Ülkelerin tarihinde, takvimlerinde kara sayfalar vardır. 19 Şubat 2020 de Almanya’nın tarihine eklenen kara sayfalardan biri, Hessen eyaletinin Hanau kentinde 9 genç insanın ırkçı bir saldırgan tarafından katledildiği tarih. Kaloyan Velkov, Sedat Gürbüz, Fatih Saraçoğlu, Vili Viorel Paun, Mercedes Kierpacz, Ferhat Unvar, Gökhan Gültekin, Said Nesar Haşemi, Hamza Kurtovic. Bu 9 kişi bugün hayatta olabilirdi. Şayet Alman makamları üst üste büyük yanlışlar yapmasaydı. Birçok ırkçı hücum üzere, bu katliam da göz nazaran göre geldi. Tekrar birçok ırkçı hücum üzere, Hanau saldırısı da yargı tarafından hak ettiği üzere ele alınmadı, katliama dair belgeler kapatıldı. Ortadan geçen iki yılda yargının vazifesini acılı aileler üstlenmek zorunda kaldılar. Taarruzun yıldönümünden çabucak evvel gittiğim Hanau’da, bu durumun aileleri ne kadar yorduğuna bir sefer daha şahit oldum. Size Hanau’da olan biteni kısaca anlatmak, hatırlatmak istiyorum.
Komşusu tarafından öldürülmek
Saldırıda can verenlerden hiçbiri, sıradan bir günde, onlarla tıpkı mahallede oturan biri tarafından öldürüleceklerini bilemezdi. Hamza Kurtovic mesela, meskeninin balkonundan baktığında katilinin konutunu gördüğünü bilmiyordu, o meskende anne babasıyla birlikte oturan 43 yaşındaki adamın ırkçı olduğunu da. Bunu lakin polis ve savcılık bilebilirdi, şayet bu adamı vaktinde takibe almış olsalardı. Katil, 2002’den 2020’ye kadar geçen mühlet içinde, polis ve savcılıklara hezeyan dolu cürüm duyurularında bulunmuştu. İstihbarat örgütlerinin zihnini ele geçirmeye çalıştığını, onu takip ettiklerini öne sürüyordu. Babası da oğlunun ırkçı ve paranoyak kanılarını paylaşıyordu. Kasım 2019’da Almanya Federal Başsavcılığı’na gönderdiği kabahat duyurusundaki yabancı düşmanı ve ırkçı niyetleri de ciddiye alınmamıştı. Hakkında darp, uyuşturucu ticareti ve ormanda yangın çıkarma teşebbüsünden soruşturmalar da açılmış, lakin çok belgeye karşın bu adama silah ruhsatı verilebilmişti. Psikiyatri hastası olduğu bilinmesine karşın, internet sayfası takibe alınmamıştı. Bu tedbirler alınmış olsaydı, 9 kişi bugün hayatta olacaktı.
Acil polis sınırı çalışmadı
Katil 19 Şubat 2020 akşamı kent merkezinde sokakta, gaye olarak belirlediği bar ve nargile kafede ateş etmeye başladığında birçok kişi acil polis sınırını aradı. Onlardan biri de 22 yaşındaki Vili’ydi. Vili bir taraftan polise ulaşmaya çalışırken, öteki taraftan da katili takip ediyordu. Fakat telefonu açan olmadı. Bu genç adam katilin kent merkezindeki planlarını bozdu, onu ikinci hücum noktasına kadar izledi, lakin polis yanıt vermedi. Saldırgan evvel Vili’yi, sonra 6 kişiyi daha öldürdü. e bir arada 6 kişi daha için kendisiyle bir arada 6 kişiyi daha öldürmesine mahzur olamadı. Polis telefonu o gece açsaydı, tahminen ölenlerden 6’sı bugün hayatta olacaktı.
Geç müdahale
İkinci akın noktasındaki Kiosk’ta vurulanlardan Ferhat Unvar daha 23 yaşındaydı. Saldırgan yan taraftaki bara geçtiğinde, yaralı bir halde yerde sürünerek tezgahın ardına sığındı. “Yanıyorum, yanıyorum” diyordu. Olay yerine gelen polis ve birinci yardım vazifelileri Ferhat’ı dakikalar sonra farketti. Vaktinde müdahale edilseydi, Ferhat hayatta kalabilir miydi?
Açılmayan acil çıkış kapısı
Saldırganın silahını ateşlediği son dükkanın her vakit ulaşılabilir olması gereken acil çıkış kapısı kapalıydı. Savcılık bu mevzuyu araştırmayı bırakmış olsa da, aileleri buluşturan 19 Şubat Hanau İnisiyatifi pes etmedi ve eksper hizmetleri veren bir kuruluşa simülasyon yaptırdı. Simülasyona nazaran, bu kapı açık olsaydı, 9 şahıstan ikisi bugün hayatta olabilirdi.
Kapatılan soruşturmalar
Yukarıda yazdıklarıma ek olarak araştırılması gereken öteki hususlar da var, fakat birçok ırkçı atakta olduğu üzere, devlet kusuru kelam olduğunda soruşturmalar ya da davalar Almanya’da da gerektiği üzere yürümüyor. Savcılıklar ailelerin yaptıkları cürüm duyurularını ve müracaatları ön incelemeye tabi tutup, soruşturmaya gerek görmedi. Artık ailelerin umudu, eyalet meclisinde kendi talepleriyle kurulan araştırma kurulunun karşılık bulması, adalete bu yolla ulaşılması.
Aileler ve geride kalanlar bitkin
Hanau’ya her gidişimde bu sorulara karşılık arayan, katliamın ve öncesinin aydınlatılmasını isteyen ailelerle konuştum. Akından yaralı formda kurtulanlar ya da bedenen yaralanmasa da, ruhen derin yaralananlarla buluştum. Bu beşerler ortadan geçen iki yılda birbirlerine kenetlenerek ayakta kalabildiler. Kimileri evlatları, sevdikleri ismine vakıflar, sivil toplum teşebbüsleri kurdular. Hem onların ismini ve anısını yaşatmak, hem de Almanya’da daha güzel bir geleceğin kurulabilmesine yardımcı olmak için her gün durmadan çalışıyorlar. Üstte da kelamını ettiğim, 19 Şubat Hanau İnisiyatifi (Initiative 19. Februar Hanau) sivil haklar ve ırkçılıkla uğraş açısından, Almanya’da ve tüm dünyada örnek alınabilecek bir teşebbüs. Aileler, geride kalanlar, burada toplanıyor, strateji belirliyor ve ortalarına katılan gönüllülerle koca bir aile oluşturuyorlar.
Banu Güven
Anıları yaşamalı
Aileler üçüncü yılda, bu akında kaybettikleri yakınları için bir anıtın da artık yerini bulmasını istiyorlar. Onların ısrarlı olduğu yer, Hanau’da Masalcı Grimm Kardeşler’in heykelinin de bulunduğu büyük meydan. Ne var ki belediyede buna karşı çıkanlar olduğunu öğrendim. Halbuki ırkçılığa karşı net bir duruş sergilemek ve bu atakta can verenlerin anısını yaşatmak için daha güzel bir yer olamaz. Sanırım bu fikre karşı çıkanlar, Almanya’nın ırkçılık sorunu olduğunu hala daha kabul edemiyorlar.
Hanau’ya taarruzun çabucak akabinde gittiğimde, ikinci olay yerinde, Kiosk’un çabucak karşı kapı komşusu olan kuaförle konuşmaya çalışmıştım. Adam bana saldırganın meczup olduğunu, ırkçı bir motifi olduğuna inanmadığını söylemiş, yanındakiler de onu desteklemişti. Bu soruyu sormamdan duydukları rahatsızlığı da çok açık formda belirli etmişlerdi. Tıpkı görüş bugün hala Almanya için Alternatif (AfD) partisi üyeleri tarafından lisana getiriliyor.
Bu argümana, ırkçı saldırganın elinden yalnızca sarı saçlı, mavi gözlü olduğu için kurtulan Mustafa Tunç’un kelamlarıyla karşılık vermeli. Saldırganın silahını göğsüne dayayıp yarım dakika süzdüğü, aksanını duymak için konuşturmaya çalıştığı Mustafa, “Katil beni görünüşümden ötürü, Alman olduğumu düşünerek vurmadı. Onun için ‘Sadece deliydi’ diyenlere karşılığım net. Asıl siz delisiniz!”
Hanau Almanya’da ırkçılıkla çaba için köprüden son çıkış. Yeni hükümet bu çıkışı kaçırmamalı.
Banu Güven
© Deutsche Welle Türkçe
