Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile ABD Lideri Joe Biden’ın yaklaşık üç saat süren bir telefon görüşmesi gerçekleştirdiği bildirildi. Çin idaresinden görüşmeyle ilgili yapılan yazılı açıklamada Şi’nin ABD’yi, “Tek Çin ilkesi”ne riayet etmesi için uyardığı, Tayvan’ın bağımsızlığına ve dışarıdan müdahaleye müsaade vermeyecekleri bildirisini ilettiği belirtildi.
Şi’nin görüşmede “1,4 milyar nüfuslu Çin halkının, ülkenin ulusal egemenliği ve toprak bütünlüğünün korunmasında çelik üzere bir iradeye sahip olduğunu” söylediği ve Biden’a “Ateşle oynayan kendi yanar” dediği aktarıldı.
Biden: ABD’nin siyaseti değişmedi
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada ise Lider Biden’ın Şi’ye, “ABD’nin Tayvan konusundaki siyasetinin değişmediğini, Tayvan Boğazı’nda barış ve istikrarı zayıflatacak ya da statükoyu değiştirecek tek taraflı gayretlere karşı olduğunu” söylediği bildirildi.
ABD Lideri Joe BidenFotoğraf: White House/ZUMAPRESS.com/picture alliance
Washington, resmi olarak “Tek Çin” siyaseti izliyor ve Tayvan’ı bağımsız ülke olarak tanımıyor. Lakin ABD hukuku gereği Tayvan’ın demokratik yollarla seçilmiş hükümetine dayanak veriyor. ABD Kongresi Tayvan’a dayanağın daha da artırılması istikametinde hükümet üzerindeki baskıyı son devirde artırmıştı.
Pelosi’nin ziyareti ipleri gerdi
ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret planına Çin sert reaksiyon göstermiş, Pekin-Washington çizgisinde ipler gerilmişti. Pelosi’nin ziyareti şimdi resmen teyit edilmedi.
Biden-Şi görüşmesi sonrasında Tayvan idaresinden yapılan açıklamada ise dayanağı için Biden’a teşekkür edildi, Tayvan’ın ABD ile güvenlik alanındaki iştiraki güçlendirmeye devam edeceği belirtildi.
Tayvan ve Çin’in yolları, 1949’da ana karada Komünistlerin zaferiyle sonuçlanan iç savaşın akabinde ayrılmıştı. Çin, Tayvan’ı topraklarının bir kesimi olarak görüyor ve gerekirse askeri güç kullanarak denetimi altına alabileceği bildirisi veriyor.
İsmi açıklanmayan ABD’li bir üst seviye yetkili, Çin’in Tayvan ile ilgili emsal sert telaffuzlarda geçmişte de bulunduğuna işaret ederek ABD ve Çin’in, ortalarındaki görüş ayrılıklarının şuurunda olduğunu, Şi-Biden görüşmesinde Tayvan konusunda da “direkt ve dürüstçe” konuşulduğunu kaydetti.
ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy PelosiFotoğraf: J. Scott Applewhite/ASSOCIATED PRESS/picture alliance
Yüz yüze görüşme planlanıyor
İsmi açıklanmayan ABD’li yetkili, bugün misyon başında beşinci telefon görüşmesini gerçekleştiren iki önderin, birinci kere yüz yüze görüşme imkanını da ele aldıklarını ve bu türlü bir görüşmenin tertibi için gruplarına talimat verdiklerini kaydetti. Görüşmenin, Endonezya’da Kasım ayında Çin Devlet Lideri Şi’nin de davetli olduğu G20 doruğunda gerçekleşebileceği belirtiliyor.
Yetkili, iki önderin ayrıyeten iklim değişikliği, sıhhat güvenliği ve uyuşturucuyla gayret üzere iş birliğinin geliştirilebileceği alanları ele aldıklarını ve bağlantısı sürdürmenin kıymeti konusunda mutabık olduklarını belirtti.
Çin tarafından yapılan açıklamada Şi’nin, dünyanın en büyük iki iktisadının makroekonomi siyasetleri, global sevkiyat zincirleri ile global besin ve güç güvenliğinin sağlanması mevzularında bağlantısı sürdürmesinin gerekliliğine vurgu yaptığı belirtildi.
Görüşmede Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin de gündeme geldiği belirtiliyor. Çin resmi olarak diyalog ve savaşın sona erdirilmesi davetinde bulunmasına karşın Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısını kınamış değil. Şi ile Biden ortasında Mart ayında yapılan son telefon görüşmesinde Biden Çin’i Rusya’ya askeri takviye vermemesi konusunda uyarmış, bunun sonuçlarının olacağı tehdidinde bulunmuştu.
Beyaz Saray, bugünkü telefon görüşmesinin çok evvelce planlandığını ve Çin ile bağlantı kanallarının geliştirilmesi ve “farklılıkların sorumluluk şuuru içinde yönetilmesi” gayretlerinin bir kesimi olduğunu kaydetti.
rtr,AFP/BK,EC
