Danıştay, İstanbul Sözleşmesi davasını görüşecek

Danıştay 10. Daire, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi kararının iptali istemiyle açılan davalar Perşembe günü asıldan görüşecek. Birçok sivil toplum kuruluşu temsilcisi ile binden fazla avukatın katılması beklenen duruşmada çıkacak karar, Türkiye’de bayana yönelik şiddetle uğraş konusunda kritik değer taşıyor.

İstanbul Mukavelesi davası, Danıştay 10. Daire’de 28 Nisan’da saat 09.45’te başlayacak. Danıştay, kararın iptali istemiyle açılan davalar için özel duruşma açma kararı aldı. Duruşmaya katılmak için yaklaşık bini aşkın avukat yetki dokümanı alırken, Türkiye Barolar Birliği (TBB) ile çok sayıda baro, bayan örgütleri, siyasi partiler ile meslek kuruluşları da duruşma için davette bulundu.

“Eşit ve şiddetsiz bir hayat isteyen herkesi daima birlikte hukuka ve İstanbul Sözleşmesi’ne sahip çıkmaya” çağıran EŞİK-Eşitlik İçin Bayan Platformu, davanın “Türkiye’nin geleceği ve hukukun üstünlüğü ismine belirleyici olacağını” vurguladı.

Duruşmada tarafların dinlenmesinin akabinde Danıştay 10. Dairesi’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması kararını iptal edip etmeyeceği aşikâr olacak. Daire, kararını daha sonra da açıklayabilir. Fakat karar, kesin nitelik taşımıyor. Bu karara karşı Danıştay İdari Dava Daireleri Şurası’na (İDDK) karşı itiraz edilebiliyor.

‘İstanbul Kontratı kırmızı çizgimizdir’

TBB Lider Yardımcısı Sibel Suiçmez, İstanbul Mukavelesi’nin kırmızı çizgileri olduğunu belirterek, bayana yönelik şiddetin önlenmesinde yargının da misyon üslenmesi gerektiğini vurguladı.

DW Türkçe’ye konuşan TBB Lider Yardımcısı Suiçmez, İstanbul Mukavelesi’nin bayana yönelik şiddeti insan hakkı ihlali olarak kabul eden çok kıymetli bir kontrat olduğunu belirterek, “Baştan beri bizler kırmızı çizgimiz olduğunu söylüyoruz. Umarım bu hukuksuzluğu, hem anayasamıza hem milletlerarası kontratlara ters olan bu çekilme kararını Danıştay’a izah ederiz. Bayana yönelik şiddetin önlenmesinde tüm yükü avukatlara, sivil toplum örgütlerine bırakmak yanlışsız değildir. Bu manada yargının da değerli bir vazife üstlenmesi gerekiyor. Hukukun üstünlüğünü ortaya koyacak hoş bir karara Danıştay imza atmalıdır” dedi.

Başsavcılık iptal istemişti

Davaya ait görüşünü daireye gönderen Danıştay Başsavcılığı, iptal kararı verilmesini istemişti. Cumhurbaşkanlığı kararının hukuka ters olduğunu belirten başsavcılık, “Dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı ile feshedilen mukavelenin onaylanmasına ait 6251 sayılı Kanun’un TBMM tarafından yürürlükten kaldırılmamış olması yahut dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı alınmadan evvel mukavelenin sona erdirilmesinin uygun bulunduğuna ait yeni bir kanun çıkarılmamış olması nedeniyle, dava konusu Cumhurbaşkanı Kararında yetkide ve tarzda paralellik unsuru uyarınca hukuka uyarlılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır” demişti.

Ne olmuştu?

Kadına yönelik şiddetin önlenmesi konusunda devletlere sorumluluklar yükleyen “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Çabaya Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi” Avrupa Kurulu’na üye ülkeler tarafından 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul’da imzalanmıştı. Türkiye, bu mukaveleyi birinci imzalayan ülke olmuştu. Mukaveleye ait kanun, 24 Kasım 2011’de TBMM’de kabul edilmiş, Bakanlar Konseyi tarafından da 10 Şubat 2012 tarihinde onaylanmıştı.

Ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 19 Mart 2021 tarihinde imzaladığı ve bir gün sonra Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, Türkiye İstanbul Sözleşmesi’nden tek taraflı çekilmiş oldu. İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesinde Meclis’in devre dışı bırakılması tartışma yaratmıştı.

Erdoğan’ın bu kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle 200’ün üzerinde dava açıldı.

Danıştay birinci olarak yürütmeyi durdurma talebini görüştü. 2 üyenin muhalefet şerhine rağmen 3 üye, yürütmenin durdurulması talebini reddetmişti.

İtirazı kıymetlendiren Danıştay İDDK ise 5 üyenin muhalefet şerhine karşılık 8 üyenin oyuyla 10. Daire’nin kararının yürütmesinin durdurulması talebini reddetmişti.

Kararın münasebetinde, Anayasa’ya nazaran yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı’nda olduğu, milletlerarası antlaşmaları sona erdirilmesinin de yürütme yetkisine ait olduğu savunulmuştu.