İktidarın Meclis’e sevk ettiği yeni seçim kanunu teklifiyle, seçim heyetleri sil baştan yenileyecek olması tartışma yarattı. Kıdemli hakimin vilayet ve ilçe seçim şurası lideri olması uygulamasına son verilen düzenlemeyle, seçim konseyi liderleri kurayla belirlenecek. Hukukçu İlhan Cihaner ise deneyimli yargıçlar yerine AKP devrinde avukatlıktan geçen yargıçların seçimleri yöneteceğine işaret ederek, bunun seçim güvenliğinde sorun yaratacağını kaydetti. 2023 seçimlerinin değerine işaret eden Cihaner, iktidarın seçim uyuşmazlıklarını kendi lehine sonuçlandırma hesabı yaptığını vurguladı.
AKP ile MHP’nin ortak hazırladığı ve seçim barajını yüzde 7’ye indiren yeni Seçim Kanunu teklifi, dün TBMM Adalet Komitesi’nde kabul edildi. Teklifin en kritik unsuru, seçimleri yönetecek olan seçim şuralarının sil baştan tekrar belirlenmesi oldu.
Bugüne kadar vilayet ve ilçe seçim heyeti başkanlığını, oradaki en kıdemli hakim yapıyordu. İktidar, bilhassa kaybettiği İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinde vilayet ve ilçe seçim heyeti lideri olan yargıçları gaye almış, HSK da bunun üzerine inceleme başlatmıştı. Fakat önümüzdeki günlerde TBMM Genel Şurası gündemine gelecek olan teklifle, vilayet seçim konseyi lider ve üyeleri, o merkezinde misyon yapan en az birinci sınıfa ayrılmış yargıçlar ortasından kurayla belirlenecek. Bu seçimi ise isimli yargı adalet kurulu yapacak. İlçelerde de emsal metot uygulanacak.
İl seçim şurası, bir lider, iki asıl üye ile iki yedek üyeden oluşacak. Seçimler, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, vilayet merkezinde misyon yapan, kınama yahut daha ağır disiplin cezası almamış, en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş yargıçlar ortasından yapılacak.
Ad çekmeye katılacak hakimin bulunmaması durumunda ise en kıdemli hakim şuranın lideri olacak.
Cihaner’den düzenlemeye eleştiri
DW Türkçe’ye konuşan eski Erzincan Cumhuriyet Başsavcısı, Hukukçu İlhan Cihaner, getirilmek istenen sistemi problemli buldu. Kurayı yapacak adalet komitesi lider ve üyelerini, iktidarın denetim ettiği HSK’nın atatağına dikkat çeken Cihaner, “Her şeyden evvel kıdem yerine kura temeli getiriliyor. Aslında birinci sorun burada başlıyor. Kura, adalet kurulları tarafından çekilecek. Kura her şeyden evvel rastlantısal oluyor. Kura çekimi esnasında siyasi partilerin ve yurttaşların kontrolüne de imkan verilmiyor” dedi.
2010 yılında yapılan anayasa değişikliği referandumu (ARŞİV)
“İktidarın baskısıyla yargıçlar kuraya katılmayacak”
Teklife nazaran, kuraya katılmak istemeyen yargıçlar, komiteye dilekçe ile başvurabilecek. Gelecek seçimlerin tartışmalı geçeceğine işaret eden Cihaner, İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimlerinde Vilayet Seçim Şurası Lideri’nin iktidar tarafından maksat alındığına işaret etti. Cihaner, “Şu yahut bu biçimde siyasi iktidardan çekinen yahut siyasi iktidarın baskısı altında olabileceğini hisseden yargıçlar kuraya dahil olmak istemeyeceklerdir. Hasebiyle objektif ve bağımsız davranabilecek ve bundan ötürü başının belaya girebileceğini düşünen yargıçlar kuraya girmeyecektir” diye konuştu.
Kuraya, en az 10 yıl kıdemi bulunan birinci sınıfa ayrılmış yargıçlar başvurabilecek. Bu durum da AKP devrinde yargıya alınan yargıçların, vilayet yahut ilçe seçim heyeti lideri olarak atanmasının önü açılacak.Hakim ve savcı sayısı 21 bine yaklaştığını anımsatan Cihaner, “Bunun neredeyse yüzde 90’a yakını, AKP periyodunda son derece subjektif şartlarda belirlenen hatta birçok avukatlıktan gelen hakim ve savcılardan oluşuyor” dedi. Bu yargıçların avukatlıkta geçen müddetinin üçte ikisinin hakimlik kıdemi sayıldığına işaret eden Cihaner, “Dolayısıyla burada bir sıkıntılı, seçimlerin güvenliğiyle ilgili sıkıntılı bir düzenleme olarak söyleyebiliriz” dedi.
Cihaner, en büyük meşakkatin ise bu değişikliğin niye yapıldığına dair yasanın münasebetinde hiçbir şey söylenmemiş olduğunu söz etti. “Peki, iktidar bu düzenlemeyi neden getirmek istiyor?” sorusunu karşılık veren Cihaner, şu sözleri kullandı:
“Seçimlere ait itirazların kendilerine yakın olduklarını düşündükleri, bahsettiğimiz süreç içerisinde siyasi geçmişleri açık olan bireyler tarafından sonlandırılması amaçladıkları açık. Zira onun dışında rasyonel bir münasebet ortaya koyamıyorlar. Tecrübeli yargıçları, tahminen 8-9 sefer seçim yapmış, o süreci bilen, külfetleri yaşamış yargıçlar yerine, tecrübesizler getiriliyorsa orada maksadın çok açık olduğunu düşünüyorum. O da seçime yönelik uyuşmazlıkların kendi lehlerine sonlandırılacağı beklentisidir.”
Cihaner, kanun yürürlüğe girerse İstanbul Vilayet Seçim Şurası Lideri’nin hayatında hiç bir seçim deneyimi olmayan bir hakimin yapabileceğini söyledi.
Öte yandan kanunun yürürlüğe girmesinin akabinde 3 ay içinde seçim konseyleri kura yoluyla yenilecek. İlhan Cİhaner, değişikliklerin seçimlere bir yıl kala uygulanamayacağını, bunun anayasaya ters olacağını vurguladı.
Alican Uludağ
©Deutsche Welle Türkçe
