İnsanlarda maymun çiçeği enfeksiyonlarına şimdiye dek Afrika’nın kimi bölgelerinde rastlanırdı. Şu anda ise İngiltere, İspanya, Portekiz, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Kanada’da tespit edilen ya da şüphelenilen hadiseler görülüyor. Buralarda görülen hadiselerin, enfeksiyonun Orta Afrika varyantının tersine daha hafif bir seyir gösteren Batı Afrika varyantı olduğu söyleniyor.
Belirtileri nelerdir?
İnsan maymun çiçeği enfeksiyonu, bir müddet sonra patlayan ve daha sonra kabuk bağlayan, nadiren kalıcı yara izlerinin oluştuğu kabarcıklar halinde ortaya çıkıyor.
Kabarcıkların kurumasından sonra oluşan döküntüler evreye bağlı olarak farklılık gösteriyor, lakin daha çok suçiçeği hastalığını andırıyor.
Hastalık yaklaşık üç ila dört hafta sonra tesirini kaybediyor.
Nadiren ölümcül olan hastalık, küçük çocuklar için hayati tehlike oluşturabiliyor.
Maymun çiçeği için kuluçka mühleti 7 ila 21 gün, lakin çoklukla semptomlar 10 ila 14 gün sonra ortaya çıkıyor. Daha sonra döküntüye ek olarak baş, kas ve sırt ağrısı, ateş, titreme, yorgunluk ve lenf düğümlerinde şişme de görülebiliyor.
Kendimi maymun çiçeğinden nasıl koruyabilirim?
Maymun çiçeği hastalığına karşı spesifik bir tedavi ve aşı yok. Lakin tıp uzmanları, çiçek hastalığına karşı geliştirilen bir aşının maymun çiçeği hastalığına karşı da nispeten hami olduğu görüşündeler.
Maymun çiçeği virüsü direkt çiçek hastalığı virüsü ile alakalı olmasa da, her iki çiçek hastalığı çeşidi de tıpkı virüs cinsine giriyor. Yani bağışıklık sisteminin enfeksiyona yanıt vermesi için gereğince benzerlik gösteriyorlar.
“Normal çiçek hastalığı”, 1980’den beri uygulanan geniş çaplı aşılama kampanyaları sayesinde dünya çapında tesirini yitirdi. Fakat, Alman Robert Koch Enstitüsü (RKI) dünya nüfusunun büyük bir kısmının şu anda çiçek hastalığına karşı aşı müdafaasına sahip olmadığnı vurguluyor.
Vücutta oluşan farklı kabarcıklarFotoğraf: UKHSA/dpa/picture alliance
Nasıl bulaşıyor?
Hastalığın beşerden beşere bulaşması için, maymun çiçeği ile enfekte olan şahıslarla çok yakın temas gerekiyor. Birden fazla vakit, bulaşma birkaç bireyden sonra sona eriyor. Bulaşmanın yaralı bir cilt bölgesinin çiçek hastalığı salgısı ile temasından kaynaklanıp kaynaklanmadığı ise ağır bir formda araştırılıyor.
Yaklaşık iki hafta evvel İngiltere’de görülen Afrika dışındaki birinci hadisede İngiliz sıhhat yetkilileri, hastanın Nijerya’dan döndüğünü tespit edince virüsün nereden geldiğini de basitçe saptadı. Fakat başka dört yeni hadisenin takibi ise, enfekte olan erkeklerin daha evvel Afrika’ya gitmemiş olmaları ve başka olaylarla temas halinde olmamaları nedeniyle güç oluyor. Sıhhat yetkilileri artık maymun çiçeği virüslerinin çok kolay bulaşmaması nedeniyle hadiseler ortasındaki irtibatları ağır bir formda araştırıyor.
Bulaşma yakın temas yoluyla oluyor
Şimdiye kadar bilinen hadiselerin birçoklarını, diğer erkeklerle cinsel bağlantıya giren erkekler oluşturdu.
Bununla birlikte, birçok İngiliz uzman, insan maymun çiçeği hastalığının cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olduğuna dair kâfi ispat olmadığını açıkça belirtiyorlar.
Imperial College London’da viroloji profesörü olarak misyon yapan Michael Skinner, “Hastalığın bulaşma yolu konusunda rastgele bir sonuca varmak yahut elimizde net epidemiyolojik bilgiler ve tahliller olana kadar bulaşma için cinsel aktivitenin gerekli olduğunu varsaymak için muhtemelen çok erken” dedi.
London Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu Memleketler arası Halk Sıhhati Profesörü Jimmy Whitworth de emsal bir kanıya sahip. Whitworth bu mevzudaki görüşünü, “En mümkün bulaşma yolu yakın temastır; cilde yahut yatak nevresimlerine temas yahut mutfak gereçlerinin paylaşılması üzere. Genital yahut oral yollarla gerçek cinsel bulaşımın olduğu sonucuna varılamaz” sözleriye açıkladı.
“Semptomlar görüldüğünde muayene olun”
RKI maymun çiceği ile ilgili yayınladığı makalede, çiçek hastalığı gibisi cilt değişikliklerinde bile insanların, riskli bölgelere seyahat etmemiş olsalar da muayene olmalarını önerdi.
RKI, hemcinsleriyle cinsel münasebete giren erkeklerin olağandışı cilt değişiklikleri durumunda derhal tıbbi yardım almaları gerektiğ konusunda uyardı.
İngiltere Sıhhat Güvenliği Ajansı’ndan Dr. Susan Hopkins de emsal bir ihtarda bulunarak şöyle konuştu:
“Özellikle eşcinsel ve biseksüel erkekleri, olağan dışı rastgele bir deri döküntüsü yahut lezyonu için dikkatli olmaya ve derhal bir cinsel sıhhat servisine başvurmaya çağırıyoruz.”
Virüs ölümcül değil, fakat süratle yayılıyorFotoğraf: Science Photo Library/IMAGO
Hayvandan beşere bulaşıyor
İnsanlarda maymun çiçeği hastalığı birinci defa 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde kaydedildi. Bilhassa orta ve batı Afrika ülkelerinde bu hadiselere rastlandı. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) hastalığı endemik riski son derece düşük olarak kıymetlendiriyor.
Hastalık üzerine araştırmalar yapan uzmanlara nazaran maymun çiçeği etken unsuru muhtemelen kemirgenler aracılığıyla sirküle oluyor.
Maymunlar ise kemirgen olmadıkları için, enfekte olabiliyor fakat bulaşan parazitlere gelişme alanı sağlamıyor.
RKI raporunda enfeksiyonların enfekte olmuş hayvanların salgılarıyla temas yoluyla bulaşabileceği belirtiliyor.
Özellikle sincap yahut sıçan üzere kemirgenlerin ısırmaları sonucu hastalağın yayıldığı biliniyor. Ayrıyeten enfekte olmuş hayvan kanıyla temas eden yahut bu hayvanların etlerini yiyen evcil hayvanlar da bulaştırıcı olabiliyor. Bu hayvanlarla yakın temas yahut onların etlerini yemekle ya da damlacık enfeksiyonu yoluyla hastalık insanlara bulaşabiliyor.
