Çin Devlet Lideri Şi Cinping, ülkesinin insan hakları konusunda ortaya koyduğu gelişimin, “kendi ulusal kurallarına uygun olduğunu” lisana getirdi. 17 yıl ortadan sonra Çin’i ziyaret eden birinci Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet ile görüntü konferans aracılığıyla görüşen Şi, Çin resmi haber ajansı Şinhua‘nın aktardığına nazaran, “Başka ülkelerin modelini toptan kopyalamak yalnızca mahallî şartlara uymamakla kalmayacak birebir vakitte felaket sonuçlara neden olacaktır” tabirlerini kullandı. Şi Cinping ayrıyeten, insan hakları mazeretiyle ülkesinin iç işlerine karışılmamasını ve insan haklarının “politize” edilmemesini talep etti.
İnsan haklarının kozmik geçerliliği konusunda BM’nin rolüne vurgu yapan Şi, öteki yandan ülkelerin kendi metotlarına de hürmet duyulması gerektiğini savundu. “İnsan haklarının tarihi, spesifik ve pratik bağlamları vardır” diyen Devlet Lideri Şi, birbirinden farklı ulusal kaideler, tarihî, kültürel ve toplumsal sistemler ile ekonomik ve toplumsal gelişmişlik boyutlarıyla ülkelerin, insan hakları konusunda kendi yolunu ortaya çıkarabilmesi gerektiğini lisana getirdi.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’nun Salı günü yayınladığı fotoğraf, konuşma ve resmi yazışma üzere evraklarda, Uygur azınlığa mensup şahısların kitleler halinde hapsedildiği ve insan haklarına ters muameleye maruz kaldığı görülmüştü.
Eski Şili Cumhurbaşkanı Bachelet’in Çin ziyareti kapsamında hafta içinde, ülkenin kuzeybatısındaki Sincan bölgesini de ziyaret etmesi bekleniyor. BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet Pekin’den, Sincan gezisi sırasında istisnasız her yere gidebilme talebinde bulunmuş fakat Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, buna kısmen müsaade verilebileceğini bildirmişti.
Uygurlara karşı sessiz “soykırım” mı uygulanıyor?
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Bachelet’in kelam konusu Çin ziyaretini eleştiren bölümler, Bachelet’in birçok yeri görmesine müsaade edilmeyeceği için Sincan’daki durumla ilgili eksiksiz bir rapor hazırlayamayacağını öne sürüyor. Michelle Bachelet ise bu tenkitlere verdiği cevapta, “Yetişkin bir bayan olduğunu ve satır ortalarını okuyabildiğini” belirterek, kendine verilen kısıtlı izinlere karşın Çin makamlarından bağımsız görüşmelerde bulunacağını bildirdi.
Almanya’dan Çin’e eleştiri
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanlığı, Çin’de insan haklarının bulunduğu durum ışığında Bachelet’in bu ülkeye ziyaretinin “bir hata” olduğunu söz etti. ABD, Çin’in Uygur azınlığa yönelik muamelesini “Soykırım” olarak nitelendiriyor.
Almanya hükümeti de, insan hakları ihlalleri ile ilgili yayınlanan son dokümanlar doğrultusunda, işlenen kabahatlerin sonuçsuz kalmaması gerektiğini savunuyor. Almanya İktisat Bakanı Robert Habeck, “Bu bahiste net bir cevap verilmesi ve olayların aydınlatılmasına devam edilmesi gerekiyor” dedi. Çinli mevkidaşı Vang Yi ile görüntü konferans görüşmesi gerçekleştiren Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock da, gelen haberlerin “şok edici” olduğunu vurguladı.
Alman hükümetinin İnsan Hakları Sorumlusu Luise Amtsberg de, ülkesinin Çin siyasetinde bariz bir değişikliğe gidilmesi gerektiğini lisana getirdi. Amtsberg, Ukrayna’ya saldıran Rusya’yı da örnek göstererek, “Böylesi vahim insan hakları bilançolarına sahip ülkelere olan ekonomik bağımlılığımızla ilgili açık bir tartışma yürütmemiz gerekiyor” dedi. Almanya Redaksiyon Ağı (RND) isimli gazeteci örgütüne açıklamalarda bulunan Amtsberg, personellerin zorla çalıştırıldığı tesislerde üretilen malların Alman firmaları tarafından alınmamasının sağlanmasını ve milletlerarası platformlarda Çin’e kararlı bir biçimde karşı çıkılmasını talep etti. Luise Amtsberg ayrıyeten, Çin Halk Cumhuriyeti’nin memleketler arası mahkemelerden kaçmasının bir sorun teşkil ettiğini bildirdi.
Reuters,dpa / ET,JD
