Avrupa Parlamentosu-TBMM Karma Parlamento Komitesi Eş Lideri Sergey Lagodinsky, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Şanghay İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) üyelik gayesine ait olarak Türkiye’nin stratejik kararsızlık göstermesinin Avrupa Birliği (AB) ile münasebetlere ziyan vereceğini lisana getirdi. İstanbul ziyareti sırasında DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Lagodinsky, “Türkiye’nin NATO üyesi olarak güvenebileceğimiz bir müttefik olması sorunu, net bir sıkıntı olmalı” dedi. Seyahat davası sürecini de yakından takip eden Yeşiller partili Alman siyasetçi Sergey Lagodinsky, “Bütün siyasi mahkumlar özgür bırakılmalı” tabirlerini kullandı.
Avrupa Parlamentosu-TBMM Karma Parlamento Komitesi Eş Lideri Sergey Lagodinsky’e sorduğumuz sorular ve karşılıkları şöyle:
Deutsche Welle Türkçe: İstanbul’da Temmuz ayında imzalanan Ukrayna ile Rusya ortasındaki tahıl koridoru mutabakatı, Türkiye açısından diplomatik zafer olarak görüldü. Mutabakat, Türkiye‘nin Avrupa’daki algısını nasıl etkiledi?
Sergey Lagodinsky: Dünya için tahlil bulabildiğimiz her adımın düzgün olduğunu düşünüyorum. Bu açıdan baktığımızda Türkiye’nin dünya için yararlı olduğunu söyleyebiliriz. Rusya’nın bu durumla ilgili birtakım meseleleri olduğunu biliyoruz. Putin tahıl muahedesinin fakir ülkelere yarar sağlamadığını tez etti. Bunu söyleyecek bir legalliği olmadığı fikrindeyim. İşgal ettiği ve katliam yaptığı bir ülkeden gidecek gıdayı kimin alması gerektiğini eleştirmenin Putin’e kalmadığı kanaatindeyim. Mutabakatın devam edeceğini umuyorum. 24 Şubat’ta başlayan durum, Türkiye’nin ve bölgenin stratejik rolünü değiştirdi. Türkiye’nin, Montrö Mukavelesi’nin uygulanması, Ukrayna davasına dayanak vermesi ve Ukrayna’ya askeri ekipman sağlaması bir tarafta dururken, öbür tarafta Rusya ile arabuluculuk rolü üstlenmeye çalışması elbette bölge için değerli. Türk ortaklarımızı bu durumu fazla dikkatsizce kullanmamaları konusunda uyarmak isterim. Bizim açımızdan Türkiye müttefik ülke ve NATO üyesi bir ülke. Müttefik olarak çok fazla kararsızlık göstermesi ve siyasi hareket yapmak için istekli olması, durumu giderek zorlaştıracaktır. Bu dediğim, Türkiye’nin yaptırımlar konusundaki tavrını da içeriyor. Yaptırımlar hala orada, işe yaraması için varlar. Bu yaptırımları baltalamaya yönelik rastgele bir teşebbüs dostça bir hareket değildir. Türkiye’nin NATO üyesi olarak güvenebileceğimiz bir müttefik olması sorunu, net bir sorun olmalı. Farklı taraflar ortasında hareket yapılırsa bu itimat zedelenebilir.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şanghay İşbirliği Örgütü‘ne üye olmayı hedeflediklerini açıkladı. Açıklamaya Avrupa Birliği’nden yansılar geldi. Kelam konusu üyelik amacının hayata geçmesi AB ile bağlantıları nasıl tesirler?
Dediğim üzere, güvenilirlik epeyce kıymetli. Türkiye’nin Şanghay Grubu’ndaki ülkelere daha fazla kur yapması, daha az güvenilirlik demek. Bu türlü bir durum olursa Türkiye, Şanghay Kümesi üyesi tek NATO üyesi olacak. Otoriter ortaklarla birebir masada oturacak. Türkiye’nin stratejik kararsızlığa ne kadar gücü yeteceğinden emin değilim. Bu benim şahsî telaşım. Bu stratejik kararsızlık, AB ile ikili ilgiler açısından geri tepebilir.
2014 yılında Türkiye vatandaşlarının Schengen vize müracaatlarının yüzde 4‘ü reddedilirken bu oran 2020 yılında yüzde 12,7’ye yükseldi ve giderek de artıyor. Ret oranlarındaki artışı neye bağlıyorsunuz?
Vize sorununu vazife ve ödev olarak görüyorum. Türkiye ziyaretim sırasında vize şikayetlerini ben de duydum. Ziyaretimin sebebi de bu zati: Dinlemek, öğrenmek ve sonrasında duyduklarımla ilgilenmek için buradayım. Söyleyebileceğim tek şey, sivil toplum üyeleri ile insan hakları savunucularından da müracaatlar gelirken vize sayılarının neden azaltılması gerektiğini anlayamadığım. Bildiğiniz üzere vizeler merkezi hükümetler tarafından veriliyor. Vize probleminin tasa verici olduğunu düşünüyorum ve bu hususla ilgileneceğim. Toplumumuzu Türkiye vatandaşlarına kapatmak için bir neden yok.
“Homofobik gündem, Türkiye’de hiçbir vakit öncelik olmadı”
İstanbul’da Pazar günü “Büyük Aile Buluşması“ ismi altında LGBTİ hareketi aykırısı bir aksiyon düzenlendi. Radikal İslamcıların siyaset ve toplumsal bahisler üzerindeki tesiri son devirde artıyor. Bu durumdan telaş duyuyor musunuz?
Evet ve Avrupa Parlamentosu ismine tasalarımızı çeşitli vesilelerle lisana getirdik. Ziyaretim sırasında LGBTİ aktivistleriyle de bir ortaya geldim ve onların telaşlarını de dinledim. Burası, “İstanbul Sözleşmesi”nin ismini aldığı kentin olduğu ülke. Bu ülke, somut ve gerçekçi tek bir neden olmadan kontrattan çekildi. Homofobik gündem, Türkiye toplumunun zihninde hiçbir vakit öncelik olmadı. LGBTİ aykırısı gündemin hükümet tarafından yapay bir biçimde teşvik edilmesinin sıkıntılı olduğunu düşünüyorum zira bu teşvikin nerelere varabileceğini gördük. Putin’in Rusya’da özgürlükleri boğmaya yönelik birinci adımı LGBTİ’lere yönelikti zira bu kolay ve ucuz bir yol. Bana nazaran, Türkiye toplumu bu türlü bir tavır sergileyecek pozisyonda değil. Bu halde düşündüğüm için aslında Türkiye’nin AB üyeliği müzakerelerinin devamı için gayret veriyorum.
“İkili bağlantılarda ilerleme demokrasi alanındaki gelişmeye bağlı”
Gezi davasını yakından takip eden bir isimsiniz. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‘nin Osman Kavala kararı nedeniyle Türkiye‘nin yaptırımlarla karşı karşıya kalma ihtimali hakkındaki görüşünüz nedir?
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi bu mevzuyu ele alacak. Türkiye’nin bu formda devam etmesi, Avrupa Kurulu tarafından yaptırıma maruz kalma durumunu riske atıyor. Hiçbir ülkenin böylesi kıymetli bir kurumun prestijine ziyan vermesini göze alamayız, bilhassa de bu devirde. Münasebetiyle yaptırım ihtimalinin gerçeğe dönüşecek olmasından korkuyorum. Açık söylemek gerekirse, bilhassa Kavala davası ile Seyahat aksiyonlarının neden bu noktaya getirildiğini anlayamıyorum. Davanın neden bu kadar uzatıldığını anlayamıyorum. Söz özgürlüğü, protesto özgürlüğü ve ayrıyeten Kavala’nın yaptığı üzere sivil toplumu destekleme özgürlüğü, her demokratik ülkenin olmazsa olmazıdır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararını okudum. Bilhassa Kavala davasını yakından biliyorum. Osman Kavala’nın ve Seyahat tutuklularının suçlamalarına dair ortada somut kanıt yok.
AB’nin bilhassa mülteci mutabakatı ve Ukrayna savaşı nedeniyle Türkiye‘deki antidemokratik uygulamalara sessiz kaldığına dair eleştirileri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Birçok düzeyde karşılıklı bağımlılığın olduğu bir dünyada yaşıyoruz. Avrupa Birliği, Macaristan üzere üyesi olan ülkelerde yaşanan demokrasi ihlallerine dahi tatmin edici karşılık verecek kapasitede değil. Türkiye ise komşu ülke ve değerli bir stratejik durumda. Birebir vakitte gücün merkezi ve NATO üyesi. Yani oldukça karmaşık bir sorun. Delegasyon lideri olarak Avrupa Parlamentosu’nda Türkiye ile münasebetlerimizde demokrasi ve insan haklarının temel alınması için gayret gösterdim. Parlamentoda bu mevzuda bir belirsizlik yok. Türkiye’de temel haklar ve demokrasi alanında somut gelişme olmadıkça, Gümrük Birliği ile ilgili projeler ya da vize serbestisinde ilerleme sağlanmayacağı açık. Benim açımdan sıkıntı net. Avrupa Birliği’nin tüm bu sorunlara karşın Türkiye ile bağlarını kesmiyor olması, durumun ne kadar karmaşık olduğunu gösteriyor. Taleplerimizi savunuyoruz. Bütün siyasi mahkumlar özgür bırakılmalı. Kavala özgür bırakılmalı, Selahattin Demirtaş hür bırakılmalı, belediye liderleri hür kalmalı. Bunun mülteci mutabakatı ile bir ilgisi yok. Türk ortaklarımız da bizim onlara bağımlı olduğumuz üzere onların da bize bağımlı olduğunu unutmamalı. Bağların geri dönülemez biçimde ziyan görecek noktaya gelmesi, Türkiye’nin geleceği için de ziyanlı olacaktır. O nedenle birlikte hareket etmeli, bir yanda demokrasiye öteki yanda daha sıkı ilgiler kurmaya gerçek ilerlemeliyiz. Lakin biri olmadan başkası olmaz.
