Yüksek enflasyon başta vatandaş olmak üzere sanayiciden çiftçiye kadar tüm kesitleri olumsuz etkilemeye devam ediyor. Bilhassa tüm dünyada artan güç ve öbür girdi maliyetlerine ek olarak Türk Lirası’ndaki (TL) süratli bedel kaybı enflasyondaki tırmanışı hızlandırıyor.
Son olarak Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan istatistiklere nazaran yıllık enflasyon 36.08 ile rekor düzeye geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise evvelki gün yaptığı konuşmada, “Kurdaki köpük üzere enflasyondaki köpüğü de hızla alarak ülkemizi bu imajdan kurtaracağız. Kurdaki dalgalanma ve fahiş fiyatlar önümüzdeki çakıllar” sözlerini kullandı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de bugün yaptığı konuşmada enflasyonla gayretin açık yüreklilikle yapılması gerektiğini söyledi.
Peki uzun müddettir Türkiye’nin en büyük meselelerinin başında gelen enflasyon önümüzdeki süreçte nasıl bir rotada devam edecek?
Ekonomistlere nazaran bu sorunun karşılığı bundan sonra uygulanacak para siyasetlerinde kapalı. Lakin şimdiye kadar verilen bildiriler bu siyasetlerin da enflasyonu azaltmaktan çok arttıracağını gösteriyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan
“Aniden düşürmek zor”
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ETÜ Öğretim Üyesi Atılım Murat’a nazaran enflasyondaki yükseliş trendini bir anda çevirmek hiç kolay değil.
Murat, “Hizmet enflasyonu yüzde 45 civarında, temel mallara baktığımızda da yüzde 120’lere ulaşan yükselişler var. Bir hasar oluştu. Bundan 4 ay evvel kur 8 civarındaydı. Sonra 18’e yükseldi. Artık 13’e gerilese de aralık başına nazaran hala yüksek bir düzeyde. O yüzden enflasyondaki köpük problemi olaylara biraz da nereden baktığınıza bağlı. 10’lu düzeylerden 18’e fırladıktan sonra 13’e gerilemesine bir köpük silme olarak bakılabilir fakat eksik” değerlendirmesinde bulundu.
“Bu siyasetlerle imkansız”
“Enflasyonun köpüğünün” alınabilmesi için mevcut siyasetlerin işe yaramayacağını belirten ekonomist Arda Tunca ise “Burada ne üzere usullerin uygulanabileceğine bakacağız. Ve ekonomik gerçekliklerden biraz koptuğumuz ortada. Yeniden baskı usullerini söyleyebiliriz. Bunların başında zabıtalar aracılığı ile yapılan kontroller var” dedi.
Tunca, değerlendirmesini “Bu biçim uygulamaların tarihte başarılı olduğu bir örnek yok. Bu uygulamalar enflasyonu düşürmüyor, tersine azdırıyor. Zira arz tarafında bir müddet sonra problemler oluşuyor” diye sürdürdü.
“Bir mühlet daha devam edecek”
Dolar 18 TL’den 13 TL’ye geriledi. Pekala fiyatlar neden birebir ölçüde düşmüyor? Atılım Murat, bu soruya şöyle karşılık verdi:
“Yeni yılla birlikte temel girdilere artırımlar geldi. Akaryakıt, doğalgaz ve elektrikte yüklü artırımlarla karşılaştık. Zati kamunun artırım yaptığı bir ortamda özel dal indirim yapmaz.”
Ekonomide bir hasar yaşandığını belirten Murat’a nazaran yüksek enflasyonun getirdiği bir tesir var. Önümüzdeki aylarda bir mühlet daha yüksek enflasyonun var olmaya devam edeceğini söz eden Murat, “Ocak enflasyonu için yüzde 40-45 bandından bahsedebiliyoruz şu an. Şubat’ta da hafif bir yükselişle yüzde 50 bandını görebiliriz. Lakin bundan sonrası biraz da kurun düzeyine bağlı. Şayet kur mevcut düzeyinden ileri gitmezse sonrasında enflasyonun yükselişi durabilir. Sonra da yavaş yavaş tarafını aşağı çevirir. Yılı da yüzde 30’larda bitirebiliriz. Fakat bu kadar yüksek enflasyonun olduğu ortamda varsayım yapmak güçtür. Bu ortamda kurda yeni bir şokun yaşanmaması gerekiyor” diye konuştu.
“Sıkı para siyaseti gerekiyor”
Burada en değerli tahlilin kapsamlı bir enflasyon programından geçtiğini anlatan Murat, en azından yılı yüzde 20’lerde bitirmeyi sağlayacak bir programa gereksinim duyulduğunu söyledi. Maliye ve para siyasetinde ahenk gerektiğini vurgulayan Murat, lakin açıklanan metinlerde nakdî sıkılaşmaya yönelik adımları göremediklerine de dikkat çekti.
Murat, “Para siyaseti gevşek kalacak üzere görüyoruz. Maliye siyaseti da genişletici halde sürecek. Düşük faiz amacı de var. Bunlar varken kapsamlı bir program açıklansa bile inandırıcılıktan uzak olur. Bu nedenle sıkı bir para ve maliye siyaseti lazım. Ek olarak harcamaların kısılması koşul. Lakin o da sıkıntı daha dün Halkbank üzerinden esnafa yüzde sıfır faizle kredi verileceği söylendi. Bu da aslında hazine üzerinde bir yük demek. Bu adımlar sürdükçe biz yüksek enflasyondan kurtulamayız” ihtarında bulundu.
Ekonomist Arda Tunca
“Ekonomik değil siyasi söylemler”
Ekonomist Arda Tunca ise bu adımların iktisadı faaliyetlerden çok seçim adımı olarak kıymetlendirilmesi gerektiğinin altını çizdi. Kur ve enflasyon konusunda hükümet tarafından yapılan açıklamaların daha çok seçmen kitlelerini etkilemek üzerine kurulduğunu aktaran Tunca, “Bu telaffuzlar artık seçim sathı mailine girdiğimiz bu periyotta oyları bir ortada tutmak ve oy konsolidasyonuna yönelik ataklar. Aslında mevzuyu ekonomik kurallar dahilinde tartışmanın pek mantığı yok” görüşünü lisana getirdi.
Tunca, “Merkez Bankası piyasadaki faizlerden kopmuş durumda. Siyaset faizi indiriliyor lakin öbür tüm faizler artıyor. Enflasyon üst giderken piyasa faizleri söylendiği üzere düşmüyor bilakis yükseliyor. Piyasa kendi istikrarını bulmaya çalışıyor ancak buna bir baskılama geldiğinde karşımıza yeni sıkıntılar çıkıyor” tabirlerini kullandı.
Türkiye’nin şu anki görünümüne nazaran 2022’de yüzde 50 enflasyonu göreceğini söyleyen ekonomistlere nazaran kurda bir değişim olmazsa yıl sonuna hakikat yüzde 30’lara kadar bir çekilme olabilir. Fakat bu hususta hükümetin para siyasetinde hangi adımları atacağı çok belirleyici olacak.
Emre Eser
© Deutsche Welle Türkçe
