CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun “Kürt meselesinin tahlili için legal bir organa gereksinim duyulduğu, bu organın mecliste temsil edilen HDP” olduğu istikametindeki açıklaması, Ankara’da Millet İttifakı ile Cumhur İttifakı ortasında Kürt seçmenden oy kapma yarışını gündeme getirdi.
Zira 27 Eylül’de 2023 seçimine ait Tavır Belgesi’ni açıklamaya hazırlanan HDP’nin oyları 2023 için kritik kıymet taşıyor. Yalnızca MAK Danışmanlık, Metropol üzere kamuoyu şirketlerinin yaptığı araştırmalarda değil hükümete yakın kamuoyu şirketlerinin yaptığı araştırmalarda da HDP oyları yüzde 12-13 bandının üst düzeyinde gösteriliyor.
“Sezai Temelli bağlayıcı olmaz”
Kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu, Kılıçdaroğlu’nun Kürt sorunun tahlili için HDP’yi legal organ olarak göstermesi bir çeşit “yeni açılım” olduğunu düşünenlerden. “CHP, birinci kere bu kadar açık ve direkt bir formda Kürt probleminin varlığını kabul etti” diyen Uslu, Kılıçdaroğlu’nun bu açıklamasıyla ne hedeflediğini AKP’nin 2009-2015 yılları ortasında yürüttüğü tahlil sürecini hatırlatarak yorumluyor.
AKP’nin yürüttüğü tahlil sürecinde Kandil’le, İmralı’yla görüşmeler yapıldığını lakin HDP’yle daima bir aralıklı ilgi yürütüldüğünü belirten Uslu, “Bir defa Dolmabahçe’de biraraya geldiler, o vakit da AKP içinde kriz çıktı. O devir AKP’nin meclis dışında PKK’yla görüştüğü ve buna HDP’nin aracılık ettiği halinde bir süreç idare modeli kurulduğunu gördük ve bu model işe yaramadı” değerlendirmesini yapıyor.
Kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu
CHP’nin ise HDP’yi mecliste bir parti olarak kamuoyuna hatırlattığını ve Kürt probleminin tahlilinde asıl muhatap sayılması gerektiğini ortaya koyan bir hal sergilediğini belirten Uslu, HDP eski eş genel liderlerinden Van Milletvekili Sezai Temelli’nin “Asıl muhatap İmralı’dır” çıkışının ise HDP’yi direkt bağlamayacağını öngörüyor:
“Kürtlerden oy alan bir parti olarak Kürt probleminin tahlili konusunda mecliste bir irade oluşacaksa HDP bunu sabote edemez. Kendi seçmenleri bir sefer, HDP’yi buna zorlar. İster şu an bu türlü bir süreç yönetmeye niyeti olsun ister olmasın ancak günün birinde mecliste bu türlü bir yönetim şekillenecek olursa HDP bunun modülü olmak zorunda kalır aslında. Ya da o periyotta, diğer isimle bir parti olursa, o bu işin bir kesimi olmak zorunda kalır.”
AKP ile CHP’nin birbirine benzeyen hamleleri
Ankara’da siyasi kulisleri yakından izleyen gazetecilerden Sedat Bozkurt da ittifakların Kürt seçmenin oyları için girdiği yarışa dikkat çekiyor. Bozkurt’a nazaran Kılıçdaroğlu’nun açıklamasının iki nedeni var: HDP’yi Millet İttifakı’nın yörüngesinde bir yerde koruma etmek ve Cumhurbaşkanlığı seçiminde Kürt seçmenden mümkün olduğunca fazla biçimde Millet İttifakı’nın adayına oy toplayabilmek.
Aynı atakları Cumhur İttifakı’nın da yaptığını hatırlatan Bozkurt, “Yanında MHP’yi de taşıyor olmasına karşın Erdoğan Diyarbakır’a gitti, tahlil sürecini dillendirmese de oradaki soruna el atacağını, dokunacağını, bir formda açılım yapacağını söyledi. Erdoğan bunu söylerken Millet İttifakı’nın sessiz kalmasını beklemek siyaseten yanlış olurdu. Millet İttifakı’nın ajandasında Kürt sorununun ele alınması da var. İşte bunu söylüyor Kılıçdaroğlu” diyor.
“Kürt meselesinin tahlili açısından ilerleme”
Bozkurt, CHP’nin içinde UYGUN Parti’nin de olduğu Millet İttifakı’nda Kürt sıkıntısını HDP’nin istediği üzere çözüp çözemeyeceği sorusunu ise şöyle yanıtlıyor:
“Tabii ki doğal olarak CHP’nin sorunu çözmesi mümkün görünmüyor lakin bunun masaya getirilmiş olması bile Kürt sorununun tahlili açısından bir ilerleme. Bunu nasıl çözeceksiniz? İktidarın bir evvelki tahlil sürecinde yaptığı üzere Öcalan’ı muhatap alıp HDP’yi ulak haline mi getireceksiniz yoksa kayyum baskısına, seçilmiş siyasetçilerinin mahpusa atılmasına rağmen sivil siyaseti sonuna kadar zorlayan HDP’yi direkt muhatap mı alacaksınız? CHP ikincisini yapıyor ve hem Kürt sıkıntısına tahlil arıyor hem de HDP’yi sivil siyaset yerinde tutma eforunu sürdürüyor.”
HDP için “Homojen, tek bir görüşten oluşan parti de değil. Yönetilmesi kolay parti de değil. Zira üzerinde yalnızca ülke idarenin değil örgütün de baskısı var” diyen Bozkurt, Sezai Temelli’nin İmralı çıkışının HDP’de bütünüyle karşılık bulmasının sıkıntı olduğunu öngörüyor:
“Kılıçdaroğlu muhatap olarak Öcalan’ın alınmasına sıcak bakmıyor, ihtimal vermiyorum. Öcalan’ın muhatap alındığı bir tahlil sürecini Millet İttifakı’nın bileşenlerine, hatta CHP’nin kendisine anlatamazsınız. Burada Sezai Temelli’nin niyeti şuysa anlaşılabilir bir şey sonuçta. Kürt sıkıntısının ögelerinden biridir Öcalan. Yani Kürt sıkıntısını çözmek için bir masaya oturduğunuz vakit hususlardan biri Öcalan’ın durumudur. Lakin bu, bir tahlil sürecinin başlangıcından sonra ele alınacak bahislerdir.”
HDP Van Milletvekili Sezai Temelli
“Biz aslında legal bir partiyiz”
Kılıçdaroğlu’nun açıklamalarından sonra HDP’nin 27 Eylül’de 2023 seçimi için açıklayacağı Tavır Dokümanı Ankara siyaseti için daha da kritik hale geldi. Tavır Dokümanı’nda Kürt problemine demokratik tahlil için tüm partilere davet yapacak olan HDP idaresi, bu mevzuda siyasi partilerden “samimi” açıklamalar beklediklerini söylüyor. Parti idaresi, yalnızca seçim öncesinde “geçici ve samimi olmayan” bildirilerle Kürt seçmenin oyunu hiçbir partinin kazanamayacağını lisana getiriyor.
Kılıçdaroğlu’nın açıklamasını DW Türkçe’ye kıymetlendiren HDP Küme Başkanvekili Meral Danış Beştaş, “Biz Türkiye partisiyiz. Türkiye’nin her yerinden oy alan bir partiyiz. Zati anayasal ve legal bir partiyiz. Kürt probleminin tahlili de bizim için çok kıymetli. Kürt sıkıntısının tahlilinde elbette ki taraflar var, halkımız var, tahlil süreci var” formunda konuşuyor.
“Herkes Kürt seçmen için hareket yapıyor”
Siyaset bilimci Prof. Levent Köker de CHP’nin Kürt meselesinin varlığını kabullendiğini birinci kere açık ve net bir formda kamuoyuyla paylaşmakla ve HDP’yle bu hususta konuşabileceğini söylemekle bir arada net bir bildiri veremediğini, tıpkı AKP üzere Kürt seçmenin oyununu almaya çalıştığını düşünüyor.
Siyaset bilimci Prof. Levent Köker
Köker, “CHP’nin aklında ne var? CHP hiçbir vakit Kürtçe’nin anadilde eğitim lisanı olması gerektiğini söyleyemedi. Ya da belediyelerin merkez yönetim tarafından yönetilmeyip, kendi iradeleriyle yönetilmesi manasına gelen demokratik özerklik konusunda kamuoyuna açık ileti vermedi. Artık bir iktidar hesabı var ve Kürt seçmenin oyunu almak için hareket yapıyor. Bunu herkes yapıyor, seçim öncesi. Kılıçdaroğlu samimiyse Kürt sıkıntısının tahlili konusunda daha açık konuşmalı” görüşünü lisana getiriyor.
HDP, 7 Haziran 2015 seçimlerinde yüzde 13,1 oy almış, 1 Kasım 2015’te tekrarlanan seçimde de oy oranını yüzde 10,76’da tutmayı başarmıştı. HDP, 24 Haziran 2018 seçimlerinde de yüzde 11,7 oy oranına ulaşmıştı. 31 Mart 2019 lokal seçimlerinde Cumhur İttifakı’nı zayıflatmak isteyen HDP’nin Millet İttifakı’nın bilhassa İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Adana üzere büyükşehirlerde kazanmasının da yolunu açtığı biliniyor. HDP şu anda 56 sandalye ile meclisin AKP ve CHP’den sonra üçüncü büyük partisi pozisyonunda.
Hilal Köylü / Ankara
© Deutsche Welle Türkçe
