“Harita üzerinden yahut oturdukları koltuklardan ülkenin hoşluklarını acımadan yok edebiliyorlar. ‘Biz devletiz, yaparız’ diyorlar. Burada yüreğinden bir şey kopuyor insanların.”
Bu kelamlar Eskinci Dere Vadisi direnişçilerinden Asuman Fazlıoğlu’na ilişkin.
Son yıllarda sürdürülen doğal kaynakların özelleştirilmesine dayalı rant odaklı büyüme siyasetlerinden Rize İkizdere de nasibini almış; ömür alanlarını savunan yöre halkı, Eskinci Dere Vadisi’nde yapılmak istenen taş ocağı projesine karşı uzun müddetli bir direniş başlatmıştı.
İş makineleri çalışıyor
Projeye karşı Rize Yönetim Mahkemesi’nde açılan yürütmeyi durdurma davası geçen ayın başında reddedilirken, iş makineleri derenin içinden yamacı tırmanarak yol yapmaya devam ediyor. Etraf dernekleri ve yöre halkı ise çabayı büyütmeye hazırlanıyor.
Aynı vakitte İkizdere Etraf Derneği Sözcüsü olan Fazlıoğlu, “Bu süreçte devletin bütün organlarının bu vadiyi yok etmeyi başına koyduğunu gördük” diyor ve ekliyor: “Ama uğraşımız devam edecek. Yani şuna emin olsunlar. Yükselerek devam edecek.”
Asuman FazlıoğluFotoğraf: Privat
Eskinci Dere Vadisi 2019’dan itibaren özelleştirmelerin amacındaydı.
Burada daha evvel yapılmak istenen taş ocağına açılan davalar olumlu sonuçlansa da 2020 sonunda yeni bir kamu ihalesiyle Cengiz İnşaat devreye girdi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın açtığı ihaleyi kazanan Cengiz’in Yapı ve Yapı İnşaat ile başlattığı projeye yansılar büyüdü, yeni davalar açıldı.
Yaşlı bayanlar değnekleriyle direndi
Ancak dava sürerken geçen yılın Nisan ayında Cengiz İnşaat’ın kepçeleri bir gece aniden vadiye girdi. Yöre halkı köylerden, dağlardan, kayalardan, taşlardan yürüyerek geldiler, yaşlı bayanlar değnekleriyle geldi.
Fazlıoğlu, ramazana denk gelen günlerde yöre halkının oruçlu halleriyle direndiklerini söylüyor.
“Gaz sıktılar, itelediler, uçurumdan aşağı attılar. Bunları yapan daima güvenlik güçleri” diyen Fazlıoğlu, güvenlik güçlerinin orman vatansa ormanı korumak zorunda olduğunu söylüyor.
Fazlıoğlu şöyle devam ediyor: “Güvenlik gücü buyruk diyor. Kepçeci ekmek parası diyor. Ağacı kesen ekmek parası, çocuğumun riski diyor. Ülkemizi yok ederken rızık diyerek bunun altına sığınamayız. Yüzlerce yılda oluşmuş kayın ağacını siz şayet motoru dayayıp keserseniz bunu ekmek parası diyemezsiniz. Eksper raporu diyor ki bu bölgede o iş yapılmaz. O ekmek parasını öteki yerden öbür formda tabiata ziyan vermeden, yıkmadan, ülkenin kaynaklarını yok etmeden kazanma talihi var.”
Arşiv – Cengiz İnşaat’in faaliyetleri Jandarma birlikleri tarafından korunuyor – (27.04.2021)Fotoğraf: Serkan Ocak/DW
Sokağa çıkma yasağı ilan edildi
Dernekler ve demokratik kurumlar ile tabiat severler de İkizdere’deki direnişe katıldı. Yüzlerce jandarma göstericilere müdahale etti. Halkın yansısı dinmeyince direnişi kırmak için sokağa çıkma yasağı ve fevkalâde hal ilan edildi. Gözaltılar yaşandı, hareketlere katılanlara davalar açıldı.
Doğa katliamıyla sonuçlanacak projenin gayesi vadiden çıkarılacak taşın Rize İyidere Lojistik Limanı inşaatında kullanılacak olması.
Fazlıoğlu’na nazaran yörede yaşayanların oraya ait hakları olduğunu kabul etmeyen bir devlet anlayışı var. Fazlıoğlu, vadiden taşı alırken neyi yok edeceklerini yetkililere anlatmaya çalıştıklarını, mahallî yöneticilerin yanı sıra bakan ve vekillerle görüştüklerini anlatıyor:
“Hepsine buranın yok edilmemesi gerektiğini, buradaki zenginliğin çok kıymetli olduğunu, yani ileri nesillere bunu taşımamız gerektiğini anlatmaya çalıştık. Lakin paradan öbür gözü bir şey görmeyen beşerlerle muhatap olduğumuzu da öğrenmiş olduk.”
“Burada çok hoş taş var”
AKP Genel Lider Yardımcısı ve Rize Milletvekili Hayati Yazıcı ile de görüştüklerini belirten Fazlıoğlu, bu görüşmede geçen konuşmaları şöyle aktarıyor: “Mesela Hayati Yazıcı diyor ki ya burada çok hoş taş var. Biz diyoruz ki Sayın Bakan burada çok hoş taş var lakin bunun üzerinde çok pahalı ağaçlar var. Yani siz bunu neden görmüyorsunuz? Yani bunları yok edeceksiniz o taşı almak için, o taşı her yerde bulabilirsiniz. Diyor ki gösterin bir yer. Ya artık gösterin bir yer bizim işimiz değil ki. Yani biz taş bulma kurumu değiliz. Siz isterseniz bulursunuz. Bir sürü maaşlı adamınız var, iki maaş, üç maaş alan adamlarınız var.”
Eskinci Dere vadisi, UNESCO tarafından korunan 254 vadi ortasında 53. sırada yer alıyor.
Kestane balının vadisi
Vadinin iki yamacında kayın, kestane, gürgen, ladin, köknar ağaçları yükseliyor. Dünyanın en çok aranan balı, kestane balı da buradaki kovanlardan çıkıyor.
Fazlıoğlu yöreyi, “Tertemiz içinde alabalıklar olan bir deremiz var. Kayın ağaçlarımız var, kestane ağaçlarımız var ve bir bal vadisi” diye anlatıyor ve ekliyor: “Binlerce yıldır burada beşerler bal üretiyor. Yani o ağaçlara arılarını çekerek orada kestane balı üretiyorlar. Yani Cumhurbaşkanı her akşam kestane balı yiyorum diyor, tavsiye ediyor. E siz bir bal vadisini yok ederseniz bu kestane balı nerede üreteceksiniz? Yani o balı her yerde üretemezsiniz. O da bir çelişki.”
Arşiv – Rize’nin İkizdere ilçesinde, UNESCO muhafazası altındaki vadide taş ocağı için yol açma çalışması yapan bir iş makinesi ile bu çalışmanın emniyetini sağlayan güvenlik güçleri – (27.04.2021)Fotoğraf: Serkan Ocak/DW
DW Türkçe’ye konuşan TMMOB Etraf Mühendisleri Odası (ÇMO) Genel Lideri Ahmet Kahraman, iktidarın bütün bu bedelleri yok saydığı görüşünde. Kahraman, “İkizdere, yalnızca kapitalizmin çabucak para prensibini benimseyen, kapitalizmin neoliberal akımla iş birliği içinde, bunların önündeki pürüzleri kaldırmaya çalışan bunlarla iş birliği yapan bir iktidarın kurbanıdır. Türkiye’nin pek çok noktasında gerçekleşen yıkımın bir örneğidir” diyor.
Temyiz başvurusu yapıldı
Projeyi onaylayan mahkeme kararıyla ilgili temyize başvuruldu.
Ahmet Kahraman, temyiz müracaatının dışında ayrıyeten işleyiş üzerinden, etraf mevzuatına ters süreçler üzerinden mahkeme heyeti hakkında da hata duyurusunda bulunulduğunu söylüyor ve ÇMO olarak hususun takipçisi olacaklarını belirtiyor.
Doğa katliamının Eskinci Dere ile sonlu kalmayacağına, bölgede yeni projelerin planlandığına dikkat çeken İkizdere Etraf Derneği de bugün saat 17.00’de İstanbul Kadıköy’de bir hareket düzenleyecek. Asuman Fazlıoğlu, İkizderelilerin bölgedeki yıkımın boyutlarının çok daha büyük olacağını, daha büyük öbür taş ocaklarının da bu bölgeye yöneleceğini ve bununla birlikte su kaynaklarının yok olacağını gördüğünü söylüyor.
28 kilometre yürüyecekler
Tüm tabiat severleri Kadıköy’de çabayı büyütmeye çağıran İkizdereliler, 30 Ekim’de de Kapse’den Cimil’e 28 kilometrelik bir yürüyüş planlıyor.
Asuman Fazlıoğlu, “Biz yani İkizdere Etraf Derneği yalnızca Eskenci Dere Vadisi’nde değil, Cimil’de de olacak, Kapse’de de olacak. Siyanürle altın aranan İliç’te de Fatsa da olacak” diyerek çabayı büyüteceklerini vurguluyor.
