Saygın niyet kuruluşlarından Carnegie Memleketler arası Barış Vakfı yeni raporunda Türkiye’de bir iktidar değişikliği olması CratosCasino durumunda dış siyasette yaşanması mümkün değişimi mercek altına aldı
Alper Coşkun ve Sinan Ülgen’in muhalefetteki CHP YETERLİ Parti DEVA Gelecek Partisi ve HDP’nin dış siyaset sözcüleriyle görüşerek kaleme aldıkları tahlil Casivera bu partilerin dış siyaset vizyonları konusunda bugüne kadar kamuoyu ile paylaşmadıkları bilgiler çarpıcı tespit ve öngörüler içeriyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın popülaritesinde tansiyona olduğuna muhalefetin potansiyel cumhurbaşkanı adaylarının kamuoyu yoklamalarında Casinoslot önde göründüğüne dikkat çekilen tahlilde bunun siyasi değişim mümkünlüğünü artırdığına işaret edildi
Olası bir liderlik ve hükümet değişikliği yirmi yıllık AK Parti iktidarından sonra Türkiye ve dış siyaseti için değerli Casinopop sonuçlar doğuracaktır denilen tahlilde muhalefet partilerinin dış siyaset ile ilgili ortak tavırlarına ait de farklı tespitler aktarıldı
Türkiye’nin dünyadaki yeri konusunda mutabakat var
Raporu hazırlayanlardan dış siyaset uzmanı emekli büyükelçi Casinoplus Alper Coşkun hala Carnegie Memleketler arası Barış Vakfı’nın Avrupa Programı bünyesindeki Türkiye ve Dünya Projesi yöneticisi olarak vazife yapıyor
Yaptıkları çalışmayla ilgili olarak DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Coşkun muhalefet partilerinin temel dış siyaset başlıklarına ait yaklaşımlarını mercek altında aldıklarını bir iktidar değişikliği olması halinde de bunun Türkiye’nin dış siyasetinde yol açabileceği beklenen değişime ışık tutmayı amaçladıklarını söyledi
Coşkun’a nazaran yaptıkları çalışmanın en kıymetli sonuçlardan biri muhalefet partilerinin Türkiye’nin dünyada kendisini nasıl konumlandırması gerektiği konusunda ortak bir yaklaşıma sahip olmaları
Batı aidiyeti Türkiye’nin bir nevi ana omurgası
Muhalefet temsilcileri son yıllarda ‘Türkiye nerede duruyor nereye gitmektedir istikametini değiştiriyor mu ‘ biçiminde sıklıkla gördüğümüz tartışmaları bertaraf etme muhtaçlığını vurguladılar diyen Coşkun görüştükleri bütün muhalefet parti temsilcilerinin Türkiye’nin memleketler arası sistemde kendisini nasıl konumlandırması gerektiği konusunda mutabık olduklarını söyledi
Hepsi cumhuriyetin kuruluşundan itibaren Türkiye’ye taraf veren temel parametrelerin kıymetini vurguladılar Türkiye’nin global dünya tertibinde özgürlükten demokrasiden temel insan haklarından yana bir yerde yer bulması gerektiğini söylediler diyen Coşkun şöyle devam etti
Bu yeri Türkiye’nin bir birçoklarının kurucularından olduğu Batı kurumlarıyla ilgileri de dahil olmak üzere Türkiye’nin bir nevi ana omurgası olarak tasvir ettiler Türkiye doğuya mı yoksa batıya mı ilişkin tartışmalarını bir kenara bırakarak Türkiye’nin Batılı müttefikleriyle Batı devletleriyle birebir dünya görüşüne sahip olduğunu lakin bunun hiç bir biçimde Rusya Çin yahut Ortadoğu coğrafyasındaki ülkelerle bağları değerine kurgulanmaması gerektiğini vurguladılar
Reformlarla Batı konumlanması güçlendirilecek
Muhalefet partilerinin süratli ve kapsamlı bir demokratik ıslahat sürecine gereksinim duyulduğuna dikkat çektiklerini aktaran Alper Coşkun bunun Türkiye’nin kendisini Batı’da konumlandırmasını güçlendirecek tamamlayıcı bir adım olarak görüldüğünü söyledi
Çoşkun İçerideki demokratikleşme ıslahatının dış siyasete elbet bir yansıması var Zira kuvvetler ayrılığı yargı bağımsızlığı ve söz özgürlüğü üzere pek çok alanda gerçekleştirilecek ıslahatların hem Türkiye’nin nasıl algılandığına hem de mensubu olduğu Avrupa Kurulu üzere batılı kurumlarla münasebetlerine yansımaları olacak Demokratikleşme yeniden AB ile münasebetleri bakımından da Türkiye’nin anlatabileceği güçlü bir öykü tabanı teşkil ediyor dedi
Agresif adımlar yerine diplomasi
Muhalefet partilerinin mutabık oldukları bir öteki kıymetli mevzuyu da diplomasinin güçlendirilmesi amacı oluşturuyor
Muhalefet temsilcilerinin dış siyasette agresif olarak algılanabilecek aksiyon ve telaffuzlar yerine diplomasi yerinde hareket edilmesi muhtaçlığına vurgu yaptıklarına işaret eden Alper Coşkun şunları kaydetti
Muhalefet partileri bıçak kemiğe dayandığında mecburî olması durumunda Türkiye’nin haklı menfaatlerini güç kullanımıyla savunmak gerektiğini teslim ediyorlar Lakin mevcut iktidarın bunu bir başlangıç noktası üzere takdim etme eğiliminde bulunduğunu söyleyerek bunun değişmesi gerektiğini kaydediyorlar
Devlet aklını yine işler hale getirmek
Muhalefet partilerinin dış siyaset konusunda ortak tenkitlerinden biri de cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte kurumların erozyona uğraması Dışişleri Bakanlığı’nın karar alma sürecinde bir istikrar ögesi olarak yer almaması
Muhalefet temsilcileri dış siyasette kararların artık kurumsal tabanda stratejik ve uzun erimli amaçlara nazaran alınmadığını Erdoğan’ın şahsî tercih ve niyetlerine nazaran anlık kararlarla form bulabildiğine işaret ettiler
Temsilciler ayrıyeten dış siyasetin iç siyasette puan toplamak için araçsallaştırılmaması gerektiğini vurguladılar
Alper Coşkun muhalefet partilerinin dış siyaset uzmanlarıyla yaptıkları görüşmeleri özetlerken şunları kaydetti
Bize cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin bakanlıkları tali pozisyona indirgediğini devlet aklının işlemesine imkan kılan yapının bir nevi ortadan kalktığını söylediler Parlamenter sisteme yine geçişle dış siyasetin icra edilişini yine bakanlıkları ve dışişleri bakanlığını öncü pozisyona getirerek değiştirmenin ehemmiyetini vurguladılar
Carnegie Memleketler arası Barış Vakfı’nın tahlilinde muhalefet partilerinin Türkiye’nin en kıymetli dış siyaset başlıklarına ait tavırları da mercek altına alındı
En temel dış siyaset başlıkları için ne diyorlar
HDP dışındaki muhalefet partileri Türkiye’nin NATO kimliğinin tekrar güçlendirilmesi gerektiğini söylerken ülkenin temel yönelimi hakkında tereddüt uyandıracak çelişkili telaffuz ve tasarruflardan sakınılması muhtaçlığına değindiler Bu çerçevede Erdoğan’ın gündeme getirdiği Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütüne üyeliği muhtemelliğine dair kelamlarını eleştirenler oldu
Muhalefet partilerinin dış siyaset uzmanları AB ile dış siyasette işbirliğinin güçlendirilmesine takviye söz ederken Türkiye’nin AB’ye tam üyelik maksadının korunması gerektiğini vurguladılar Sadece YETERLİ Parti’nin dış siyaset sözcüsü Türkiye’nin çıkarlarıyla örtüşmesi halinde AB ile üyelik dışında öbür işbirliği alternatiflerinin de görüşülebileceğini lisana getirdi
Türkiye ABD ilgilerinin son yıllarda kötüleştiği hem seçmenlerde hem de siyasi partilerde ABD ile ilgili algının olumsuz olduğuna vurgu yapılan tahlilde şu sözlere yer verildi Muhalefet partisi temsilcileri Türkiye’nin ABD ile ikili münasebetlerinin değeri ve tekrar canlandırılması gerektiği konusunda hemfikir Hepsi iki ülke ortasındaki inancın erozyona uğramış olmasının önemli bir sorun olduğuna işaret ederek bu eğilimin aksine çevrilmesi gerektiğinin altını çizdi
Muhalefet partilerinin temsilcileri ayrıyeten Rusya ve Çin ile zıtlıktan uzak bir biçimde bağlantıların sürdürülmesini desteklerken Rusya konusunda istikrar siyasetinin ehemmiyetini tabir ettiler lakin Rusya ile ekonomik bağlantıların tek taraflı bağımlılık yaratacak halde derinleştirilmesine karşı olduklarını aktardılar
Yöntem ve telaffuzda değişim mesajı
Alper Coşkun ortaya çıkan bu tablonun Türkiye’nin çok istikametli çıkarlarını gözeten yelpazesi geniş dış siyaset çizgisinde devamlılık halinde yorumlanabileceğini söyledi
Türkiye’de bir iktidar değişikliği yaşanması durumunda Yunanistan ile bağlantılar Ege problemleri Kıbrıs sıkıntısı Doğu Akdeniz üzere başlıklarda Türkiye’nin klâsik çizgisinde de çok büyük farklılıklar olması beklenmiyor
Alper Coşkun görüştükleri siyasi parti temsilcilerinin daha çok usul ve telaffuz konusunda bir değişikliğin işaretini verdiklerini aktarırken Bu nasıl tezahür eder söylemek güç şimdiden fakat örneğin Yunanistan ile Ege Adaları’nın silahsızlandırılmış statüsü bakımından yaşanan tansiyonda Türkiye bilinen yerde itirazını sürdürecektir lakin en üst seviyede ‘Bir gece aniden gelebiliriz’ demeyeceklerdir diye iddia ediyorum dedi
Suriye için nasıl bir yol haritası öngörülüyor
Muhalefet partileri Suriye rejimi ile diyaloga girilmesi ve Türkiye’nin desteklediği Suriyeli kümelerin silahsızlandırılması gerektiği konusunda mutabık
HDP dışındaki partiler Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki askeri varlığını sürdürmesi mevcut şartlarda Türkiye’nin tehdit algıları giderilmediği surece askerlerin çekilmemesi gerektiği görüşünde
Rapora nazaran HDP dışındaki muhalefet partileri PYD ve YPG’nin Suriye’deki varlığını ve faaliyetlerini Türkiye’nin ulusal güvenlik çıkarlarını tehlikeye sokan önemli bir kaygı kaynağı olarak görüyor
PYD problemi ise tartışmalı bir husus oluşturuyor HDP PYD ile diyaloga güçlü dayanak verirken YETERLİ Parti ve Gelecek Partisi buna itiraz ediyor CHP ise Türkiye’nin daha evvel yaptığı üzere PYD ile diyalog kurmanın faydalı olabileceği görüşünde
Eleştirilerin odağındaki AKP politikaları
Raporun en dikkat çeken kısımlarından biri de muhalefet partilerinin AKP iktidarının izlediği dış siyasete tenkitlerinin tahlil edildiği kısım
Türkiye’nin başka ülkelerin içişlerine müdahale etmesi iç siyasi ihtilaflarında taraf olması Türk dış siyasetinin partizan ideoloji güdümlü mezhepsel bir görünüm alması muhalefet partilerinin temsilcileri tarafından ağır sonuçlar doğuran önemli yanılgılar olarak sıralanıyor
AK Parti’nin İslamcı partiler aracılığıyla bölgesel bir hegemonya kurma anlayışının Türkiye’nin dış siyasetine ziyan verdiğini lisana getiren muhalefet temsilcileri bunun başarısızlıkla sonuçlandığının da altını çizdiler
Tutarlılık inandırıcılık bakımından değerli bir meziyet
Muhalefet partilerinin bu tenkitlerini ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son olarak Katar’da Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ile el sıkışmasının yarattığı yol açtığı tartışmaları yorumlayan Coşkun Ne yazık ki Türkiye dış siyasette deneme yanılmanın maliyetini görmüş durumda dedi
Dış siyasette konjonktürel sapmalar olabileceğini bunun ABD dahil birçok ülkede görüldüğünü söyleyen Coşkun Ancak ben tutarlılığın çok kıymetli bir meziyet olduğuna inanıyorum Türkiye’nin memleketler arası arenadaki yükünü ve inanılırlığını müdafaası bakımından bu son derece kıymetli Ülkenin caydırıcılığı bakımından da o denli Türkiye bir şey söyledi mi bundan sapma olmayacağı konusunda karşıda hiçbir tereddüt yaratılmamalı Şayet devamlı sapma yapan bir ülkeyseniz en kritik devirde söylediklerinizin ciddiye alınmama riski vardır görüşünü kaydetti
Batı’da artan İslamofobinin sorumlusu AKP mi
Muhalefetin AKP siyasetlerine yönelik tenkitleri ile ilgili olarak Carnegie raporunda yer alan bir başka dikkat cazibeli kısım raporun İdeolojik ve Partizan Dış Politika başlığı altında yer alıyor
AKP dini motifleri öne çıkaran dış siyaset teşebbüsleriyle muhalefet temsilcileri tarafından eleştiriliyor Bunun İslam aykırısı çevrelerce istismar edildiğini ve olumsuz sonuç doğurduğunu düşünüyorlar Emsal formda MHP’nin öncülüğündeki İdeal Ocakları ile ilintili kimi hareketlerin Türk toplumuna yönelik yansılara yer hazırladığını bu üzere ideolojik yaklaşımların Türk diasporası üzerindeki baskıların artması sonucunu yarattığını belirtiyorlar
Alper Coşkun da AKP periyodunda yurtdışındaki Türk seçmen kitlesinin adeta bir gövde gösterisi formunda mobilize etme eforunun bir yanılgı olduğu görüşünde Bu bahisteki değerlendirmesini sorduğumuz Coşkun şunları kaydetti
AKP’nin bu kitleleri stadyumlarda toplayarak gövde gösterisinde bulunma eforu muhatap ülkelerde kendi toplumsal dokularında ‘Ankara’nın yönlendirebileceği bir dinamiğin yaratılma çabası’ olarak algılandı Bunun sonucunda bu ülkeler önlemlere kısıtlamalara başvurdular Ne yazık ki bir kırılma yaşandı Ayrıyeten bu gelişmeler Almanya ve Fransa üzere ülkelerde yaşayan ve bu toplumlarla Türkiye ortasında köprü oluşturmaları hedeflenen Türk vatandaşları ile ilgili algıları da çok olumsuz etkiledi Türkiye’deki siyasetçilerin ileride Avrupa’da yaşayan Türk vatandaşlarının anavatan ile bağlarını dini motifleri ön plana çıkarmadan siyaset ve partizan olmayan sağduyulu bir tabanda ilerletmesi anavatanlarına bağlılıklarını bu anlayışla muhafazaya uğraş göstermeleri gerekecek
Muhalefet başkanlarına tuzağa düştüler eleştirisi
Carnegie’nin 39 sayfalık tahlilin son kısmında seçimlerle birlikte bir siyasi değişim yaşanması halinde Türkiye’nin dış siyasetinin değerli bir dönüşüme sahne olacağına vurgu yapılmakla birlikte kimi mevzularda soru işaretleri bulunduğuna dikkat çekiliyor
Analizin partilerin dış siyaset sözcüleri ile yürütülen söyleşilere dayanılarak yapıldığı tabiatıyla temel belirleyici öğenin parti önderlerinin dış siyaset bahisleriyle ilgili tercih ve uygulamalarının olacağı bu bahiste ise bu etapta kâfi açıklık bulunmadığı belirtiliyor
Ana muhalefet başkanı CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve muhalefetteki en büyük ikinci parti olan UYGUN Parti başkanı Meral Akşener’in dış siyaset bahislerinde derinlemesine şahsi tecrübeleri olmadığına dış siyaset konusunda Avrupalı ya da milletlerarası muhataplarıyla görüşmek üzere nadiren yurtdışına çıkmış olduklarına da dikkat çekilirken Dolayısıyla milletlerarası sıkıntılara ait tavırları da milletlerarası seviyede büyük ölçüde bilinmemektedir görüşü kaydedildi
Ayrıca muhalefet başkanları AKP hükümetinin dış siyasete ait aldatıcı hasmane telaffuzlarına meydan okuma cüretini göstermemekle eleştirilirken Gerçek şu ki bu zehirleyici dönüşümün gerçekleşmiş olmasında muhalefet başkanlarının de sorumluluğu var Çok milliyetçilik ve Batı şüpheciliği tuzağına düştüler denildi
Toplumdaki dönüşüm hareket alanını kısıtlayabilir
Rusya’dan S 400’lerin satın alınması kararına karşı çıkmayan muhalefetin AKP hükümetinin içeride temel özgürlükleri erozyona uğratmak dış siyasette da Rusya ile yakınlaşmak için Türkiye’yi Batı ve kıymetleriyle hengameli bir bölgesel güç olarak resmetmesine de itiraz etmediği hatırlatıldı
Bunun bedelinin ağır olduğu bu sürecin Türk halkını dış dünyaya karşı derin kuşku duyan bir topluma dönüştürdüğü vurgulanarak şu kıymetlendirme aktarıldı
Bu nedenle siyasi değişim gerçekleşse bile yeni hükümetin inşa edilmiş bu yapay düşmanlık ortamında faaliyet göstermesi gerekecek ve bu durum muhtemelen dış siyasete yine taraf verme konusundaki hareket özgürlüğü kısıtlayacak
