Aralarında İsmailağa Cemaati’nin de bulunduğu kimi dini kümelerin İstanbul Mukavelesi’nin iptal edilmesi gerektiği tarafındaki açıklamalarının akabinde Türkiye geçen yıl mukaveleden çekildi. Müdafaa-i İslam Hareketi isimli bir küme dört ayda 14 şenliğin talepleri üzerine iptal ettirdiğini duyurdu. Müzikçi Gülşen, imam hatiplilere hakaret ettiği teziyle maksat gösterildi, akabinde tutuklandı. Son olarak “Büyük Aile Buluşması” ismi altında İslamcı çevreler bir ortaya gelerek LGBTİ hareketi aksisi bir miting düzenledi.
Türkiye’de toplumsal sorunlar konusunda dini telaffuzun giderek daha fazla görünür olduğu bir devir yaşanıyor. Bu görünürlüğün sonuçlarından biri, cemaatlerin ve İslamcı kümelerin kamusal alana ait taleplerinin süratle karşılık bulması.
“Aile kurumu tehdit altında” vurgusu
İslamcı kümelerin söylemlerinde “aile” vurgusunun ön plana çıktığı görülüyor. İstanbul Saraçhane’de Fikirde Birlik ve Çaba Platformu’nun öncülüğünde düzenlenen “Büyük Aile Buluşması” isimli LGBTİ aykırısı mitingin ana argümanı, “aile kurumunun LGBTİ’lerin tehdidi altında olduğu” idi. İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme sürecinde de cemaatler kontratın aileleri parçaladığını argüman etmişti.
DW Türkçe’ye konuşan Fikirde Birlik ve Gayret Platformu Lideri Kürşat Mican, LGBTİ hareketini “akım” olarak nitelendiriyor.
Mican, “Milletler daima akımlarla bozulur. Bir ulusu, vatanı, bayrağı ayakta tutan millettir. Milletin de çekirdeği ailedir. Ailenin olmaması milletin çöküşüne sebebiyet verir. Biz Anayasa’nın 41. unsurundaki hakkımızı istiyoruz: Ailenin korunması” tezinde bulunuyor.
Mican’ın işaret ettiği hususta “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler ortasında eşitliğe dayanır” deniliyor.
Kürşat Mican’ın “değerlere yönelik saldırılar”a karşı kurulduğunu söylediği Fikirde Birlik ve Gayret Platformu’nun bileşenleri ortasında “Fatih’in Torunları”, “Fetih 1453”, “Büyük Osmanlı Derneği”, “Yesevi Alperenler Derneği” üzere dernekler var.
Sabancı Üniversitesi’nden Dr. Ateş AltınorduFotoğraf: privat
Sabancı Üniversitesi’nden Dr. Ateş Altınordu ise dünyadaki öbür çok sağ akımlarda olduğu üzere Türkiye’de de İslamcı çevrelerin siyasete tesir eden söylemlerinde maddelere sıklıkla vurgu yapıldığına dikkati çekiyor:
“ABD’deki birtakım muhafazakar hareketlerde kullanılan yollarla benzerlikler var. Örneğin, kürtaj zıddı hareketin motivasyonu dini olsa da kamusal alanda genelde dini telaffuzlardan kaçınarak ‘hayat hakkı’ üzere telaffuzları kullanıyorlar.”
Toplumsal problemlerin tahlili için dini telaffuzun ön plana çıkarılması yalnızca cemaat ya da İslamcı çevreler tarafından yapılmıyor. Diyanet İşleri Başkanlığı da bayan ve LGBTİ haklarından aile kavramına kadar farklı bahislerde kelamını söylemekten kaçınmıyor. Altınordu tam da bu sebeple RTÜK’ün LGBTİ zıddı mitingin tanıtım görüntüsünü “kamu spotu” olarak önermesine şaşırmamak gerektiğini belirtiyor.
“Kendilerini ‘saldırı’ altında üzere sunuyorlar”
Fikirde Birlik ve Çaba Platformu Lideri Kürşat Mican’a nazaran, yeni jenerasyonlar dini ve ulusal bedellerden uzaklaştığı için tehdit altında. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Dindar jenerasyon yetiştireceğiz” kelamlarını akla getiren Mican, “Sadece tüketmeye yönelik, gündelik yaşantıya adapte bir gençlik istiyorlar. Ailesini, kıymetlerini, ülkesini, geleceğini düşünmeyen bir gençlik istiyorlar” sözlerini kullanıyor.
Peki Mican’ın bahsettiği gençliği isteyenler kim?
Fotoğraf: picture-alliance/dpa/S. Suna
Mican bu sorumuza “küresel lobiler” yanıtını veriyor. Kürşat Mican’a nazaran, İtalya’da sandıktan birinci çıkan çok sağcı Giorgia Meloni de bu lobilerin farkında.
Sabancı Üniversitesi’nden Ateş Altınordu, hükümran pozisyonda olan kümelerin kendilerini “mağdur” ya da “saldırı” altında üzere sunmalarının sık uygulanan popülist bir taktik olduğu kanaatinde. Öte yandan, Altınordu’ya nazaran “küresel komplo” telaffuzunun toplumda da karşılığı var:
“Antiemperyalizm üzerinden Vatan Partisi ile İsmailağa Cemaati birbirine bağlanabiliyor.”
LGBTİ aksisi mitinge İslami kümelerin yanı sıra Vatan Partisi ve Cumhuriyet Bayanları Derneği de katılmıştı.
“Amaç, seçimi kıymetler üzerinden oylamaya dönüştürmek”
İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü Genel Yöneticisi Seren Selvi Korkmaz, AKP iktidarının dini kümelerin siyasetteki tesirini artıran bir strateji izlediğini söylüyor. “Son periyotta laik-dindar eksenini yine devreye sokan hareketlilikler aslında seçim sürecinin de bir parçası” diyor. Korkmaz’a nazaran, AKP seçime giderken kendi tabanını koruyabilmesi ve kararsızları ikna edebilmesi için kimlik siyasetine bir bakıma muhtaç kalıyor. Korkmaz, “Ekonomik vaat sunması pek mümkün görünmüyor mevcut kurallarda. Emel, seçimi kıymetler ve kimlikler üzerinden oylamaya dönüştürmek” diye konuşuyor.
Dolayısıyla dini telaffuzun siyaset sahnesinde ön planda olmasını, seçim sürecinde kimlikler üzerinden kutuplaştırıcı hareketlere gereksinim duyulacak olmasına bağlıyor, “İktidarın kimlik siyasetine çekilmesi en inançlı liman ve tahminen de son sığınak” diyor.
İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü Genel Direktörü Seren Selvi KorkmazFotoğraf: privat
Korkmaz, iktidarın darbe teşebbüsünden sonra Gülen Cemaati’yle çabaya başlasa da öteki cemaatlerle işbirliği yapmayı tercih ettiğini de söylüyor. Kitlesini cemaatler aracılığıyla konsolide ettiğini hatırlatarak hizmet dağıtımlarının da bu yolla ilerlediğini lisana getiriyor.
“Cemaatler bir çeşit iktidarın kendini var ettiği toplumsal dizaynın modülü. İktidarın istediği hayat üslubuna cemaatler aracılığıyla istek üretiliyor.”
Ateş Altınordu da hükümet partisi ve cemaatler ortasında Türkiye siyasetinin her periyodunda ittifak kurulduğunu lakin mevcut devirde bu ittifakın değişik bir biçim aldığını savunuyor. İslamcı kümelerin bu kadar ön plana çıkmasında, kelam konusu ittifakın da tesirli olduğu görüşünde.
“Cemaatler hükümete art çıkıyorlar ve bunun karşılığında da hükümet partisi onlara ayrıcalıklar sağlıyor. Bu ayrıcalıklar kamu faydasına vakıf statüsü kazanmak da olabilir, muhakkak bir araziyi düşük fiyatla kiralamak da.”
