Bir vakitler Turgut Özal’ın yaptığı “İcraatin İçinden” üzere bir meclis açılışı izledik. Partili Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2023’te kadar ortaklaşa bir Anayasa yapma daveti dışında, büsbütün kendi iktidarını öven bir konuşma yaptı. Erdoğan konuşmasında, Kürt meselesinin olmadığı savını tekrarladı: “Kürt sorunu denen sıkıntıyı biz çözdük” dedi.
Geçenlerde de New York’ta gazeteciler sorunca, “Biz bu işi çoktan çözdük, aştık, bitirdik” diye yanıt vermişti. Erdoğan’ın bu vurgusunun arkasında, CHP’nin ve hatta GÜZEL Parti’nin, Kürt sıkıntısının tahlili için HDP’yi muhatap gören, partinin meşruiyetini destekleyen tutumları yatıyor. Muhalefet cephesinin gelecek seçimlerde daha ağır bir sinerjiye girme ihtimali, Erdoğan’ı rahatsız ediyor. Erdoğan her koldan, artık de sorunun varlığını inkar ederek, bu ihtimali ortadan kaldırmaya çalışıyor.
Dolmabahçe Mutabakatı
Erdoğan’ın çözdüğünü argüman ettiği Kürt sıkıntısını nereye taşıdığına bakalım. 2015’te masada bir tahlil anahtarı vardı, fakat şahsen Erdoğan o masayı devirdi. Kulislerde konuşulanlara nazaran Erdoğan, Dolmabahçe Mutabakatı açıklamasında, PKK’nin silah bırakmasına dair net davet yerine, bu gayeyle bir kongre yapılması davetinin yer almasına öfkelenmişti. Daha da kıymetlisi, tahlil için ademimerkeziyetçi ve çoğulcu bir sistem öngören bu mutabakatla, Erdoğan’ın hedeflediği merkeziyetçi cumhurbaşkanlığı rejimi taban tabana zıttı. Bu mutabakatın ortaya çıkması için verilen onca emekten sonra çok büyük bir kazanımın kıyısından döndürüldük.
Recep Tayyip Erdoğan
Sonrası tufandı. Diyarbakır mitingi saldırısı gölgesinde yapılan 7 Haziran seçimiyle 1 Kasım’daki seçime kadar geçen müddette her şey değişti. İki polisin uykudayken katledildiği, hala aydınlatılamamış Ceylanpınar cinayetini 24 Temmuz 2015’te Kandil’in bombalanması izledi. Akabinde öz idare ilanları, hendek çatışmaları, vefatlar, vefatlar, vefatlar geldi.
Dünyada çatışmaları engellemek gayesiyle çalışan Milletlerarası Kriz Grubu’nun topladığı datalara nazaran, 10 Ağustos 2021 itibariyle bu çatışmada ölenlerin sayısı 5 bin 561’i buldu. Hayatını kaybedenlerden 549’u sivil, bin 302’si güvenlik vazifelisi, 3 bin 482’si örgüt üyesi, 226’sı ise sivil olup olmadığı belirlenemeyen şahıslardı. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin internet sitesinde yer alan, “Teröristle Uğraş Harekâtı” başlığı altında da her gün, Irak’ın kuzeyine düzenlenen hava harekatıyla, mağara ve sığınak tahrip edildiği, mühimmat ele geçirildiği ve “teröristlerin etkisiz hale getirildiği” rapor edilmekte. Türkiye’nin Suriye’de olmasının birincil nedeni de direkt PKK ile özdeşleştirilen YPG varlığı. Yani askeri açıdan da sorun şimdi çözülebilmiş değil.
Tutuklamalar ve kayyumlar
Siyasete gelince… O kadar çok Kürt siyasetçi tutuklandı ki, sayısını hesaplamak nitekim sıkıntı. Bugün eski milletvekillerinden, HDP’nin eski eş genel liderleri da dahil olmak üzere 8’i, Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) belediye liderlerinden 26’sı hala cezaevinde. 2018’de seçilen belediye liderlerinden da 39’u tutuklandı, 6 belediye lideri hala cezaevinde. Son mahallî seçimlerde HDP’nin adayları 65 belediyeyi kazanmıştı. Çok geçmeden ortalarında 3 büyükşehir, 5 vilayet belediyesi olmak üzere 48 belediyeye kayyum atandı, tam 4 milyon 356 bin 819 seçmenin oyu, bir bakıma çöpe gitti.
Bu ortada, seçilmiş 6 belediye liderine da mazbataları verilmemişti. Bu sayılara ek olarak, ortalarında HDP ve DBP’nine eski eş liderlerinin da bulunduğu toplam 10 yönetici de mahpusta. Son olarak, 6 milyon seçmeni olan HDP hakkında Anayasa Mahkemesi’nde kapatma davası açıldı.
Peki kültürel haklar konusunda bir şey oldu mu? TRT Kurdî’nin sorunu çözmediğini, bölgede herkesin öbür ülkelerden yayın yapan Kürtçe kanalları izlediğini söylememe bilmem gerek var mı? Kayyımla yönetilen belediyelerdeki kültür sanat faaliyetlerinin bitirildiğini de eklemek gerek. Daha çok başlık var da, burada bırakalım.
Son olarak, toplumsal açıdan da koca bir sorun önümüzde dikilmiş duruyor. Yazın çıkan orman yangınlarında ellerinde fenerler ve sopalarla terörist avına çıkanları, otobanda trafiği durdurup, otomobillerin plakalarını ve içindekilerin kimliklerini, doğum yerlerini denetim etmek isteyenleri hatırlayın.
2023 seçimlerinde Kürt oylarının önemi
HDP’nin eski eş liderlerinden Aysel Tuğluk’un annesinin cenazesine saldıranların birinci duruşmada hür kaldığı, Kemal Kılıçdaroğlu’na yumruk atan adamın elinin AKP’liler tarafından öpüldüğü, HDP İzmir Vilayet Başkanlığı’nda gencecik Deniz Poyraz’ı katleden katilin, “İsmin ne abiciğim” diye şefkatle gözaltına alındığı bir ortama seyirci kalan bir iktidardan kelam ediyoruz.
Erdoğan’ın 2023’te yapılması öngörülen seçimde daha fazla Kürt oyuna muhtaçlığı var, ancak bu performansı nedeniyle daha fazla oy bir yana, sahip olduklarını da kaybedebilir.
Kemal Kılıçdaroğlu
Tam da bu nedenle köprüden evvel son çıkışa gelmeden kimi hesaplar yapıyor. Kulislerde HDP’yi devre dışı bırakan teşebbüslerde bulunulduğu, öbür aktörlerle temasa geçildiği konuşuluyor. Bugüne kadar “Kürt” sözünü bile son derece tavırlı kullanan CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun, probleminin tahlili için meclisi ve HDP’yi işaret etmesi, bu teşebbüse karşılık olarak düşünülmüş üzere.
İYİ Parti’den gelen olumlu sinyaller ve HDP’nin “Hep Birlikte Kazanalım” diyerek açıkladığı Demokrasi Tavır Dokümanı de, 2023’te gelmekte olanın işareti. İstisnasız halde güçlendirilmiş parlamenter sistemden yana olan muhalefetin safları bu formda sıklaştırması Erdoğan’ın uykularını kaçırıyor olabilir. Kürt problemini çözememiş Erdoğan iktidarını, 2023’e kadar sürecek uzun ve kuvvetli bir kış bekliyor.
Banu Güven
© Deutsche Welle Türkçe
