Türkiye’de süratli artan enflasyon ve pahalılık son periyotta maaş ve gelirleri eritti Lakin hükümet taban Bakıröy escort fiyat artışına kapıyı kapatmanın yanı sıra emeklilerin bayram ikramiyesine de enflasyon artırımı yapmadı
Nedeni ise ödenecek enflasyon farkına bütçeden kaynak ayrılamaması
Peki bu kaynak sahiden bulunamaz mı
İktisatçılar kamu özel Bakıröy escort bayan iş birliği projelerine verilen garantilere dikkat çekiyor Buna nazaran kamu kaynaklarının nereye aktarılacağı bir tercih sorunu İktidarın bu noktadaki tercihi ise verimsiz projelerden yana
Türkiye’de kamu özel iş birliği projelerine Escort bakırköy verilen garantiler kıymetli tartışma hususlarından biri
Toplam yük 153 milyar dolar
Şehir merkezinden uzak hastaneler kâfi sayıda yolcunun kullanmadığı havalimanları araç sayısı öngörülenden hayli az olan köprü ve otoyollar
Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı’na TEPAV nazaran hükümet havalimanı projelerine 7 3 milyar otoyol ve köprü projelerine 32 1 milyar kent hastanelerine 78 2 milyar Akkuyu Nükleer Santrali için ise 35 milyar dolarlık gelir garantisi sağlamış durumda Kamu özel iş birliği projelerine verilen gelir garantilerinin bütçede oluşturduğu toplam yük yaklaşık 153 milyar dolar
Osmangazi Köprüsü’nde 40 bin Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde 135 bin Çanakkale Köprüsü’nde 45 bin araç geçiş garantisi bulunuyor
DW Türkçe’ye konuşan Devlet Planlama Teşkilatı eski uzmanı Prof Dr Uğur Emek yapılan köprü ve otoyollarda gerçekleşen gelirlerin garanti edilenin altında kaldığına işaret ediyor Bu yolların köprülerin kullanılmadığını görüyoruz Zira yanı başında parasız devlet yolu var
Sayıştay’ın tespitlerine nazaran 2020 yılında Avrasya Tüneli için 25 milyon 376 bin 878 araç geçiş garantisi verilmişti Fakat geçen araç sayısı 12 milyon 609 bin 103’te kaldı Devletin kasasından tüneli işleten şirkete 456 milyon 310 bin TL ödeme yapıldı
Devlet Planlama Teşkilatı eski uzmanı Prof Dr Uğur EmekFotoğraf Privat
Test yapılsa ödenemeyeceği görülürdü
Uğur Emek Osmangazi Köprüsü’nün fiyatının yapılan kontrata nazaran 668 lira olduğunu söylüyor Köprüden geçişi teşvik etmek için fiyatın 184 5 liraya düşürüldüğünü tabir eden Emek ortadaki 483 5 liralık farkın bütçeden karşılandığını belirtiyor
Emek Asgari fiyatın 4 bin 250 lira olduğu bir ülkede İstanbul’dan çıkıp Gebze’ye İzmir Bursa Orhangazi Balıkesir Savaştepe’ye İzmir’e gittiğiniz vakit o projede 1065 lira tek istikametli ödeme yapmanız gerekiyor kontrata nazaran Geri dönüşte 1065 daha yapacaksınız Size yapar mı 2130 lira Vakitle gördük ki bu ödenemez Test yapılmış olsaydı ödenemeyeceğini evvelden görecektik diyor
Ulaştırma Bakanı Adil Karaismailoğlu mart sonunda hükümetin günlük 45 bin araç geçiş garantisi verdiği Çanakkale Köprüsü’nden bir günde 6 bin araç geçtiğini açıkladı Prof Emek Çanakkale Köprüsü için de mukavelede belirlenen 285 liralık geçiş fiyatının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 200 lira olarak açıklandığını hatırlatıyor Buradan da geçiş başına 85 lira devletin kasasından ödeniyor
Fazladan 750 milyon euro ödendi
Karayolları Genel Müdürlüğü’nün bütçesinin yüzde 65’inin garanti ödemelerine ayrıldığına işaret eden Uğur Emek Çanakkale Köprüsü ile ilgili ise değerli bir ayrıntıya dikkat çekiyor
Emek köprüyü 2023 metre yapmak için fazladan 513 metre uzatıldığını söylüyor Çanakkale köprüsünü yapmak 1960 yılından beri bu işletmecinin hayaliymiş Fakat onun hayalindeki proje ki bunu yurt dışı kongrelerde falan sunmuşlar 1510 metreymiş Niçin 2023 metre yapıyorsunuz Cumhuriyet’in 100’üncü yılına denk geliyor ne olacak o denli yapılsa diyorlar Efendim o 1510 metreyle 2023 metreyi karşılaştığımızda ortada yüzde 25 fark var Köprünün maliyeti 3 milyar euro diyorsunuz O vakit 750 milyon euroyu biz gösteriş için sokağa atmışız
Çanakkale Köprüsü’nün bana ne yararı var
Bir projenin ulusal iktisada yararı varsa bu projeye ait kaynağın vergi mükelleflerinden sağlanabileceğini vurgulayan Emek Sosyal kapital için eğitimli beşere muhtaçlığımız var O vakit Türkiye’deki eğitim sisteminin finansmanını biz karşılayacağız Sağlıklı beşere muhtaçlığımız var mı Buna kimse itiraz edemeyecek Daima birlikte 84 milyon bunu ödeyeceğiz Bunu adalet için de sayabilirim güvenlik için de Çanakkale Köprüsü’nün bana ne yararı var Birisi bana söylesin Ben niçin ödüyorum diye konuşuyor
Havalimanlarına verilen garantiler
Köprü ve otoyolların yanı sıra havalimanlarında da uçuş garantilerine ulaşılamaması nedeniyle şirketlere 2015’te 42 2016’da 47 4 2017’de 60 2018’de 65 2019’da 133 2020’de 172 milyon dolar garanti ödemesi yapıldı
Kütahya Afyon ve Uşak vilayetlerine hizmet vermek üzere 2012’de açılan Zafer Havalimanı da ziyan etmeye devam ediyor CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz’ın CİMER’den aldığı karşılıklara nazaran yolcu garantisi ile yapılan havalimanını işleten şirkete 2012 2022 yılları ortasında 53 milyon 982 bin euro garanti ödemesi yapıldı Yılın birinci üç ayında şirkete ödenecek garanti fiyatı 1 milyon 734 bin 972 euroyu buldu Bu sayı şimdiki kurla 27 5 milyon lirayı geçiyor
Şehir Hastaneleri nin hissesi
Uğur Emek Sıhhat Bakanlığı’nın bütçesinin yüzde 25’inin de kent hastaneleri için ayrıldığına dikkat çekiyor Bütçenin garantilerle doldurulduğunu söyleyen Emek sıhhat harcamalarının ulusal gelirdeki hissesinin 3 8’e düştüğüne işaret ediyor
Prof Dr Emek Çalışan devlet hastanelerini kapatıyorsunuz Onun yerine kent dışında bir hastane yapıyorsunuz Artık bunun bir rasyonelliği olabilir mi sözlerini kullanıyor
Kaynak verimsiz projelere aktarılıyor
Sınırlı kaynakların ihtimamlı kullanılması gerektiğine işaret eden Emek Önceliklendirme çok kıymetli Birincisi verimsiz projeye para aktarıyorsanız öncelikle verimsiz olduğu için makûs bir projeye para aktarmış olursunuz İkincisi de daha yeterli bir projeden vazgeçmiş olursunuz İki tane kötülük var burada diyor
Peki bu kaynaklar çalışanlar ve emekli için kullanılamaz mı
Enflasyondaki süratli yükselişe karşın minimum fiyat artışına gitmeyen hükümet emeklinin bayram ikramiyesine de artırım yapmadı
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım 19 Nisan’da yaptığı açıklamada Bayram ikramiyelerine yönelik artış gündemimizde yok 28 29 Nisan’da ödemeler yapılacak İki bayramda maliyet 25 milyar lira düzeyinde Emeklilere 1100 lira ödenecek dedi
Asgari fiyatın artrılması planlanmıyorFotoğraf İhsan İznebioğlu
Asgari fiyatın 5 bin liraya çıkması mümkün
DW Türkçe’ye konuşan çalışma iktisadı uzmanı Prof Dr Aziz Çelik bütçeden sermaye dayanakları için ayrılabilen kaynakların emekliler için ya da minimum fiyatın üzerindeki prim yükünü azaltmak için kullanılabileceğine dikkat çekiyor
Çelik’e nazaran devlet emekli aylık ve gelirlerinin artırılması için Toplumsal Güvenlik Kurumu’na bütçeden kaynak aktarabilir Toplumsal Güvenlik Kurumu da emeklilere daha uygun bir aylık ve bayram ikramiyesi ödeyebilir
Sosyal güvenlik prim ödemelerinde patronların yüzde 5’lik hissesinin devlet tarafından karşılandığını belirten Çelik son 10 yılda bütçeden patronlara aktarılan sigorta primi dayanağının 174 milyar lirayı bulduğunu söylüyor Yalnızca 2021 yılında aktarılan 25 milyar TL’nin bütçenin yaklaşık yüzde 2’sine karşılık geldiğine dikkat çekiyor
İşverene nasıl prim takviyesi sağlanıyorsa minimum fiyatlı üzerindeki sigorta primi yükü de Hazine tarafından ya da bütçeden karşılanabilir diyen Çelik’e nazaran bu halde 4 bin 250 lira için olan taban fiyatın hiçbir artırım yapılmadan 5 bin lira olabilmesi mümkün
Bayram ikramiyesi 2 bin lira olabilirdi
Son periyodun önde gelen tartışma hususlarından biri de kur muhafazalı mevduatlar Düzenlemeye nazaran şirketler ve kurumlar döviz ya da altın hesaplarını kur üzerinden Türk Lirası mevduatlara çevirebiliyor TL’nin dövize karşı düşüşünün banka faiz oranlarını aşması durumunda ise bu kurum ve şirketlerin uğradığı ziyanlar telafi ediliyor Fakat düzenleme yüksek gelir kümesine servet transferi yapıldığı tarafında eleştiriliyor
Aziz Çelik kur muhafazalı mevduat hesapları için bütçeden yalnızca mart ayında 11 7 milyar liralık kaynak aktarıldığına işaret ediyor
Türkiye’de 13 6 milyon emekli bulunduğunu belirten Çelik 11 7 milyar lira bayram ikramiyesine aktarılsaydı emekliye 856 lira daha ödenebilecek ve bayram ikramiyesi 1956 liraya ulaşacaktı diyor
Kaynak diğer yerde kullanılıyor
Aziz Çelik’e nazaran kur garantili mevduat sahipleri araç garantili köprüler yollar ve hasta garantili hastanelere verilen dayanaklar önemli bir yük oluşturmalarının yanı sıra bütçede kaynak olduğunun da bir işareti Yani kaynak var mı Evet kaynak var ancak kaynak diğer yerlere kullanılıyor
İktisatçılara nazaran iktidarın bütçe planlamasındaki tercihleri nedeniyle geniş halk kısımlarından alınan vergilerle elde edilen kamu kaynakları sermaye ve yüksek gelir kümelerine aktarılıyor
Türkiye’de 1986 2020 yılları ortasında imzalanan 252 adet kamu özel iş birliği kontratının yüzde 70’i 2003 yılından sonrasına ilişkin
