ABD Lideri Joe Biden’ın 100’ü aşkın ülkenin iştirakiyle düzenleyeceği birinci Demokrasi Doruğu için hazırlıklar sürat kazandı.
Başkanlık misyonunu üstlendikten sonra demokrasi ve insan haklarının güçlendirilmesini dış siyasetinin ana amaçları olarak belirleyen Biden, “Demokrasi zaten var olmaz. Onu savunmalı, onun için savaşmalı, demokrasiyi güçlendirmeli ve yenilemeliyiz” açıklamasını yapmıştı.
Bu siyasetinin en kıymetli ayağını da 9-10 Aralık’ta videokonferans yoluyla yapılacak Demokrasi Doruğu oluşturuyor.
“Fikirdaş ülkeler” kıstası
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Demokrasi ve İnsan Haklarından Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Uzra Zeya, ortalarında DW Türkçe’nin de bulunduğu medya kuruluşlarından gazetecilerin katıldığı telefon konferansında doruğun gayeleri ve iştirakçilerin belirlenmesindeki kriterler hakkında açıklamalarda bulundu.
Demokrasilerdeki gerilemenin, global istikrar ve refahı büyük sınamalarla karşı karşıya getirdiğini söyleyen Zeya, ABD’nin düzenleyeceği bu tepeyle, global çapta “demokratik yenilenmeyi” ileriye taşımayı hedeflediğini kaydetti.
ABD’li üst seviye yetkili, “Bu gerileme lakin, fikirdaş demokrasilerin bir ortaya gelerek, kolektif bir halde hareket etmeleriyle aksine çevrilebilir” tabirini kullandı.
İttifakın tehdit algısı: Otoriterleşme ve yolsuzluk
ABD idaresi tepede, son periyotta dünya genelinde demokrasileri tehdit eden gelişmeleri, artan otoriterleşme eğilimini, insan haklarının güçlendirilmesi için atılabilecek adımları masaya yatıracak.
Uzra Zeya, otokrat idarelerin halkın hür yönetimini yansıtan seçimlere müdahaleleri, yargı bağımsızlığını baltalayan adımları, temel hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesini, korku verici gelişmeler olarak sıraladı.
Zeya ayrıyeten, “yolsuzluklara bulaşan aktörler kamu kaynaklarından çaldılar, demokratik idarenin daha güzel bir gelecek tesis edeceğine olan inancı de erozyona uğrattılar” sözlerini kullandı.
Katılımcılardan taahhüt beklenen üç alan
Önerdiğimiz linkler
İlk Erdoğan-Biden buluşmasından yumuşak bildiriler
Erdoğan: ABD ile gidiş pek hayra alamet değil
AKP’nin dış siyaset karnesi: Memleketler arası toplulukta yalnızlık
Zeya, demokrasi doruğuna katılacak ülkelerin, son gelişmeleri ele alacaklarını, ayrıyeten üç alanda taahhütte bulunacaklarını söyledi.
ABD’li diplomat bu başlıkları, otoriterleşmeye karşı demokrasiyi savunma, yolsuzluklarla gayret, ulusal ve milletlerarası seviyede insan haklarına saygıyı geliştirme olarak sıraladı.
Bu taahhütler doğrultusunda ne üzere adımların atıldığı ise bir yıl sonra yapılacak ikinci tepede masaya yatırılacak.
Erdoğan neden davetli listesinde yok?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Biden’ın doruğuna davet edilen önderler listesinde yer almadığını birinci olarak Politico duyurmuştu.
Biden’ın lider seçilmesinden sonra Erdoğan hukukun üstünlüğü ve iktisat alanında ıslahat vaadine bulunmuştu lakin bu ıslahatlar hayata geçirilmedi. Türkiye’den demokrasi ve insan hakları bahislerinde olumsuz sinyallerin gelmeye devam etmesinin, Türk hükümetinin davetliler listesinde yer almamasının en önemli nedenlerinden biri olduğu basına yansıdı.
DW Türkçe’nin sorusu üzerine ABD’li yetkili Zeya, sözlerini ihtimamla seçerek, “Belirli davetliler ile ilgili yorum yapma pozisyonunda değilim. Lakin stratejimiz ve yaklaşımımızın ardındaki mantığı anlatmaktan memnuniyet duyarım” dedi ve şöyle devam etti:
“ABD, kimileri gelişmekte olan, kimileri ise güçlü demokrasilere sahip, yaptıkları taahhütler ve sergiledikleri ilerlemeyle daha adil ve barışçıl bir dünyaya ulaşmamıza katkı sağlayan çeşitli ülkeleri davet ediyor.”
Zeya ayrıyeten, demokrasi mefkuresine bağlı, demokratik kıymetlerin ve kurumların güçlendirilmesi konusunda irade ortaya koyan, bu doğrultuda kendileri için amaçlar belirlemeye hazır ülkelerin tepede yer alacağını söyledi.
“Türkiye ile ilgili kaygılarımız sürüyor”
İnsan hakları ve demokrasi alanındaki son gelişmeleri nasıl kıymetlendirdikleri sorusuna ise Zeya, Türkiye’de sivil alanın, bilhassa de tabir özgürlüğünün kısıtlanmasından ve gazetecilerin tutuklanmasından kaynaklanan kaygıların sürmekte olduğu karşılığını verdi.
“Türkiye burada yer almalıydı”
Türkiye’nin Biden liderliğinde oluşturulan demokrasi ittifakının dışında kalmasını DW Türkçe’ye pahalandıran Özgür Ünlühisarcıklı ise, “Aslında Türkiye bu ittifakın doğal bir modülü olması gereken bir ülke” dedi.
GMF Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı
Alman Marshall Fonu (GMF) Türkiye Yöneticisi olan Ünlühisarcıklı, “Ancak objektif kriterlere nazaran Türkiye’de ne yazık ki demokratik standartlar gerilemiş durumda, üstelik gerilemeye de devam ediyor” görüşünü aktardı.
“Tek sorun demokrasideki gerileme değil”
Demokraside gerileme yaşanan Türkiye’nin ayrıyeten dış siyaset çizgisinde de ABD’den farklılaştığına işaret eden Ünlühisarcıklı, şu değerlendirmeyi aktardı:
“Gerçek şu ki Türkiye tıpkı vakitte dış siyasette da, her vakit ABD’nin kurmaya çalıştığı ittifakla birebir yolda ilerlemeyen bir ülke. Yani tek sorun Erdoğan’ın içeride gereğince demokratik bulunmaması değil. Türkiye’nin ABD’nin demokrasi ittifakının ötekisi olan Venezuela, Belarus ve Macaristan üzere ülkelerle ortası düzgün, çok yakın bağlantısı var.”
GMF Yöneticisi Ünlühisarcıklı, Türkiye-ABD sınırında yaşanan pek çok tansiyona karşın tarafların bağlarda kalıcı bir kopuşu engellemeye çabaladığına da dikkat çekti.
Son haftalarda gerek Washington gerekse Ankara’nın bu istikamette irade sergilediklerine işaret eden Ünlühisarcıklı, tarafların uzun vakittir aktif olmayan birtakım ikili düzenekleri da tekrar canlandırmaya çalıştıklarını kelamlarına ekledi.
Değer Akal
© Deutsche Welle Türkçe
