Kamu Başdenetçiliği, Kanun Kararında Kararnameyle (KHK) ihraç edilen lakin pasaport verilmeyen binlerce kişiyi ilgilendirecek bir tavsiye kararına imza attı. Kamu Başdenetçisi Onur Malkoç, hakkında hiçbir isimli soruşturması yahut davası bulunmayan KHK’lı Sait Güney’in pasaportunun verilmesi tarafında tavsiye kararı aldı. Fakat Ankara Valiliği, Dışişleri Bakanlığı’ndan KHK’lı hakkında rastgele bir idari soruşturma olup olmadığına ait yazıya aylardır karşılık gelmediği gerekçesiyle tavsiye kararını uygulamadı.
KHK’lının pasaport mücadelesi
Dışişleri Bakanlığı’nda memur misyon yapan Sait Güney, Gülen yapılanmasıyla iltisaklı olduğu savıyla 2017 tarihinde çıkarılan 686 sayılı KHK ile ihraç edildi. Hakkında rastgele bir isimli soruşturma yahut dava açılmayan Güney, geçimini sağlamak emeliyle yurt dışına gidip gelmek için pasaport çıkarmak istedi.
Güney, bu maksatla pasaportuna konulan tahdidin ve yurt dışı çıkış yasağının kaldırılması talebiyle geçen yıl Ankara Vilayet Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü’ne başvurdu. Müracaatta, 24 Ekim 2019 tarihinde çıkan Ceza Muhakemesi Kanunu ve Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 2. hususu ile 5682 sayılı Pasaport Kanunu’na eklenen şu hususa işaret edildi:
“…haklarında birebir nedenlerden ötürü; devam etmekte olan rastgele bir idari yahut isimli soruşturma yahut kovuşturma bulunmayanlara, kovuşturmaya yer olmadığına, beraatine, ceza verilmesine yer olmadığına, davanın reddine yahut düşmesine karar verilenlere, mahkumiyet kararı bulunanlardan cezası tümüyle infaz edilenlere yahut ertelenenlere, kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilenlere, başvurmaları halinde kolluk ünitelerince yapılacak araştırma sonucuna nazaran İçişleri Bakanlığınca pasaport verilebilir.”
Emniyet olumlu karşılık verdi, Dışişleri cevap göndermedi
Nüfus Müdürlüğü, pasaport verilmesinde bir sakınca olup olmadığını Emniyet Genel Müdürlüğü’ne, KHK’lı hakkında idari soruşturma bulunup bulunmadığını ise Dışişleri Bakanlığı’na sordu. Emniyet, olumlu görüş bildirdi.
Ancak Dışişleri Bakanlığı, Güney hakkında idari soruşturması olup olmadığa ait rastgele bir karşılık vermedi.
Sorunu aşamayan Sait Güney, tahlil için Kamu Denetçiliği Kurumu’nun kapısını çaldı.
Ombudsman’dan pasaportu verin tavsiyesi
Başvuruyu inceleyen Kamu Başdenetçisi Erdem Malkoç, KHK’lı Sait Güney’i haklı buldu. Ankara Valiliği Vilayet Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü’ne yönelik tavsiye kararı alan Kamu Başdenetçisi, “Pasaport alabilmesi ve yurt dışı çıkış yasağının kalkması”na ait Güney’in talebiyle ilgili süreç tesis edilmesini istedi.
Kararda, Tavsiye Kararının yönetime bildiri tarihinden itibaren 30 gün içinde yönetim tarafından rastgele bir hareket ya da süreç tesis edilmemesi halinde Ankara Yönetim Mahkemelerinde yargı yolu açık olduğu kaydedildi.
Denetçinin kararını alan Güney, avukata Metin İriz ile birlikte nüfus müdürlüğüne gitti.
Yetkililer: Yaptırım gücü yok
Ancak Pasaport Tahdit Ofisi Yetkilileri, tavsiye kararına karşın pasaport verilmesi için gerekli süreçleri başlatmadığı üzere olumsuz bir karşılık da vermedi. Ofis yetkilileri, ısrarla Dışişleri Bakanlığı’ndan Güney hakkında idari soruşturma olup olmadığına ait yazıyı bekleyeceklerini bildirdi. Kamu Denetçiliği’nin tavsiye kararlarının kendi üzerlerinde yaptırım gücü olmadığı için bunu dikkate almalarının mümkün olmadığını da kelamlı olarak söz eden yetkililer, “Bize dilekçe verin, 60 gün içinde size yanıt vermezsek idari dava açabilirsiniz” karşılığını verdi.
“Bürokrasi bildiğini okuyor”
Güney’in avukatı Metin İriz, bu süreçte yönetim mahkemesinde dava açacaklarını belirterek, “Bir belirsizlik hali var. Türkiye’den yargı ve yargı gibisi kurumlardan ne karar çıkarsa bürokrasi bildiğini okuyor. Bu da son örneği oldu” dedi. İriz, “bürokrasi neden bu kararlara direniyor” sorusuna ise şu karşılığı verdi:
“İçişleri Bakanlığı’nın uzun müddettir bu tip hukuka ters karar verme düzenekleri ürettiğini görüyoruz. Oradaki memurlar, sorumluluk almak istemiyorlar. Yani memur genelgeye nazaran veremem diyor. Ancak Ombudsman anayasal bir durum. Lakin İçişleri genelgesi, bir manada Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nı yeniyor.”
Avukat İriz, Kamu Başdenitçiliği’ne ikinci bir müracaat daha yaparak, tavsiye kararının uygulanması istikametinde yeni bir karar isteyeceklerini kaydetti.
Alican Uludağ
© Deutsche Welle Türkçe
