor.
Spiegel hafta sonunda yayımladığı haberde, ortalarında Almanya’nın da bulunduğu kimi AB üyesi ülkelerin İran’da güvenlik alanında misyon yapan 31 yetkili ve kurumun yaptırım listesine dahil edilmesini istediklerini aktarmıştı. Bu bireylerin yaptırım listesine alınmaları halinde malvarlıkları dondurulacak, AB’ye seyahatleri yasaklanacak.
AB son olarak 17 Ekim’de şovları şiddet yoluyla bastırdıkları gerekçesiyle İran’da “ahlak polisi” olarak isimlendirilen güvenlik vazifelilerinin de ortalarında bulunduğu yetkilileri yaptırım listesine almıştı. AB’nin insan hakları ihlalleri nedeniyle yaptırım listesine dahil ettiği kişi ve kurum sayısı bu kararla 97’ye yükselmişti.
Alman hükümeti tenkitlerin hedefinde
Bu ortada Olaf Scholz başbakanlığındaki Alman hükümeti, İran’da haftalardır süren şovlar konusunda Tahran idaresine karşı gerekli yansıyı göstermemekle eleştiriliyor.
Muhalefetteki Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) partisinin milletvekillerinden Norbert Röttgen, Alman hükümetinin İran rejimi üzerinde baskı oluşturmak için gerekli kararlılığı sergilememekle eleştirdi, “Rejime uygulanan asgarî baskı ile aslında protesto hareketi yarı yolda bırakılıyor^” dedi.
Koalisyon hükümetini oluşturan partilerde de tenkitler yükseliyor. FDP’li Renata Alt, “Yaptırım kararlarının alınması çok uzun sürüyor ve bunda da tereddütlü haraket ediliyor” tenkidinde bulundu.
İran’da Jina Mahsa Amini’nin öldüğü 16 Eylül tarihi itibariyle başlayan protesto şovları ülke geneline yayıldıFotoğraf: UGC
Hükümetin, protestoculara ve İran’dan kaçan muhaliflere daha güçlü dayanak vermesi talep ediliyor.
Jina Mahsa Amini, 13 Eylül’de başörtüsünü “gerektiği gibi” takmadığı gerekçesiyle Tahran’da “ahlak polisi” olarak isimlendirilen güvenlik güçleri tarafından gözaltına alınmış, üç gün sonra hayatını kaybettiği açıklanmıştı. Açıklamada, Amini’nin gözaltında bulunduğu sırada yere düştüğü ve bunun üzerine komaya girdiği sav edilmişti.
Amini’nin mevti üzerine, 16 Eylül’de başlayan protesto şovları ülke geneline yayıldı. Güvenlik güçlerinin ağır baskısına karşın haftalardır devam ediyor.
dpa,DW / DA,HS
