Türkiye, Milletlerarası Mali Hareket Misyon Gücü (FATF) tarafından kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile uğraş konusunda “gri liste”ye alındı. Bu kararın Türkiye için prestij kaybına neden olduğunu söyleyen eski iktisat bakanı Ufuk Söylemez, “30 yıl evvel dahil olduğumuz bir uygulama. Son yıllarda varlık barışı üzere uygulamalarla kara para Türkiye’de cirit atmaya başladı. Bu durumu yalnızca güçlü hukuk ve demokrasi düzeltilebilir” dedi.
FATF Lideri Marcus Pleyer, “Türkiye telaşa sebep olan tüm başlıklarda ilerleme sağlasa da önemli problemler devam ediyor. Bilhassa bankacılık, altın ve bedelli taşlar satıcıları ve emlakçıların izlenmesinde sorun devam ediyor. Türkiye, kompleks para aklama olaylarına karşı önemli gayret ve IŞİD, El-Kaide dahil terörün finansmanına dair değerli adımlar atmalıdır. Türkiye hükümeti daha evvel bu alanlarda ilerlemeye sağlayacağına dair taahhütlerde bulunmuştu. Burada somut adımlar atılması gerekiyor” sözlerini kullandı.
Bu karar sonrası Türkiye’nin bu alandaki faaliyetleri yakın ve ayrıntılı bir incelemeye alınacak. Türkiye’nin kara para ve terörizmin finansmanı konusundaki faaliyetlerini güçlendirmesi beklenecek.
2014 yılında çıkmıştı
Yapılan incelemelerin sonucunda Botswana ve Mauritius listeden çıkarıldı. Ürdün, Mali ve Türkiye ise gri listeye alındı. Daha evvel 2011 yılında gri listeye giren Türkiye, yapılan düzenlemelerin akabinde periyodun Maliye Bakanı Mehmet Şimşek vaktinde 2014 yılında listeden çıkmıştı.
Türkiye, bir daha FATF uygulamaları kapsamında gri listeye girmemek için Emniyet ve Mali Cürümleri Araştırma Şurası (MASAK) bünyesinde takımlar kurmuş, isimli makamlara eğitimler vermiş ve çeşitli uygulamaları devreye sokmuştu. Ayrıyeten Polis bünyesinde oluşturulan özel takım süratli bir biçimde taşra teşkilatlanmasını gerçekleştirerek kara para ve terörün finansmanı konusunda çalışmaya başlamıştı.
“İtibar kaybına neden oluyor”
Türkiye’nin “gri liste”ye girme konusunda isminin geçmesinin bile çok büyük bir prestij kaybına neden olduğunu söyleyen eski iktisat bakanlarından Ufuk Söylemez, “Türkiye, FATF’ye 1991’de üye oldu. Ve biz 1990’lı yıllarda devlet olarak gerekli adımları attık. O vakit şeffaflık ne gerektiriyorsa uyguladık. Lakin Türkiye bundan 20 yıl sonra yanı 2011’de gri listeye alındı. Biz bunu tam 3 yıl sonra Mehmet Şimşek tarafından yapılan ve Türkiye’nin gri listeden çıkartıldığı açıklaması ile öğrendik. O devir Türkiye’nin gri listeye alındığı açıklanmadı lakin çıkartıldığı açıklandı” dedi.
“İstisnalar normalleşti”
Gri listenin Türkiye için kabul edilemez olduğunu söyleyen Söylemez, “Türkiye ‘varlık barışı’ üzere istisna olan bir uygulamayı olağanlaştırdı. 7 kere yapılan varlık barışı uygulamalarında, yalnızca beyana dayanan milyarlarca dolarlık para hareketleri oldu. Ödemeler istikrarında net-hata ve noksan kaleminde, kaynağı bilinmeyen milyarlarca dolar var. Yalnızca ağustos ayında 4.5 milyar dolarlık bir para giriş-çıkışı olmuş. Ondan evvelki aylarda 2-3 milyar dolarlık giriş ve çıkışı var. Evvelden bir yılda yapılan giriş artık bir ayda yapılıyor. Kara para cirit atıyor” diye konuştu.
“Şeffaf ve kesin adımlar atılmalıydı”
Düzenleyici ve denetleyici kurumların gitgide işlevsizleştiğine dikkat çeken Söylemez, “Bu bahiste bürokratlar partizanca hareket ederek Türkiye’ye ziyan veriyor. Kara para ve terörizmin finansmanı konusunda gerekli adımlar atılmıyor. Hem şeffaflık noktasında hem de kontrol noktasında büyük bir eksiklik var. Bu savcıların kişisel uğraşları ile düzelemez. Artık Türkiye özel bir izleme sürecine giriyor. Sudan ve Yemen ile bu mevzuda birebir düzeyde olmak kabul edilemez. Yabancı yatırımcı bunları önemser. Artık kara listeye girme tehlikesi var. Bu ihtimal bile utanç kaynağı olur. Bu bahiste şeffaf ve kesin adımlar atılmalıydı. FATF mevzuatına uygun idari düzenlemelerin yapılması yetmez. Kıymetli olan uygulamalar ve bu mevzuda iktidarın kararlı olup olmadığı. Bu durumu yalnızca güçlü hukuk ve demokrasi düzeltilebilir” tabirlerini kullandı.
Financial Times, son IMF raporunu hatırlatarak FATF’nin gri liste kararının sıcak para akışında negatif tesir yaratacağını belirtmişti.
Gri liste nedir?
Gri liste aslında kapsadığı ülkelerin artırılmış bir izlemeye tabi olmasını öngörüyor. FATF, gri listeye alınan bir ülkenin stratejik eksikliklerini belirlenen vakitte giderme taahhüdünde bulunduğunu belirtiyor.
FATF’nin gri listesinde Arnavutluk, Bahamalar, Babardos, Kamboçya, Gana, İzlanda, Jamaika, Moğolistan, Myanmar, Pakistan, Nikaragua, Mali, Panama, Suriye, Uganda, Ürdün, Yemen ve Zimbabve üzere ülkeler bulunuyor.
Emre Eser
© Deutsche Welle Türkçe
