Pop müzik sanatkarı Gülşen’in Nisan ayındaki bir konser sırasında kullandığı ve Çarşamba günü toplumsal medyada paylaşılan “İmam hatipte okumuş daha evvel, kendisi sapıklığı oradan geliyor” kelamları reaksiyonlara neden oldu. Konser imajlarının paylaşılmasının akabinde hakkında Twitter’da “#Gulsentutuklansın” kampanyası başlatılan ünlü sanatçı ile hakkında kimi imam ve avukatlar cürüm duyurusunda bulundu. Toplumsal medya hesaplarında yayınlanan görüntüyü ihbar kabul eden İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Gülşen olarak tanınan Gülşen Bayraktar Çolakoğlu hakkında Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 216’ncı hususu uyarınca “Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama” argümanıyla resen soruşturma başlattı.
Gözaltına alınması gerekiyor muydu?
Başlatılan soruşturma hukukçular ortasında tartışmaya yol açtı. Soruşturma yapan savcılık, üst hududu üç yıl olan hatanın şüphelisi Gülşen’in polis eşliğinde adliyeye getirilmesini istedi. Bunun üzerine İstanbul Emniyet Müdürlüğü takımları Gülşen’i konutundan gözaltına aldı.
TCK’nın 216’ncı unsurunun gözaltına alınmayı gerektirmediğini savunan Avukat Veysel Ok, durumun tabir hürriyetini de ihlal ettiği görüşünde. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda gözaltı koşullarının belirli olduğunu tabir eden Ok, belirtilen cürmün gözaltına almayı gerektirmediğine dikkat çekti. Ok, Gülşen hakkındaki kararı şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Kaçma ihtimali üzere kuvvetli kabahat kanıtı üzere durumlarda gözaltı kararı verilebilir. Gülşen’in hadisesinde bu türlü bir durum yok. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi’nin çok sayıda içtihadı var. Hiç kimse bir kelamından ötürü özgürlüğünden yoksun bırakılamaz. Şu anda Gülşen’e yapılan özgürlüğünden yoksun bırakmak. Bence bu türel bir gövde gösterisidir. Hukuku araçsallaştırmanın net fotoğrafını gösteriyor. Bunun Ceza Muhakemesi Kanunu ile hiç ilgisi yok.”
Gülşen’in kelamları nitekim kabahat mu?
Gülşen, sözü alındıktan sonra savcının kararına nazaran tutuklama yahut isimli denetim istemiyle Sulh Ceza Hâkimliğine sevk edilebilecek. Savcı, tabirini aldıktan sonra mahkemeye sevk etmeden de Gülşen’i hür bırakabilir. Evrakın incelenmesi sonucunda Gülşen’in kelamlarının cürüm ögesi barındırdığına kanaat getirilirse hakkında üç yıla kadar mahpus istemiyle dava açılacak. Savcı, Gülşen’in kelamlarında bir kabahat ögesi saptamazsa takipsizlik kararı verecek.
Peki, Gülşen’in sarf ettiği kelamlar nitekim kabahat mu? Kimi hukukçular, “Halkı kin ve düşmanlığa tahrik” kabahatinin ögelerinin oluşmadığı görüşünde. Bunu savunanlardan Avukat Figen Çalıkuşu, Gülşen’in söylemlerinde bir nefret yahut şiddet telaffuzunun olmadığını belirterek, şunları söyledi:
“Yasada tarifi yapıldığı üzere halkı aşağılamaya, tahrike yönelik bir tabir de yok. Yasanın uygulanması için çok kıymetli bir şart var. Yakın ve somut bir tehlike, kamuoyunda infial, tahrik yaratacak somut tehlike olması gerekiyor. Dört ay evvel söylediği kelamlar demek toplumda bir infial yaratmamış, tahrik ögesi haline gelmemiş, açık tehlike olmamış. Dört ay sonra bu pişiriliyor, görüntüleriyle toplumsal medyaya servis ediliyor. Onun üzerinden başlatılan bir süreç var.”
TCK’nın 216’ncı hususu herkese eşit uygulanıyor mu?
Türkiye’de yıllardır tartışmaların odağında olan Türk Ceza Kanunu’nun “Halkı kin ve düşmanlığa tahrik” cürmünü düzenleyen 216’ncı hususu, pop sanatkarı Gülşen hakkında başlatılan soruşturma ile yine gündeme geldi. Hukukçular, TCK’nın 216’ncı unsurunun son vakitlerde savcılar tarafından çok geniş kapsamlı değerlendirildiği ve hata olmayan birçok davranışın bu kapsamda yargıya taşındığı görüşünde.
Peki, bu kanun herkese eşit uygulanıyor mu? Bu suçlamanın yalnızca bir kesite yöneltildiğini tabir eden Avukat Veysel Ok bu soruyu şöyle yanıtladı:
“Egemen kültüre, hâkim lisana, hükümran bireylere, dine, mezhebe, yönelik bir tenkit kelam konusu olunca uygulamaya konulan bir unsur. Kürtlere, Alevilere, bayanlara, LGBTİ bireylere yönelik nefret söylemi olduğunda bu hususun kullanılmadığını görüyoruz. Türklüğe, İslam’a, imam hatiplilere ve hükümran kültüre bir tenkit olduğunda işletildiğini görüyoruz. Bu husus Türkiye’de büsbütün hükümran kültürü korumak emeliyle kullanılan bir husustur.”
Ok: Azınlıkları koruyan bir husus olmalıydı
Türkiye’deki kanunlarda nefret söylemi ile ilgili bir unsur yok. Onun yerine TCK’nın 216’ncı hususu kullanılıyor. Veysel Ok, olağanda bu unsurun azınlıkları muhafazası gerektiğini düşünüyor. 216’ncı hususun hâkim kültürü değil, azınlık olan Alevi, Kürt ve Ermenileri müdafaası gerektiğine dikkat çeken Ok, “Türkiye’de maalesef tam aykırısı anlayış kelam konusu. “Kürtleri öldürün yahut HDP’lileri öldürün” diyen manşetlere takipsizlik kararı veren savcılıklar görüyoruz. Lakin İslam’a, hâkim kültüre yahut Türklüğe rastgele bir tenkitte bu unsur kullanılıyor” biçiminde konuştu.
Çalıkuşu: Bu çok önemli bir çürümeyi gösteriyor
Organize kabahat örgütü başkanı olduğu sav edilen Sedat Peker hakkında da barış akademisyenleri ile ilgili söylediği “oluk oluk kanlarını akıtacağız” kelamları nedeniyle tıpkı unsurdan soruşturma başlatılmıştı. 11 yıl mahpus istemiyle yargılanın Peker, kelamlarının söz hürriyeti kapsamında kaldığını gerekçesiyle beraat etmişti.
Hukukçular buna benzeri birçok örneğin yaşandığı Türkiye’de bu kanunun hukukî olmayan, lakin siyasi olan mevzularda çok elverişli bir formda kullanıldığı görüşünde. Savcıların siyasi iradenin hassasiyetlerine nazaran davrandığını belirten Avukat Figen Çalıkuşu, savcıların resen soruşturma açılması gereken hallerde hareketsiz, hareketsiz kaldığını düşünüyor. Çalıkuşu, şu değerlendirmede bulundu:
“Sedet Peker’in tezleri karşısında aksiyonsuz kalan savcılar var. Evvelki gün Yalova Üniversitesi’nde bir öğretim vazifelisi, ‘Namaz kılmayanlar evvel dövülür, sonra öldürülebilir’ dedi. Savcıların bunun için bir soruşturma yaptığını duymadık. Sezen Aksu için Çağlayan Adliyesi önünde toplandılar. Beynine sıkacaklarını, lisanını keseceklerini söylediler. Sonra ne oldu? Bunları söyleyenlerin ihale aldığını duyduk. Bu çok önemli bir çürümeyi gösteriyor. Devlet ve kurumlardaki çürüme maalesef toplumu da çürütüyor.”
Bugün polis tarafından gözaltına alınan Gülşen hakkında dava açılıp açılmayacağı önümüzdeki günlerde aşikâr olacak. Şayet dava açılırsa Gülşen üç yıla kadar mahpus istemiyle yargılanacak.
