Finlandiya ve İsveç NATO’ya bir adım daha yakın

NATO’ya üye 30 ülkenin temsilcisi Finlandiya ve İsveç’in ittifaka üye olabilmesi için gereken iştirak protokollerini imzaladı.

“Katılım protokollerinin imzalanması ile her üye ülkede onay süreci başladı” diyen NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, bunun İsveç ve Finlandiya’nın yanı sıra NATO için de “gerçekten tarihi bir an” olduğunu vurgulayarak, “Masada 32 ülkenin olması ile çok daha güçlü olacağız” tabirlerini kullandı.

Katılım protokollerinin imzalanmasının akabinde NATO üyesi 30 ülkenin parlamentolarında, Finlandiya ve İsveç’in üyeliğini onaylaması gerekiyor. Bu nedenle Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyelik sürecinin tamamlanmasının altı ila sekiz ay sürebileceği varsayım ediliyor. Bu süreç tamamlanana kadar her iki ülkenin temsilcileri NATO toplantılarına katılabilecek fakat oy hakkı olmayacak.

Ankara’dan taahhütlere uyma çağrısı

İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine kabulü konusunda ittifak için de uzlaşma sağlanmış olsa da, Türkiye imzalanan mutabakat muhtırasındaki taahhütlerin yerine getirilmemesi halinde, her iki Baltık ülkesinin de üyeliklerini onaylamayabileceğini belirtiyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçen hafta NATO tepesi sonrasındaki açıklamasında, “Önce İsveç ve Finlandiya’nın üzerine düşen vazifeleri yerine getirmeleri lazım. Lakin şayet bunlar yerine getirilmezse bunun doğal parlamentomuza gönderilmesi kelam konusu değil” kelamları ile iki İskandinav ülkesine de ikazda bulunmuştu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ErdoğanFotoğraf: Bernd von Jutrczenka/dpa/picture alliance

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da dün NTV’ye yaptığı açıklamada emsal sözleri tekrarlayıp İsveç ve Finlandiya’nın verdikleri taahhütlere uymaları gerektiğine işaret etmiş ve “Sonuçta bu dokümana uymak zorundadırlar. Uymadıkları vakit aslında biz bunları NATO’ya almayacağız” halinde konuşmuştu.

“Terör örgütleri”ne dayanak verdiği gerekçesiyle İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine itiraz eden Türkiye, geçen hafta imzalanan üçlü mutabakat muhtırasının akabinde her iki ülkenin de üyeliğine yeşil ışık yakmıştı. İmzalanan evraka nazaran, her iki ülke de başta PKK olmak üzere terör örgütleriyle çabada somut adımlar atılması ve Türkiye’ye yönelik silah satışı ambargosunun kaldırılması istikametinde Ankara’ya teminat verdi.

Almanya’da bu hafta içinde üyelikler onaylanacak

Almanya’da ise İsveç ve Finlandiya’nın üyeliklerinin bu hafta içinde onaylanması bekleniyor. Koalisyon ortaklarından Hür Demokrat Parti (FDP) kümesi, Alman Federal Meclisi’nin iştirak protokolünü bu Cuma günü onaylayacağını teyit etti. Parlamento etraflarından AFP’nin edindiği bilgilere nazaran, Federal Eyalet Meclisi’nde de İsveç ve Finlandiya’nın üyeliğinin tıpkı gün içinde onaylanacağı varsayım ediliyor.

İsveç ve Finlandiya için tarihi dönüm noktası

Rusya’nın Ukrayna’ya taarruzları başlatmasının akabinde İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üye olma kararı, her iki ülke açısından da tarihi bir dönüm noktası olarak bedellendiriliyor.

İsveç ve Finlandiya temsilcileri üyelik müracaatlarını Mayıs ayında NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’e sunmuştuFotoğraf: JOHANNA GERON/AFP

Soğuk Savaş devrinde tarafsızlık prensibini benimseyen Rusya’nın komşusu Finlandiya, Demir Perde periyodunun sona ermesinin akabinde da rastgele bir askeri ittifaka katılmayı reddetti.

19’uncu yüzyılın sonunda benimsediği tarafsızlık siyasetini Soğuk Savaş periyodunda de sürdüren bir öbür İskandinav ülkesi İsveç ise Soğuk Savaş sonrasında da askeri ittifaklara üye olmadı; lakin her iki ülke NATO’nun yakın ortakları ortasında yer aldı. Finlandiya ve İsveç 1994 yılında Barış için Paydaşlık programına, 1997 yılında da Avrupa-Atlantik İştirakine katıldı.

İsveç ve Finlandiya savunma bütçelerini artırıyor

Soğuk Savaş sonrası devirde savunma bütçesini düşüren İsveç, dünyanın farklı ülkelerindeki memleketler arası barış misyonlarına ise asker göndermeyi sürdürmüştü. 1990 yılında gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 2,6’sını savunmaya ayıran İsveç, 2020 yılında bunu yüzde 1,2’ye düşürmüştü. İsveç, Ukrayna Savaşı nedeniyle savunma harcamalarını tekrar gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 2’si oranına yükseltme kararı aldı. Ülkenin ordusu yaklaşık 50 bin askerden oluşuyor.

İsveç üzere savunma harcamalarını geçmişte düşüren yaklaşık 5,5 milyon nüfuslu Finlandiya’nın ordusunda 23 bin aktif asker vazife yapıyor, fakat Fin ordusu, bu sayıyı muhtemel bir savaş durumunda yedek askerlerle 280 bine kadar çıkarabilecek formda organize edilmiş durumda. Finlandiya hükümeti, Nisan ayında yaptığı açıklamada gelecek dört yıl içinde savunma harcamalarını 2 milyar euro daha artırmayı hedeflediğini duyurdu. Finlandiya’nın askeri bütçesi 2022 yılı için 5,1 milyar euro olarak öngörülmüştü.

AFP,dpa / JD,ET