Amasra maden faciasının şimdi yaraları sarılmazken 2013’te Kozlu’da yeniden devlete ilişkin maden işletmesinde gerçekleşen iş cinayetine ait davada aileler neredeyse 10 yıldır adalet bekliyor.
Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 madencinin vefatıyla sonuçlanan patlamaya ait açılan soruşturma şimdi sonuçlanmadı. Ocakta havalandırma fonksiyonu gören aspiratörlerin heyetim işinin özel bir firmaya ihale edildiği, lakin heyetimin kazanın meydana geldiği tarihe kadar yapılmadığı ortaya çıktı.
Özelleştirme politikaları
Ocak 2013’te sekiz madencinin vefatına neden olan Kozlu maden faciasında da özelleştirme siyasetinin tesirleri görülüyor.
Faciaya ait uzman raporları Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun (TTK) galeri açma işini özel bir firmaya verdiğini ve bu nedenle kusurlu olduğunu tespit etti. Anayasa Mahkemesi’nin 2018’de verdiği karar sonrası bu yılın mayıs ayında devrin TTK yöneticileri hakkında dava açıldı. Davanın birinci duruşması yarın görülecek.
DW Türkçe’ye konuşan, faciada ömrünü yitiren madenci Muharrem Yapıcı’nın ailesinin avukatı Murat Kemal Gündüz, kamu yöneticileri hakkında dava açılmasına ait sürecin epeyce meşakkatli olduğunu anlatıyor.
Sekiz madenci ömrünü yitirdi
7 Ocak 2013’te Star İnşaat’ın yüklenici olarak çalıştığı Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı bir iktisadi devlet teşekkülü olan TTK’ya bağlı Kozlu Taşkömürü Kuruluşuna ilişkin maden ocağının -630 katı doğu rekup galerinin sürülmesi sırasında meydana gelen ani gaz ve kömür püskürmesi (degaj) ve metan gazı zehirlenmesi sonucu sekiz madenci hayatını yitirdi.
Soma’daki maden çalışanları (Arşiv)Fotoğraf: picture-alliance/dpa
Faciaya ait davanın Nisan 2019’da gerçekleşen duruşmasında mahkeme, taşeron Star İnşaat’ın üç yöneticisine 8 yıl 4’er ay mahpus cezasına hükmederken beş sanık hakkında beraat kararı çıktı. Periyodun TTK Kozlu Kuruluş Müdürü olan TTK Genel Müdürü Kazım Eroğlu ile yardımcısı Nurettin Yılmaz’ın ise 3 yıl 4 ay mahpus cezası ile mahkumiyetine karar verildi. Mahkeme kuruluş yöneticilerine verdiği mahpus cezasını da paraya çevirerek 24 takside böldü. Sanıkların şuurlu taksirle daha fazla ceza alması talebiyle aile avukatlarının Eylül 2019’da yapılan istinaf başvurusu ise reddedildi. Karar Yargıtay’a taşındı.
Bu süreçte Zonguldak Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından kazanın meydana geliş biçimi ile olayda sorumluluğu bulunan şahısların tespiti için iki başka eksper raporu aldı. 30 Nisan 2013 ve 5 Aralık 2013 tarihli raporlarda periyodun TTK Genel Müdürü ve İdare Konseyi Lideri Rıfat Dağdelen, TTK idare Şurası Üyeleri Burhan İnan, Mahmut Yılmaz, Mehmet Açıkel, Mustafa Şimşek ve Çetin Onur’un kusurlarının bulunduğu değerlendirildi.
Bilirkişi TTK idaresi “kusurlu” dedi
Raporlarda yer alan tespitlerde kazanın gerçekleştiği alanda ani degaj tehlikesinin olduğu yüklenici firma ile imzalanan mukavelede belirtildiği, TTK tarafından yükleniciye yazılan tenkit yazılarından kâfi sayıda ve nitelikte sondaj yapılmadığının anlaşıldığı belirtildi.
TTK’nın bu işi denetlemekle görevlendirdiği Yapı Kontrol Kümesi çalışanlarının riski algılayacak, kıymetlendirecek ve çalışmaları ona nazaran yönlendirecek bilgi, birikim, eğitim ve deneyimlerinin olmamasını degaj mümkünlüğünün algılanamamasına yol açtığı tabir edilen Nisan 2013 tarihli raporda bahse ait bir acil durum planına da rastlanmadığı belirtildi. Yüklenici firmanın anılan işe yönelik bir deneyiminin olmadığı, yapılan işin kontrolünde de eksiklikler bulunduğu vurgulanan raporda, “Yüklenici firmanın bir kurtarma tertibi ve bu hususta yetişmiş elemanı bulunmadığı üzere anılan eksikliğin tamamlanmasına ait TTK tarafından bir ihtarda bulunulmamıştır” denildi.
Raporda, “TTK’nın kendi uzmanlık alanında olan bir işi teknolojik olarak yenilik getirmeyen bir yüklenici firmaya vermiş olması, madende yüklenici firma ve kurum ortasında iki başlılık meydana getiren yanılgılı bir sistem kurulmuş olması ve kömür damarlarının gaz içerikleri ile degaja yatkınlıklarına ait kurum tarafından yüklenici firmaya kâfi bilgi verilmemiş olması nedenleriyle işi ihaleye çıkarak ve mukavelede imzası bulunan TTK idaresinin kusurlu olduğu” belirtildi.
Bakanlık soruşturma müsaadesi vermedi
Avukat Murat Kemal Gündüz, hazırlanan eksper raporlarına istinaden devrin TTK yöneticileri hakkında soruşturma müsaadesi talep ettiklerini fakat 2014’te Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın bu talebi reddederek kelam konusu işin ihale ile yaptırılması kararıyla yaşanan degaj olayı ortasında bir illiyet bağı bulunmadığı gerekçesiyle kelam konusu şahıslar hakkında soruşma müsaadesi vermediğini söylüyor.
Gündüz, süreci, “Biz de idari yargıya başvurduk. Danıştay da itirazlarımızı reddedince Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaat yaptık. Anayasa Mahkemesi 2018 yılında ‘TTK idaresi kusurludur’ dedi. Ömür hakkının tarz boyutu ihlal edilmiştir diye yine yargılama kararı verdi. 2019’da Ankara Yönetim Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca soruşturma müsaadesi verilmemesi kararını iptal etti. Peşine de oldukça bir uğraşmamızla bu sene savcılığa TTK İdare Şurası hakkında ceza davasını açtırdı” diye anlatıyor.
Dosyayı yine ele alan Zonguldak Cumhuriyet Başsavcılığı, devrin TTK Genel Müdürü ve İdare Konseyi Lideri Rıfat Dağdelen, TTK idare Heyeti Üyeleri Burhan İnan, Mahmut Yılmaz, Mehmet Açıkel, Mustafa Şimşek ve Çetin Onur hakkında geçen mayısta yeni bir iddianame hazırlayıp Zonguldak 3. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderdi. İddianame, mahkeme tarafından incelendikten sonra kabul edildi.
Facianın akabinde geçen yaklaşık on yıl sonra devrin TTK idaresi “Görevi berbata kullanmak, taksirle vefata ve yaralanmaya neden olma” suçlamasıyla yarın hâkim karşısına çıkacak.
6 yaşındaki oğlu artık 16 yaşında
Anayasa Mahkemesi’ne kişisel müracaat yapan isimlerden Muharrem Yapıcı’nın kız kardeşi Nazikar Onbaşı, DW Türkçe’ye, geç gelen adaletin hiçbir vakit adalet olmadığını, tek dileğinin adaletin bir an evvel yerini bulması olduğunu anlatıyor.
Onbaşı, “Dokuz yıldan beri bizim içimiz yandı. Altı yaşında oğlu vardı. Artık 16 yaşında. Oğlu babasının yüzünü unutmak üzere. Her türlü önlem alınmış olsaydı, bu türlü bir olay olsaydı tahminen de bu kadar peşine düşmezdik. Alın yazısı derdik, yazgı derdik, tahminen bu kadar acı çekmezdik. Ancak abimlerin olayında çok fazla kişinin parmağı olduğu için, çok fazla ihmal olduğu için, bizim isyanımız, bu haksızlığa, bu adaletsizliğe” diyor.
