Fransa’da cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci tipinde, Emmanuel Macron ile sağcı popülist Marine Le Pen’in başabaş bir uğraş vereceği, hem Fransız basınında, hem de milletlerarası medyada günlerdir konuşuluyordu.
Seçimler öncesinde yapılan son kamuoyu yoklamaları, iki adayın oy oranları arasıdaki farkın neredeyse kapandığına işaret ediyor, hatta Le Pen’in bir sürpriz yapabileceğini gösteriyordu.
Pazar akşamı birinci sonuçların açıklanmasıyla birlikte, Macron taraftarlarının bir ortaya geldikleri Paris’teki fuar salonundaki kaygılı bekleyiş son buldu.
Macron’un az bir farkla da olsa, rakibi Le Pen’i geride bırakarak birinci tıp seçimi önde tamamlaması, taraftarlarının büyük sevinç gösterisine yol açtı. Aslında tezahüratların şiddeti, birebir vakitte ne kadar ağır bir kuşku, güvensizlik içerisinde olunduğunun da bir göstergesi.
Macron’a eleştiriler
Siyasi gözlemciler ve taraftarlarına nazaran Cumhurbaşkanı Macron’un en büyük stratejik yanılgısı son haftalardaki seçim kampanyasını adeta Elysee Sarayı’ndaki çalışma masasından yürütmüş olması.
Fransız başkan, meydanlarda seçmenlerle bir ortaya gelmek, halkın kederlerini, beklentilerini dinlemek yerine memleketler arası sahnedeki yerini parlatmaya çalışmakla suçlanıyor.
Macron, yurttaşlarla buluşmak yerine, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile saatler süren telefon görüşmeleri yapmak, AB tepelerinde uzunluk göstermek, yalnızca Avrupa güvenlik siyasetleri ve Ukrayna Savaşı hakkında konuşmakla eleştiriliyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, birinci çıktığı birinci tıp seçimlerden sonra konuşma yaptı.Fotoğraf: Ludovic Marin/AFP
Oysa Fransız seçmenlerin öncelikleri farklı. Anketlere nazaran Fransızların yarısından fazlası için telaş verici en değerli mevzular alım gücü, gelir ve artan güç fiyatları. Bunlara izleyen öbür bahisler ise göç, sıhhat ıslahatları ve eğitim. Fakat seçmenler Macron’u, ezalarına ve beklentilerine kulak vermemekle eleştiriyor.
Halkın yüzde 71’i Macron’u cumhurbaşkanlığı makamına uygun bir başkan olarak görüyor ve halkın yeniden çoğunluğu onu büyük krizlerin tahlilinde tesirli bir başkan olarak nitelendiriyor.
Ama Macron tıpkı vakitte soğuk, aralı, elitist, kibirli ve burnu havada bir siyasetçi olarak görülüyor.
Bu algıyı değiştirmek için de Macron’un yalnızca iki haftası kaldı.
Siyasi yelpazede büyük değişim
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birinci tipinde Fransa siyasetinde uzun yıllar boyunca ana aktör olan partiler önemli kayıplar yaşarken, ülkenin siyasi yelpazesinde de büyük bir değişim gözleniyor.
Fransa’nın klâsik siyasi partileri, sosyalist ve muhafazakarlar, büyük bir hezimet yaşadılar.
Muhafazakar partisini siyaset sahnesine tekrar taşıma savındaki Valérie Pécresse, başarısız oldu. Oy oranı yüzde 5’in altında kalan Pécresse, seçmenlerine ikinci cinste Macron’a oy verme daveti yaptı.
Sosyalistlerin adayı için de birinci tıp dramatik bir oy oranıyla sonuçlandı. Paris Belediye Lideri Anne Hidalgo’nun oy oranı yüzde 2’inin altında kaldı. Hidalgo da, tıpkı Yeşillerin adayı Yannik Jadot üzere seçmenlerine ikinci çeşitteki oylarını Macron’a verme daveti yaptı.
Sol partili Jean-Luc Mélenchon ise neredeyse sağcı popülist Marine Le Pen’in ikinciliğini elinden alabilecek bir oy oranı almayı başarabildi.
Fransız seçmenlerin beşte birini Marksist Devrimci ideolojisi ile ikna etmeyi başaran radikal sol görüşlü Mélenchon, seçim sonuçlarının açıklanması sonrasında yaptığı konuşmada seçmenlerine açıkça ikinci tıpta oylarını Macron’a vermeleri tarafında davet yapmadı.
Ancak sol partili başkanın, seçmenlerine oylarını Marine Le Pen’e vermemeleri istikametinde davet yapmış olması, dolaylı olarak Macron’a dayanak manasına geldiği belirtiliyor.
Le Pen daha ölçülü bir çizgiye mi kaydı?
Macron ile iki hafta sonra ikinci çeşitte yarışacak sağcı popülist Marine Le Pen, bu seçimler için yürüttüğü seçim kampanyasında, inanılması güç ve şaşırtan bir şey başardı, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’e olan yakınlığının unutulmasını sağladı.
Hatta Fransa’nın Ukrayna’dan sığınmacılara “geçici” olarak konut sahipliği yapmasına ölçülü yaklaşmış, kampanyasında göç konusuna ikinci sırada yer vermişti.
Bunun yerine haftalarca küçük kentler dahil kentleri dolaşan Le Pen, seçmenlere daha yüksek gelir, erken emeklilik, daha yüksek askeri fiyat kelamı verdi. Bunlar tam da seçmenlerin büyük çoğunluğunun duymak istediği vaatler.
Sağcı popülist cumhurbaşkanı adayı Marine Le Pen.Fotoğraf: Lewis Joly/AP/picture alliance
Le Pen, birebir vakitte çok sağcı telaffuzlarını azalttı. Bu yolla da, 2017 seçimlerinden farklı olarak, Fransızların yarısından fazlasının kendisini artık tehdit olarak görmemesini sağladı. Babası Jean-Marie Le Pen’den miras aldığı partisindeki değişim gayretleri sonuç vermiş, siyasi liderliği, daha çok seçmende kabul görmüş görünüyor.
Ayrıca Le Pen’in, milliyetçi aday Eric Zemmour’a takviyenin de önünü kesmiş olduğu söylenebilir.
Nefret telaffuzları nedeniyle mahkumiyetleri bulunan, seçim kampanyasında milliyetçiliği, Yahudi ve İslam zıtlığı ile göçmen nefretini araçsallaştıran Zemmour’un,
çok daha yüksek bir oy oranı alabileceği öngörülüyordu. Lakin bunu başaramayan Zemmour, ikinci cins için Marine Le Pen’e takviye kelamı verdi.
Macron yeni başlangıç vaat ediyor
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birinci tipine iştirak, 2017 yılındakinden biraz daha az, yaklaşık yüzde 74 oranında gerçekleşti.
İkinci tıbbın bahtı ise büyük ölçüde Macron’a bağlı. Emmanuel Macron, seçmenleri iki hafta sonra sandığa gitmek için ikna edebilecek mi?
İlk çeşit seçim sonuçlarının açıklanmasından sonra yaptığı konuşmada Macron, yeni bir başlangıç kelamı verdi. Birinci tıpta oylarını radikal partilere verenlere hitap etmeye çalışan Macron, alım gücü ve gelir telaşı olanlara iletiler verdi, Fransa’da eşitsizlik ve toplumsal meselelerin tahlili için ortak bir proje başlatmak istediklerini söyledi.
Macron aslında bu kelamı 2017’de de vermişti. Bir çok mevzuda da ölçülebilir muvaffakiyetler elde etti. İktisat siyasetleri ile daha az işsizlik, daha çok yatırım ve yeni istihdam imkanları sağladı. Ancak bu iki hafta içinde hem muvaffakiyetlerini daha düzgün anlatabilmesi hem de seçmenlerin kendisiyle ilgili daha düzgün bir algıya sahip olabilmeleri için, onları gelecekte uygun bir cumhurbaşkanı olacağı konusunda ikna etmesi gerekecek.
İlk tipten sonra yaptığı konuşmada çok sağcı telaffuzlara, antisemitizm ve Müslümanlara karşı nefrete de sert bir karşı duruş sergileyen Macron, ayrıyeten Fransa’nın lakin Avrupa ve müttefikleri ile birlikte güçlü ve bağımsız olabileceğinin altını çizdi.
Avrupa genelinde derin bir nefes alındı
Fransa’daki birinci çeşit seçim sonuçları Brüksel’de olduğu kadar, başka pek çok Avrupa başşehrinde de, en azından şimdilik, derin bir nefes alınmasına, rahatlamaya yol açmış olsa gerek.
Fransa’da Le Pen’in cumhurbaşkanı seçilmesi ihtimali, Avrupa’da pek çok insanın uykularını kaçırıyor. Elysee Sarayı’na, Putin’in arkadaşı ve AB düşmanı çok sağcı bir başkanın taşınma ihtimali, kabus olarak nitelendirilen bir senaryo.
Macron ise, birinci cinste birinci çıkmasına karşın şimdi cumhurbaşkanlığı seçimini kazanmadığının şuurunda. Tekrar seçimi kazanabilmek için, ikinci çeşide kadar, önümüzdeki bu iki hafta büyük bir uğraş yürütmesi gerekecek.
