İrini Operasyonu olarak da bilinen Avrupa Birliği’nin (AB) Libya silah ambargosu kontrol misyonunu komuta eden Tuğamiral Stefano Turchetto’nun imzasını taşıyan askeri rapora Associated Press (AP) haber ajansı ulaştı. Avrupa Birliği yetkililerine dağıtılan raporda Libya kıyı güvenlik ve donanmasını eğitmeyi ve donatmayı öngören misyonun sürdürülmesi daveti yapılıyor.
Raporda Libya’da “siyasi bir açmaz” yaşandığı ve bunun da Avrupa’nın eğitim programına mahzur teşkil ettiği kaydediliyor. Ülkedeki bölünmenin “bilhassa sistemsiz göçmenlere yaklaşım kelam konusu olduğunda, insan haklarıyla uyumlu uygun davranış standartlarının” hayata geçirilmesini zorlaştırdığı söz ediliyor.
Raporda Libya kıyı güvenlik ünitelerinin Akdeniz’de sığınmacılara karşı “aşırı fizikî güç kullandığı” kabul ediliyor. 15 Eylül tarihinde yaşanan bir olayda yaklaşık 20 göçmen taşıyan ahşap bir tekneye Libya kıyı güvenlik ünitelerinin devriye sırasında müdahale ettiği kaydediliyor. Libya güçlerinin müdahale sırasında “daha evvel görülmemiş ve Avrupa Birliği eğitimiyle ve memleketler arası düzenlemelerle uyumlu olmayan” taktikler kullandığı belirtiliyor fakat tam olarak neyin yaşandığı anlatılmıyor. Tüm bunlara karşın askeri raporda İrini misyonunun sürdürülmesi daveti yapılıyor.
Farklı silahlı kümeler ve yabancı hükümetlerce desteklenen iki hükümetin bulunduğu Libya’da insan kaçakçılığı şebekeleri yıllardır faaliyet gösteriyor. Yüz binlerce Afrikalı sığınmacı Akdeniz üzerinden Avrupa’ya geçiş umuduyla ülkeye geliyor.
Avrupa Birliği’nin İrini Operasyonu Libya kıyı güvenlik ünitelerinin sığınmacılara yönelik makus muamelesi nedeniyle tenkitlerin maksadında yer alıyor. AB’nin ortalarında bayan ve çocukların olduğu 10 binlerce sığınmacının Avrupa’ya geçişine mahzur olması için Libya’ya takviye vermesi, reaksiyon topluyor.
Libyalı ve Avrupalı yetkililerin yanı sıra, insan kaçakçıları ve milislerin insanlığa karşı cürüm işlendiği savıyla Milletlerarası Ceza Mahkemesi’ne yapılmış en az üç müracaat bulunuyor. Birleşmiş Milletler’in Ekim ayında yaptığı bir soruşturma da Libya’daki insanlık dışı muamelelerin insanlığa karşı kabahat olarak nitelenebileceğini ortaya koyuyor.
Avrupa Birliği Kurulu ve Avrupa Birliği Dış Hareket Servisi, kelam konusu raporla ilgili AP’ye yorum yapmaktan kaçındı. Lakin Avrupa Dış Aksiyon Servisi Sözcüsü Peter Stano, AB’nin Libya kıyı güvenlik çalışanının eğitimi ve Libya’nın Akdeniz’de geniş bir bölgede arama kurtarma faaliyetlerini yönetme kapasitesini artırmada kararlı olduğunu söyledi.
“Denizde hayat kurtarma”
Sözcü Stano, AB eğitim programının “Libya yetkililerinin denizde hayat kurtarma kapasitesini artırma” maksadından vazgeçmeyeceğini söyledi.
Geçen hafta Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres ülkelere “sığınmacı ve göçmenleri denizde engellenmesini ve Libya’ya geri gönderilmesini destekleyen siyasetlerini gözden geçirme” daveti yapmıştı. Bu eleştiriyi reddeden Sözcü Stano “Konu göç olduğunda maksadımız insan hayatı kurtarmak, muhtaçlığı olanları korumak ve insan kaçakçılığıyla uğraş etmek” diye konuştu.
Sığınmacılar gözaltı merkezlerine konuyor
Libya’da Akdeniz’de geçişine mahzur olunan sığınmacıların konduğu gözaltı merkezleri bulunuyor. Burada bulunanlar şiddete ve istismara maruz kalıyor. Tajoura’daki gözaltı merkezinde kalan ve 700 dolar fidye karşılığında özgür kalan Kamerunlu bir bayan AP’ye yaptığı açıklamada “İnsan hayatını kurtarmak diye buna mı diyorlar? Şayet bu hayatlar kurtarıldıktan sonra azaba uğruyorsa bu nasıl hayat kurtarmak oluyor?” diye reaksiyon gösterdi.
Sözcü Stano Libya’daki gözaltı merkezleriyle ilgili “Bunlar kabul edilemez. Şu andaki keyfi gözaltı sistemi sona ermeli” açıklamasını yaptı. Fakat bu açıklamalar alandaki durumu değiştirmiyor. Libya’da hükümet sığınmacılara yönelik istismarlarla ismi anılan Muhammed El Hoca isimli bir milis önderini geçen ay Sistemsiz Göçle Uğraş Kısmı’nın başına getirdi. Kelam konusu ünite gözaltı merkezlerinin kontrolünden sorumlu.
Londra Queen Mary Üniversitesi göç hukuku programının kurucusu Violeta Moreno-Lax Libya’daki durumu ait “İnsan kaçakçılığı şebekesini dağıtmakla görevlendirilen bireyler insan kaçakçılarının şahsen kendisi” yorumunu yaptı.
Geçen yıl Libya kıyı güvenlik ünitelerinin 32 bin sığınmacıyı Libya’ya geri getirdiği ve bu sayının 2020’nin neredeyse üç katına tekabül ettiği bildirildi.
Ancak Libya’ya denizde hayat kurtarma için sağlanan ekipman ve eğitimlere karşın bin 500’den fazla sığınmacının hayatını kaybettiği ya da kaybolduğu belirtiliyor.
AP / EC, SSB
Deutsche Welle Türkçe
