Rusya Ukrayna’ya askeri harekat başlatırken Karadeniz’e kıyıdaş ülkelerin ve yabancı gemilerin Türk boğazlarından geçişine yönelik kaideleri belirleyen Montrö Mukavelesi, Ankara’da tartışma konusu oldu. AKP Sözcüsü Ömer Çelik, MKYK toplantısı sonrasında yaptığı açıklamada, Karadeniz’in güvenliği konusunun kapsamlı bir formda değerlendirildiğini tabir etti. Çelik, “Bu çerçevede Türkiye üzerine düşeni yapmaya devam edecek. Montrö Mukavelesi’nin bu tip bir durumda Türkiye’nin kararları açısından ne manaya geldiği ile ilgili devlet kurumları tüm senaryoları çalıştı” dedi. Çelik, çeşitli durumlarla ilgili hazırlıkların tamamlandığını da belirterek “Hukuki ve diplomatik hazırlıklar tam olarak yerine getirildi. Türkiye Montrö’nün objektif kararlarını uygulayacaktır” sözünü kullandı.
Ukrayna, Rusya’nın operasyonu sonrası bugün Türkiye hava alanının ve Rus gemileri için Çanakkale ve İstanbul Boğazının kapatılmasını, ayrıyeten Ruslara ekonomik yaptırımlar uygulanmasını Ankara’dan talep etmişti.
Çeviköz: TBMM’de kapalı oturum gerekli
Ukrayna gündemiyle inanılmaz toplanan TBMM’de görüşmeler sürerken muhalefet temsilcileri DW Türkçe’nin sorularını yanıtladı. CHP İstanbul Milletvekili ve TBMM Dışişleri Komitesi Parti Sözcüsü Ünal Çeviköz, Ukrayna konusunda TBMM’de kapalı bir oturum talep ettiklerini lakin bunun gerçekleşmediğine dikkat çekti. Cumhurbaşkanın’ın Genel Kurul’a kapalı bir oturumda bilgi vermesini gerekli gördüklerini de söz eden Çeviköz, “Çünkü durum gerçekten kritik” dedi.
CHP İstanbul Milletvekili ve TBMM Dışişleri Kurulu Parti Sözcüsü Ünal Çeviköz
Rusya’nın harekatı şu sırada nerede durduracağının belgisiz olduğunu vurgulayan Çeviköz, “Bu evreye gelinmesinin sebeplerinden biri zannediyorum Batı’nın Rusya’yı biraz kışkırtmasından kaynaklanıyor. Rusya, 2008’de de Gürcistan örneğinde olduğu üzere karşı tarafı provokasyona zorlamış ve o provokasyonu münasebet göstererek hareketine girişmiştir. Ukrayna’da da durum motamot bu türlü oldu” diye konuştu. Çeviköz, bundan sonra Batı’nın Ukrayna’yı destekleyerek sorunun diplomatik yolla ve müzakerelerle çözülmesi gerektiğine işaret ederek, “Gerginliği tırmandırmak hiç kimsenin faydasına değildir” tabirlerini kullandı.
“Montrö için koşullar bellidir”
Gerginliğin artmasının Türkiye’yi çok yakından etkileyeceğini vurgulayan Çeviköz, “Çünkü hem Ukrayna ile hem Rusya ile çok ağır bağlantılarımız var. Onun için Türkiye’ye de çok değerli misyonlar düşüyor” diyerek Montrö’nün kıymetine dikkat çekti. Çeviköz, Ukrayna’nın Türkiye’ye davetinin hatırlatılması üzerine şunları söyledi:
“Ukrayna’nın daveti aslında şu sırada gerçekçi bir davet değil. Zira Montrö’nün şartları muhakkaktır. Montrö’yü hiçbir halde öbür ülkelerin Türkiye’yi Montrö’yü kullansın diye davetiyle yahut davetiyle kullanmaya girmemek lazım. Montrö’nün hangi evrede ne halde kullanılacağının tarifi kontratta yazılıdır, aşikardır. Türkiye, rastgele bir halde bir savaşa taraf ise yahut kendisini bir savaş tehdidi altında görüyor ise o vakit boğazlarla ilgili davranışını kararlaştırma yetkisi Türkiye’dedir.”
Türkiye’nin bu türlü bir durumla karşı karşıya olmadığını ve bu nedenle Boğazlar’ın kapanmasının da tartışılmaması gerektiğini kaydeden Çeviköz, iktidarın tavrıyla ilgili olarak bu cins milletlerarası hukuk ihlaline karşı milletlerarası hukuktan yana kuvvetli bir duruş sergilenmesi gerektiğini savundu. Çeviköz, “Biz CHP olarak memleketler arası hukuka hürmet duyan ve Atatürk’ten gelen geleneği sürdüren bir siyasi parti olarak bu duruşu sert olarak ortaya koyduk” diye konuştu.
Oluç: Süreç, sadece Beştepe’den yönetilemez
HDP Küme Başkanvekili Saruhan Oluç da “Salı gününden beri Dışişleri Bakanı’nın gelip Meclis’i bilgilendirmesi gerektiğini söylüyorduk lakin bugün üçüncü gün ve bu gerçekleşmedi” dedi. Sürecin sırf Beştepe’de yapılacak toplantılarla yönetilemeyeceğini tabir eden Oluç, “Yasamanın da bu sürecin hem bilgilendirme hem de şekillenmesi açısından içerisinde olması ve muhalefetin de görüş ve tekliflerinin dinlenmesi gerekiyor” diye konuştu.
HDP Küme Başkanvekili Saruhan Oluç
Oluç, “Ukrayna’da olanların yalnızca iki komşu ülke ortasında yaşanan bir tansiyon değil tıpkı vakitte NATO ve Rusya ortasındaki egemenlik gayretinin son halkası” olduğu değerlendirmesinde bulundu. Oluç, Montrö konusunda da iktidarı kontrattan doğan tüm yetki ve sorumluluklarını hiçbir biçimde esnetmeden yerine getirmeye çağırdıklarını lisana getirdi. İktidar tarafından yapılan açıklamaları kâfi bulmadıklarının altını çizen Oluç, Ukrayna’da kalan Türk vatandaşlarının yaşadığı kasvete da dikkat çekti. Oluç, “Hükümetin bu hususta da bilhassa Dışişleri Bakanlığının adım atması gerekiyor. Rastgele bir can kaybının yaşanmaması açısından şu ana kadar yapılmış bilgilendirmenin de kâfi olduğu kanaatinde değiliz” sözünü kullandı.
İYİ Parti’li Erozan: İktidar kendi kendine top çeviriyor
İYİ Parti Genel Lider Yardımcısı ve Memleketler arası Siyasetler Lideri Ahmet Kamil Erozan da Türkiye’nin meseleye yaklaşımında kendi problemlerini öncelik haline getirmesi gerektiğini vurguladı. Güvenlik doruğu sonrası iktidar kanadından yapılan açıklamalarla ilgili “Kendi kendilerine top çeviriyorlar, bize danışmıyorlar” diyen Erozan, “Biz bugün TBMM’de Ukrayna’yı konuşmadık. Bir kanun teklifinin bilmem ne unsuru çerçevesinde ortaya sıkıştırılmış Ukrayna’yı konuştuk” reaksiyonunu gösterdi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın geçmişte arabuluculuk ve mesken sahipliği üzere teşebbüsleri olduğunu lakin muvaffakiyete ulaşmadığını söz eden Erozan, “Türkiye’nin artık bu sorunun özü prestijiyle buna müdahil olması mümkün değil. Olan oldu, Yapılması gereken, ulusal çıkarlarımız temelinde, artık sıfır ziyan olmaz, taban ziyanla nasıl çıkacağımızın belirlenmesi gerekir. Bugün sabah dolar kaçtı kaç oldu, petrol kaçtı kaç oldu, emtia eserleri kaçtı kaç oldu. Piyasada un yüzde 50 fırladı. Un deyince buğday nereden geliyor? Bunlara bakmamız lazım. Sıkıntı yumağı ile karşı karşıyayız” diye konuştu.
Türkiye’nin yapması gerekenlerle ilgili değerlendirmelerde bulunan Erozan, “Bunu bir masa etrafında değerlendirmeliyiz. Zira bu, iktidarın uzunluğunu aşan bir sorun” dedi. Doğalgaz üzere, turizm üzere hususlarda Türkiye’nin önüne farklı formlarda fatura çıkacağının da altını çizen Erozan, “Türkiye, Ukrayna’nın yanında mı duracak, Rusya’nın yanında mı duracak? Türkiye’nin öncelikleri olmalı. Önceliklerimizi de iktisat açısından değerlendirmeliyiz. Esasen gemi yan yatmış, bu geminin batmasını önleyecek önlemleri almalıyız” sözünü kullandı.
Eray Görgülü
©Deutsche Welle Türkçe
