Danıştay’ın, polisin olduğu olaylarda cep telefonları ile ses ve imaj kaydı alınmasının engellenmesine dair İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü’nün genelgesinin durdurmasının akabinde TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık), misal bir müracaatta birinci kararını verdi. Polis tarafından manzara alınması engellenen, telefonuna el konulan ve zıt kelepçe takılarak gözaltına alınmaya çalışılan gazeteci Demet Aran’ın başvurusunu kısmen kabul eden Kamu Başdenetçisi Onur Malkoç, kalkanların kaldırılarak gazetecilerin manzara engellenmesinin basın özgürlüğünü ihlal etmediğini savundu. Buna karşılık Malkoç, Emniyet Genel Müdürlüğü’ne yönelik iki tavsiyede bulundu. Kamu Denetçiliği, kolluk çalışanı tarafından kolluk misyonunun ifası sırasında gazetecilik faaliyeti gerçekleştiren basın mensupları için uygun ortamın sağlanmasına azami itina gösterilmesini ve basın mensupları ile kurulacak alakalarda daha ihtimamlı bir lisan kullanılmasını istedi.
Ankara’da son üç yıldır gazetecilerin Ankara Emniyet Müdürlüğü’ne bağlı polisler tarafından haber takibi sırasında engellenmeye çalışması sık sık gündeme geldi. Bu gazetecilerden biri olan Demet Ortan, 2020 ve 2021 yıllarında Ankara’da haber takibi sırasında üç kere polis tarafından engellendiğini belirterek Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvurdu. Dilekçeye nazaran Ortan, 14 Ekim 2020’de İSİG Meclisi’nin İbn-i Sina Hastanesi önündeki aksiyonunu takip ederken polis tarafından gözaltına alınmaya çalışıldı. Aksi kelepçe takılan ve telefonuna el konulan Ortan, gözaltı aracının önünde bir mühlet bekletildikten sonra basın mensubu olduğunu ısrarla söylemesi karşısında polis tarafından hür bırakıldı. Aran’ın telefonu ise lakin Güvenlik Şube Müdürlüğü’nde teslim edildi. Ortan, 2 Şubat 2021 tarihindeki Boğaziçi aksiyonunda ise öğrencilere yapılan gözaltı sürecini fotoğraflamaya çalışırken kalkanlarla engellendi.
Emniyet: Gazeteciyi inançlı bölgeye çıkardık
Bunun üzerine inceleme başlatan Ombudsmanlık, Ankara Emniyet Müdürlüğü’nden savunma istedi. Emniyetin gönderdiği yazıda, Aran’ın takip ettiği protesto şovlarının “kanuna alışılmamış eylem” olduğu sav edilerek, şöyle denildi:
“Demet Ortan isimli şahsın İbn-i Sina Hastanesinde olduğu üzere olay imgelerini çekmek ismi altında, kanuna ters aksiyon gerçekleştiren şahısların ortasına girerek, hatta yakalama yapılan şahısların bindirildiği gözaltı aracının içerisine girecek kadar yaklaşarak emniyet mensuplarının misyonlarını yapmalarını engellediğinin görülmesi üzerine emniyet mensuplarınca yapılan denetimlerde basın mensubu olduğunun anlaşılması sonrası gerçekleşen kanuna ters hareketler esnasında kendisine bir ziyan gelmesinin ve emniyet mensuplarının vazifelerinin engellenmemesi emeliyle inançlı bölgeye çıkması sağlanmıştır.”
Aran’ın, kanuna alışılmamış aksiyonlar esnasında emniyet mensuplarınca görünür halde boynuna yahut göğüs kısmına misyonlu olduğunu gösteren yaka kartı takmadığı, bazen yaka kartını zıt vaziyette taktığı savunulan yazıda, “Bu haliyle kanuna muhalif hareket yapan şahıslarla birlikte hareket edip, emniyet mensuplarının vazifelerini yapmasına mahzur olduğu, kendisini uyaran görevlilere zorluk çıkardığı anlaşılmaktadır” denildi.
Başdenetçi: Gözaltı işine yargı bakıyor
Kamu Başdenetçisi Onur Malkoç, müracaata ait yaptığı değerlendirmede kısmet ret, kısmen tavsiye kararı verdi. Aran’ın 14 Ekim 2020 tarihinde polis tarafından gözaltına alınmaya çalışılmasına ait şikâyetinin incelenmemesine karar veren Malkoç, bunun nedenini “Yargı vazife alanına giren hususlara bakma yetkimiz yok” tabiriyle açıkladı.
Görüntü engellemede sorun görülmedi
Malkoç, Demet Aran’ın imaj alınmasının engellenmesine ait öteki şikâyetine ait ise şunları kaydetti:
“Şikâyet konusu edilen 2 Şubat 2021 ve 5 Şubat 2021 tarihlerinde yaşanan olaylarla ilgili olarak ise kolluk işçisi tarafından şikâyetçinin gazetecilik mesleğini yapmasını engellemek maksadıyla fizikî müdahalede bulunulduğu ya da manzara almasını engellemek emeliyle orantısız ve legal olmayan bir müdahalede bulunulduğuna ait bir tespitin yapılamadığı, bu nedenle belge kapsamında basın ve haberleşme özgürlüğünün ihlal edildiğine ait bir tespit yapılamaması nedeniyle talebin reddi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.”
Emniyet’e iki tavsiye kararı
Malkoç, polislerin aksiyon takibi sırasında gazeteci Demet Aran’a “Kes şunun görüntüsünü” üzere sözler kullanması nedeniyle ise Emniyet Genel Müdürlüğü’ne tavsiyede bulunmaya karar verdi. Bu kapsamda Kamu Denetçiliği, uygun idare prensipleri açısından kolluk işçisi tarafından kolluk vazifesinin ifası sırasında gazetecilik faaliyeti gerçekleştiren basın mensupları için uygun ortamın sağlanmasına azami ihtimam gösterilmesi ve basın mensupları ile kurulacak alakalarda daha ihtimamlı bir lisan kullanılması konusunda Emniyet’e tavsiyede bulunulmasına hükmetti.
‘Gazetecilere yer gösterin’
Kararda, buna ait şu kıymetlendirme yapıldı:
“Bu çerçevede, müracaatın incelenmesi kapsamında kolluk vazifelilerinin birdenbire ve anlık olarak gelişen aksiyon ve protestolara yasal olarak müdahale etmelerine duyulan muhtaçlığa ait kamusal yarar ile topluma haber ve bilgi transferinin sağlanabilmesi için basın mensuplarının vazifelerini gereği üzere yapabilecekleri şartların sağlanması suretiyle basın ve haber alma hürriyetinin korunması ortasında bir istikrarın gözetilmesi gerekmektedir.
Toplantı ve şov yürüyüşüne ait yasal mevzuat kapsamında kolluk kuvvetleri tarafından yerine getirilen önlem alma ve müdahale yetkisi kullanılırken kamu görevlisini engellemeyen ve gazetecilik misyonunu yerine getiren meslek mensuplarının misyonlarını yerine getirebileceği uygun ortamın sağlanmasına azami itina gösterilmelidir. Yönetimden, bu istikrarın gözetilmesine yönelik önlem alınması kapsamında toplumsal olaylara müdahale esnasında basın mensuplarına yönelik muamelelerde yasal düzenlemelerin sonları içerisinde ölçülülük unsuruna uygun olarak hareket edilmesi, kolluk vazifelileri ile basın mensupları ortasındaki alakalarda daha ihtimamlı bir lisan kullanımının sağlanması beklenmektedir.”
Alican Uludağ
© Deutsche Welle Türkçe
