Ağustos ayı geldi Karadeniz’de çiftçilerin gözü 2022 için açıklanacak olan fındık alım fiyatına çevrildi. Ordu ve Giresun olmak üzere birçok vilayette ağır geçmesi beklenen fındık hasadı için gün sayılıyor.
Bu Cuma günü çeşitli fındık bahçelerinde incelemeler yapılacak ve fındık toplama için start verilecek. Üreticiler bu yıl fındık hasadının geçen yıla nazaran bir hafta kadar geç başlayacağını bunun nedeninin iklimsel şartlar olduğunu belirtiyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bu hafta yaptığı açıklamada 2022 için geçerli olacak fındık alım fiyatını hafta sonu Ordu’da duyuracağını söylemişti.
2021 yılında Giresun kalite fındık için kilogram başına 27 lira, Levant kalite fındık için ise kilogram başına 26,5 lira olarak belirlenen fındık için çiftçilerin bu yıl beklentisi ise en az 53-55 lira düzeyinde.
Bir kilogram fındığın maliyeti ne kadar?
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Çiftçiler Sendikası Genel Yürütme Heyeti Üyesi Kutsi Yaşar bu bahiste sendikanın bir çalışma yürüttüğünü ve 2022 yılında üretilen bir kilogram fındığın çiftçiye maliyetinin 43,45 lira olduğunu söyledi.
Fındık bahçesini artırım vurdu
Yaşar, son yıllarda motorin, gübre, ilaç, budama ve personellik masraflarının süratle katlandığını belirterek çiftçilerin bu maliyetleri karşılayamadığını söylüyor.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Ziraat Mühendisleri Odası Ordu Vilayet Temsilcisi Mehmet Bayhan da DW maliyet vurgusu yapıyor. Maliyetler artışlarına çiftçilerin yetişemediğini söyleyen Bayhan, “Fındık üretiminde maliyetler daima yükseliyor. İlaç, gübre ve mazot üretim etabında bizi çok zorluyor. Hasat periyodunda ise toplama maliyetleri var. Personel yevmiyeleri 216 lira olarak açıklansa da 250 liradan aşağı emekçi çalıştırmak zor” diyor.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği İdare Konseyi Üyesi Arslan Soydan da çiftçilerin yüksek maliyetlere karşın fındık bahçelerini korumak için ellerinden geleni yaptığını lakin devir periyot kullanması gereken gübreleri kullanamadığını aktarıyor. Bilhassa yüzde 300 zamlanan gübreleri çiftçinin alamadığına dikkat çeken Soydan, ilaç fiyatlarının da en az yüzde 200 arttığını anlatıyor.
Üreticiler, mevsimlik emekçilerin dışında bölgedeki köylerde yaşayan çalışanların bu yıl fındık bahçelerine günlük 300 liradan aşağı girmeyeceğini söylüyor.
Fotoğraf: picture-alliance/blickwinkel/A. Laule
Üreticiler: Fındık alım gücü düşüyor
Üreticilerin maliyetlerden sonra en fazla dikkat çektiği husus ise temel ömür masrafları. Karadeniz çiftçisinin fındık ve çay üzere eserlerden elde ettiği gelirlerle geçindiğini anlatan üreticiler için fındık ve çay üzere eserlerin alım fiyatı da hayati kıymet taşıyor. Çünkü üreticiler kendi eserlerini satarak sağladığı karı kullanıyor. Bu noktada enflasyona dikkat çeken Çiftçiler Sendikası Genel Yürütme Şurası Üyesi Kutsi Yaşar, “Önceden bir kilogram fındık ile kaç kilogram zeytin, kaç kilogram yağ alabildiğimizin hesabını yapardık. Artık bunları bıraktık kaç ekmek alabildiğimizin hesabını yapıyoruz. Tüp gaz fiyatları ortada. Enflasyon daima artarken fındık fiyatının da bu etkenler düşünülerek belirlenmesi lazım” biçiminde konuşuyor.
Fındık üreticisinin fiyat beklentisi ne?
Çiftçiler Sendikası Genel Yürütme Heyeti Üyesi Kutsi Yaşar, bir kilogram fındığın maliyetinin 44 lirayı bulduğu ortamda açıklanması gereken taban fiyatın en az 85 lira olması gerektiğini söylüyor. Ordu ve Giresun’da 2022 yılı için fındık alım fiyatında 50 liralık bir beklenti olduğunu söyleyen Yaşar, bu düzeyin çok yetersiz olduğunun altını çiziyor.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği İdare Şurası Üyesi Arslan Soydan da bölgedeki beklentinin 55 lira düzeylerinde şekillendiğini aktarıyor. Soydan’a nazaran kimi üreticiler ise fiyatın 60 liraya kadar çıkacağı beklentisine sahip.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Ordu Vilayet Temsilcisi Mehmet Bayhan da 55 lira düzeylerinde güçlü bir beklenti olduğunu söylüyor. Bayhan’a nazaran bu düzeyin 2-3 lira üzerine çıkılması da mümkün.
Fotoğraf: Mahmut Ahmet Yeles/AA/picture alliance
Fındık fiyatında “rekor” kâfi olacak mı?
Bu yıl için açıklanması beklenen fındık alım fiyatında enflasyon tesiriyle geçmiş yıllara nazaran epey değerli bir artış bekleniyor.
Çiftçiler Sendikası Genel Yürütme Konseyi Üyesi Kutsi Yaşar ise Cumhuriyet tarihinin en yüksek fındık fiyatının bile çiftçiyi kurtarmayacağını belirtiyor.
Yaşar, “Biz yapılan açıklamanın Cumhuriyet tarihinin en yüksek fındık alım fiyatı diye açıklanmasını bekliyoruz. Ancak epeyce hüzünlü bir tablo var. Bu rekor fiyat bile çiftçinin dertlerini gidermeyecek. Çiftçiyi yoksulluktan kurtaramayacak. Fındık için 85 lira düzeyinin çok olmadığını söylüyoruz. Bu bir zenginlik değil. Yalnızca çiftçinin olağan ömrünü sürdürmesi için gerekli” diyor.
Fındık parasıyla düğün zamanı bitti
Karadeniz’de Ağustos ayının hasat Eylül ayının ise düğün ayı olduğunu hatırlatan Yaşar, “Artık bu gitgide sıkıntı bir duruma dönüşüyor. Ziraî girdiler 3-4 kat artarken fındık fiyatının 1 kat bile artmaması fındık üreticisi için artık yoksulluktan açlığa geçişin bir göstergesidir. Artık üreticinin fındıktan gelen parayla düğün yapma bahtı kalmadı” tabirlerini kullanıyor.
Fındıkta nasıl bir rekolte bekleniyor?
2022 yazı için fındık üreticileri umutlu. Bu yıl hem öbür vilayetlerde hem de Ordu genelinde hoş bir hasat beklediklerini söz eden Türkiye Ziraat Odaları Birliği İdare Konseyi Üyesi Arslan Soydan, tıpkı vakitte üreticileri de uyarıyor. Soydan, “Fındık toplama için gerekli tahlillerin beklenmesi gerek. Bu yıl mevsimsel şartlar nedeniyle hasat için biraz beklemek gerecek. Şayet çiftçiler çabucak bahçelere girerse fındık tam olgunlaşmadan toplanmış olur ve rekolte kaybı yaşanır” diyor.
Öte yandan üreticiler kimi firmaların yüksek rekolte beklentisi ile fiyat kırma siyaseti izlediğini ve bu duruma karşı gerçekçi ölçümler yapılarak fiyatların çiftçi lehine korunması gerektiğini belirtiyor.
Türkiye fındıkta dünya lideri
Türkiye’de yaklaşık 450 bin aile ve 2 milyona yakın nüfus geçimini fındık üretiminden sağlıyor.
Tarımsal İktisat ve Siyaset Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) tarafından hazırlanan 2021 yılı fındık araştırmasına nazaran Türkiye, dünyada fındık üretim alanlında 734 bin hektar ile birinci sırada yer alıyor. Türkiye’yi 79 bin hektar ile İtayla ve 43 bin hektar ile Azerbaycan takip ediyor.
Üretim ölçüsüne bakıldığında ise Türkiye 776 bin ton ile tekrar birinci sırada bulunurken onu 99 bin ton ile İtalya ve 54 bin tonla Azerbaycan izliyor.
En fazla fındık Ordu’dan
Türkiye’de fındık üretiminde Ordu 197 bin ton birinci sırada yer alırken, Samsun 124 bin ton ile ikinci, Sakarya ise 91 bin ton ile üçüncü sırada bulunuyor. Türkiye’de fındık ü̈retimi açısından en önemli bölge; Ordu, Samsun, Düzce, Giresun, Trabzon, Zonguldak, Kastamonu ve Bartın olmak üzere üretimde önde gelen on ilin sekizinin bulunduğu Karadeniz.
Türkiye’de fındık üretiminin yüzde 82’si bu sekiz vilayet tarafından kaşılanıyor.
