Berlin’de bugün genel seçimlere paralel olarak halk, eyalet meclisi seçimleri ve bir de referandum için sandık başında. Referandumda seçmen kiralardaki çok artışın önlenebilmesi gayesiyle çok sayıda toplu konutun emlak şirketlerinden alınarak kamulaştırmasını oyluyor.
Berlin Almanya’nın yakın tarihinde çok sayıda konut aksiyonuna ve inisiyatifine sahne oldu. Son yıllarda ortaya çıkan bir oluşum ise eskisine oranla daha büyük bir muvaffakiyet ve kitle dayanağı yakaladı. Onun topladığı 350 binden fazla imza ile bugün Berlin’de seçmen geleceğin konut ve kira fiyatları siyasetini da belirleyecek bir referendum için oy kullanıyor.
“Deutsche Wohnen & Co. enteignen” isimli inisiyatifin başını çektiği halk oylamasında vatandaşlar 3 binden fazla konutu olan özel emlak şirketlerinden konut satın alınarak kamulaştırılmasını ve Berlinlilere sunulmasını öngörüyor. Kooperatifler bu talebin dışında tutuluyor.
Barınmanın ve ödenilebilir bir konutun anayasal hak olduğu vurgusuyla hareket eden kümeler, bunu Alman Anayasası’nın 15’nci hususuna dayandırıyor. Bu unsur, doğal kaynakların, emlak ve emlakın, üretim araçlarının kamu faydasına olmak üzere tazminat karşılığından kamulaştırılabileceğini söylüyor. Şimdiye kadar hiç uygulanmayan bu unsura dayanarak konutların kamulaştırılmasının hukuka uygun olup olmadığı konusunda ise görüşler farklı.
Halk oylamasından konutların kamulaştırılması istikametinde karar çıkması halinde “Deutsche Wohnen & Co. enteignen” isimli inisiyatif karşılığında 7 milyar 300 milyon ile 13 milyar 700 milyon euro tazminat ödeneceğini hesap ediyor. Berlin Eyalet Hükümeti ise bunun 29-30 milyar euro meblağını bulacağını ileri sürüyor.
Berlin’de yüksek kira protestosu
Söz konusu yasal düzenleme ile kiralardaki artış frenlenebilecek mi?
Almanya’da az sayıda emlak şirketinin yüzbinlerce konutu bulunuyor. Doğu Almanya ile birleşme sonrasında da uzun müddet kira fiyatlarının uygun seyrettiği başşehir Berlin’de devrin hükümetleri 200 bine yakın kamu konutunu elden çıkardı. En büyük tek kalemde satış eyaletin borcunun rekor düzeyde olduğu 2004’te kamuya ilişkin 65 bin konutun satılarak 400 milyon euro gelir elde edilmesiyle oldu. Ardından özel şirketlerin emlak piyasasına damgasını vurduğu periyot başladı, kira ve konut fiyatlarında süratli artış yaşandı. Konut meşakkati ve ödenebilir konut sorunu kentte değerli bahislerden biri haline gelip hükümet üzerinde baskının artmasıyla bu sene yaklaşık 15 bin konutun geri satın alınması karar verildi.
2016’dan beri kira fyiatları yüzde 42 arttı
Immowelt sitesinin bilgilerine nazaran, Berlin’de 2016 yılından bu yana kira fiyatları yüzde 42 arttı. Almanya’da kiralardaki artışın incelendiği 35 kentin hiçbirinde bu kadar yüksek artış görülmediği bildiriliyor. Son on yılda ise kira fiyatlarının iki katına çıktığı bildiriliyor.
Berlin’de hükümet, kiralara üst hudut getirilmesi düzenlemesi ile artışı frenlemeye çalışıp Şubat 2020’de kelam konusu uygulamayı yürürlüğe koydu ve kiraları geriye dönük olmak üzere beş yıllık bir devir için dondurmayı mümkün hale getirdi. Uygulamanın ikinci kısmı ise 2020 sonundan itibaren kiralardaki artışı yüzde 20’yi geçen konutların ev sahiplerinin kirada indirime gitmesini koşul koşuyordu.
Ancak uygulama şikayet üzerine Anayasa Mahkemesi’nden döndü. Münasebet Berlin Eyaleti’nin bu istikamette yasal düzenleme çıkarak yetkisi olmaması olarak belirtildi.
Almanya’da son yıllarda büyük kentlerdeki kiralar rekor derecede yükseldi
Halk oylamasında taban yüzde 25’in oyu gerekiyor
Kira ve konut fiyatlarının frenlenmesine yönelik halk oylamasında, somut bir yasal düzenleme yahut yasal değişiklik oylanmadığından aslında Berlin Eyaleti için tüzel bağlayıcılığı yok, lakin siyasi açıdan büyük kıymete sahip. Seçmenin en az yüzde 25’nin yani 618 binin talebi onaylaması halinde hükümet bu hususa eğilmek zorunda kalacak.
Hristiyan Birlik (CDU ve CSU) partileri, Toplumsal Demokrat Parti (SPD), Hür Demokrat Parti (FDP) ve emlak şirketleri konut kamulaştırmasına ait halk oyuna sunulan talebi katiyetle reddediyor. Yeşiller, son deva olarak görmek gerektiğini savunuyor. Düzenlemeye dayanak veren tek parti ise Sol Parti. Kendilerinin de koalisyonda yer aldığı devirde yapılan kamulaştırmaları da Sol Parti kusur olarak niteliyor.
Berlin’de “Deutsche Wohnen & Co. enteignen” Türkçesiyle “Deutsche Wohnen şirketi ve onun gibileri kamulaştırın” isimli insiyatifin hareketlerinde derme çatma bir gecekondu da sembol haline geldi.
Konut referandumuyla birlikte böylelikle Berlin’de seçmen dört oy kullanacak.
Genel seçimlere paralel olarak ayrıyeten Mecklenburg-Vorpommern’de de eyalet parlamentosu seçimleri düzenleniyor. Anketlere nazaran bu eyalette hala Başbakan olan Toplumsal Demokrat Parti (SPD) üyesi Manuela Schwesig ve partisi oylarını artırarak SPD sandıktan birinci güç olarak çıkacak.
AFP /ETO,TY
© Deutsche Welle Türkçe
