Avrupa’da mahallî idarelerin parlamentosu pozisyonundaki Avrupa Mahallî ve Bölgesel İdareler Kongresi (AYBYK) bugün Strasbourg’da tartışıp oyladığı Türkiye kontrol raporunda, yürürlükteki terörle uğraş mevzuatında terörizm kavramının geniş çerçevede yorumlanarak seçilmiş belediye liderlerinin misyondan alınması ve yerlerine seçilmemiş bireylerin atanmasını “Türk vatandaşlarının demokratik seçiminin önemli ihlali ve Türkiye’de lokal demokrasinin düzgün işleyişinin önünde engel” olarak tanımladı.
Rapora ek karar metninde, Türkiye’de seçilmiş mahallî vekillerin durumuna ait AYBYK tarafından geçtiğimiz yıllarda hazırlanan tavsiye kararlarının büyük ölçüde uygulanmadığı not edildi. Karar 21’e karşı 100 oyla kabul edildi, 6 vekil çekimser kaldı.
Güneydoğu’da seçimleri kazanan kimi belediye lider adaylarına Yüksek Seçim Heyeti tarafından mazbata verilmemesinin, Türkiye’nin de taraf olduğu Avrupa Lokal İdareler Özerklik Şartı’nın (Şart) özerk mahallî idare kavramıyla ilgi unsuruna alışılmamış olduğu kaydedildi. Kimi belediye liderlerinin azledilerek vazifeden uzaklaştırılması ve yerlerine kayyım atanması Kural unsurlarına alışılmamış gösterildi.
Valilerin konumu
Valilerin tıpkı vakitte devlet vazifelisi ve vilayet özel yönetiminin en üst amiri fonksiyonu görmesinin devlet ile lokal idare ortasında gerekli ayrılık prensibine ters olduğuna işaret edilen kararda, bu mevzuda yasal değişiklik yapılması istendi. Valilerin lokal idarelerin faaliyetleri ile kararları üzerindeki idari vesayeti de eleştirildi.
Devletin lokal idarelerin planlama kararlarında çok düzenleme yapmasının ve lokal idarelere danışmaması eleştiriliyor. Mahallî vergi oranlarını belirleme yetkisinin kısıtlı olması ve lokal gelirlerin yarısından fazlasının devlet bütçesinden kaynaklanması lokal idarelerin mali özerkliğini sınırlayıcı faktör olarak gösteriliyor.
Bakanlar Komitesi’ne tavsiye
AYBYK, Avrupa Konseyi’nin icra organı olan Bakanlar Komitesi’ne yönelik tavsiye kararında ise terörle çaba mevzuatındaki terörizm tarifini değiştirmesi, yargı kararı olmaksızın belediye liderlerinin azledilme ve kayyım atama uygulamalarına son vermesi ve valilerin bundan bu türlü hukuken vilayet özel yönetimi amiri fonksiyonu görmemesi için yasal değişiklikler yapması istikametinde Ankara’ya davette bulunulması talep edildi.
Tavsiye kararında, Anayasa’nın 127’nci hususunda belirtilen idari vesayet kavramının en düşük seviyede uygulanmasını, lokal idarelerle görüş alışverişinin çoğaltılmasını ve lokal idarelerin öz kaynaklarının artmasını sağlayıcı tedbirler alınması da istendi.
Karar metinleri AYBYK Türkiye raportörleri Vladimir Plebilic (Slovenya) ve David Eray (İsviçre) tarafından hazırlandı.
Genel şurada kelam alan David Eray, Türkiye’nin güvenlik korkularını anladıklarını, terörle gayret etme hakkının legal olduğunu ve AYBYK’nın terörü ebediyen kınadığını belirtmekle bilirkte, demokratik bir toplumda bu alanda alınacak güvenlik tedbirlerin yalnızca halkı muhafaza hedefli olması gerektiğini söyledi.
Türk heyeti liderinden itiraz
AYBYK Türk heyeti başkanlığı misyonunu yürüten Kocaeli Büyükşehir Belediye Lideri Tahir Büyükakın, Türkiye’nin “terörü genişletici bir yorumla ele aldığı tenkidine katılmalarının mümkün olamayacağını” ve “raportörlerin bu ifadeyi soyut biçimde kullandıklarını” söyledi. Büyükakın “terör terördür, terorist teröristtir” halinde konuştu.
Vladimir Plebilic ise Türkiye’nin Avrupa Lokal İdareler Özerklik Şartı’nı 1992’de onaylamış olmakla birlikte, bu dokümana en çok çekince koyan Avrupa ülkelerinin başında geldiğine dikkat çekti.
Ankara, Avrupa’da lokal idareler açısından referans niteliğindeki bu belgeyi 21 Kasım 1988 tarihinde imzalamış, 9 Aralık 1992 tarihinde onaylamış, lakin Şart’ın 7 hususundaki 10 paragrafa çekince koymuştu.
Strasbourg merkezli AYBYK, ortalarında Türkiye’nin de olduğu Avrupa Kurulu üyesi ülkelerde mahallî ve bölgesel demokrasinin durumunu kıymetlendiriyor. En önemli fonksiyonu lokal ve bölgesel demokrasilerdeki gelişmeleri denetlemek ve güçlendirmek olan AYBYK, 1985 yılında Kabul edilen Avrupa Lokal İdareler Özerklik Şartı’nın üye ülkelerdeki uygulamalarını denetliyor.
Kayhan Karaca / Strasbourg
©Deutsche Welle Türkçe
