Ermenistan ile Azerbaycan, 155 askerin hayatını kaybetmesine yol açan çatışmalarla ilgili olarak birbirlerini suçlamaya devam ediyor. Tansiyonun düşürülememesi, çatışmaların sürdüğü tezleri, ölümlerin daha çok artabileceği telaşına yol açıyor.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, parlamentoda yaptığı konuşmada, bu hafta başında başlayan çatışmalar sonucunda 105 Ermeni askerin öldüğünü açıklarken, “Düşman Mayıs ayında Ermenistan’ın topraklarının 40 kilometre karesini işgal etmişti, artık de bir 10 kilometre kare daha işgal etti” dedi.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Azerbaycan’ı sivilleri amaç almakla suçluyor.Fotoğraf: Lusi Sargsyan/PHOTOLURE/AP/picture alliance
Bu hafta Özbekistan’ın Semerkant kentinin mesken sahipliğinde yapılacak Şanghay İşbirliği Teşkilatı (ŞİÖ) önderler doruğuna iştirakini iptal ettiğini de söyleyen Paşinyan ayrıyeten Azerbaycan’ı Ermenistan’ın köylerini amaç almak, yüzlerce sivilin meskenlerini terk ederek, yerinden edilmesine yol açmakla suçluyor.
Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Aram Torosyan, Azerbaycan’ın Yermuk bölgesine silahlı insansız hava aracı gönderdiğini tez etti.
Bu savları reddeden Azerbaycan ise çatışmalarda 50 askerinin öldüğünü duyurdu. Bakü ayrıyeten, ölen 100 Ermeni askerinin cesetlerini Ermenistan’a teslim etmeye hazır olduklarını da açıkladı.
Rusya zorda
İki ülke ortasında 2020’de yaşanan 2. Dağlık Karabağ Savaşı, altı hafta sürmüş, Moskova’nın arabuluculuğunda sağlanan ateşkesle son bulmuştu. 6 bin 700’ü aşkın insanın hayatını kaybettiği bu savaştan iki yıl sonra çatışmaların tekrar patlak vermesiyle Rusya yenide devreye girdi.
Ermenistan Güvenlik Kurulu’nun askeri dayanak talebi üzerine Rusya’nın liderliğindeki Kolektif Güvenlik Muahedesi Örgütü’nden (KGAÖ) bir heyet Erivan’a gitti.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, heyetin Ermenistan’da temaslarda bulunacağını açıkladı.
Ermenistan, Rusya liderliğinde kurulan ve eski sovyet cumhuriyetlerinden oluşan KGAÖ’nün üyesi. Ve Muahede, bir işgal durumunda üye ülkelere askeri takviye verilmesini öngörüyor.
Ancak Rusya dikkatini büyük ölçüde, Şubat ayında Ukrayna’ya saldırmasıyla başlayan savaşa odaklamış durumda, batılı ülkelerinin ağır yaptırımları nedeniyle de büyük ölçüde izole olmuş durumda. Üstelik tam da Ukrayna’da kimi bölgelerden askerlerini çekmeye başlamasının gündeme damgasını vurduğu bir periyotta, Ermenistan ile Azerbaycan ortasındaki çatışmaların yine başlamış olması, Kremlin üzerindeki baskıyı daha da artıran bir gelişme olarak görülüyor.
Rusya’nın hem askeri üslerinin bulunduğu Ermenistan, hem de güçlü ekonomik bağlarının olduğu Azerbaycan ile yakın ilgileri var. Rusya Devlet Lideri Putin, taraflar ortasında tansiyonun düşürülmesi için 2020’de Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile görüşmüştü.Fotoğraf: Mikhail Klimentyev/Sputnik Kremlin/AP/dpa/picture alliance
Dimitri Peskov, KGAÖ heyetinin Erivan’daki temaslarının akabinde raporunu hazırlayacağına dikkat çekerken, “taraflar ortasındaki tansiyonun sürmekte olduğuna” vurgu yaptı.
Bakü’den “araçsallaştırma” suçlaması
Azerbaycan Savunma Bakanlığı ise çarşamba günü yaptığı açıklamada, milletlerarası toplumun davetleri ve ateşkes muahedesine karşın Ermenistan’ın ataklarına ve provokasyonlarına son vermediğini sav etti. Bakü ayrıyeten Ermenistan’da Rus askerlerinin bulunduğu bölgeye ateş açıldığı argümanının da “tamamıyla yalan” olduğunu, Ermenistan’ın bu suçlamalarla KGAÖ ittifakını “kendi berbat emelleri için araçsallaştırmayı hedeflediğini” savundu.
Her ne kadar Ermenistan ile Azerbaycan ortasındaki çatışmaların başlamasının çabucak akabinde Rusya’nın harekete geçerek ateşkes sağlanması için çabaladığı belirtilse de bölgedeki tansiyonun düşürülmesinin çok da kolay olmayabileceği belirtiliyor.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile cuma günü Semerkant’ta, Şanghay İşbirliği Örgütü doruğu sırasında ikili bir görüşme yapmaları öngörülüyor.
AB’nin gayreti suya mı düştü?
Bu ortada Avrupa Birliği, Ermenistan ile Azerbaycan ortasındaki olağanlaşma sürecinin başlamasından bu yana barış görüşmeleri ve ulaşım yollarının yine açılması görüşmeleri için devredeydi.
AB’nin arabuluculuğunda Nisan ve Mayıs ayında Brüksel’de Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ortasında yapılan görüşmelerde barış muahedesi için görüşmelerin sürdürülmesi konusunda mutabakata varılmıştı.
Berlin’de Gürcistan Başbakanı Irakli Garibashvili’yi ağırlayan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Ermenistan ve Azerbaycan’a barışı müzakere etme daveti yaptı. Fotoğraf: Bernd von Jutrczenka/dpa/picture alliance
Ancak Gürcistan Stratejik Tahlil Merkezi’nden Gela Vasadze’ye nazaran yine tırmanan tansiyon, AB’nin Erivan ve Bakü’yü bir barış mutabakatına yakınlaştırma gayretlerini gölgeledi.
“Brüksel’in sağladığı ilerleme adeta sıfırlandı” diyen Vasadze, çatışmaların her iki ülkedeki kamuoylarında daha da radikalleşmeye yol açtığı görüşünde.
Çarşamba günü Berlin’de Gürcistan mevkidaşı Irakli Garibaşvili’yi ağırlayan Almanya Başbakanı Olaf Scholz ise, “Bu ihtilafın hiç bir manası yok” dedi, taraflara barışı müzakere etme daveti yaptı.
AFP, dpa, AP/ DA, EC
