Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararı gereği Osman Kavala’yı özgür bırakmayan Ankara’ya karşı resmen ihlal prosedürü başlattı. Komitenin bugün büyükelçiler seviyesinde Strasbourg’da düzenlediği toplantıda, Avrupa Kuruluna üye 47 ülke oy çokluğuyla ihlal prosedürü başlatılmasına karar verdi. Prosedürün başlatılması için üye ülkelerin en az 3’te 2’sinin onayı gerekiyordu.
İhlal prosedürü gereği Kavala evrakı artık tekrar AİHM’ye gönderilecek. AİHM, Kavala davasını asıldan tekrar görmeyecek. Yalnızca Kavala hakkında verdiği kararın yerine getirilip getirilmediği tespitinde bulunacak. AİHM önündeki bu sürecin en erken yaz aylarında sonlanacağı belirtiliyor.
AİHM, Kavala hakkındaki kararının yerine getirilmediği tespitinde bulunursa, davalı devlete karşı alınacak muhtemel tedbirleri değerlendirmesi için belgeyi tekrar Bakanlar Komitesi’ne gönderecek. Sonuç bu türlü olursa Bakanlar Komitesi önünde yeni bir siyasi süreç başlayacak.
AİHM önündeki süreç zarfında Kavala’nın tahliye edilmesi halinde tekrar hak ihlali tespitinde bulunulabilecek olsa da Bakanlar Komitesi’nin, bu türlü bir senaryoda, kararın yerine getirildiği müşahedesiyle belgeyi kapatma mümkünlüğünün bulunduğu belirtiliyor.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı
Ankara’dan reaksiyon gecikmedi
Türk Dışişleri Bakanlığı, yazılı bir açıklama ile Bakanlar Komitesi tarafından bugün alınan kararı protesto etti. Komiteyi Türkiye’de “devam eden bağımsız yargı sürecine müdahale” ile suçlayan açıklamada, “Kavala kararının daima olarak gündemde tutulmasını düzgün niyetten uzak, kasıtlı ve de tutarsız bir yaklaşım olarak görüyoruz” tabirlerine yer verildi.
AİHM kararı ne demişti?
AİHM’nin 12 Mayıs 2020 tarihinde katılaşan kararında Kavala’nın “bir cürüm işlediğine dair makul kuşku olmadığı”; Kavala hakkında “Anayasa Mahkemesi’nin çabuk bir yargı kontrolü gerçekleştirmediği” ; Kavala’nın özgürlüğüne getirilen kısıtlamanın “suç işlediğine dair makul kuşku nedeniyle yetkili bir isimli makam önüne çıkarılma gayesinden öbür bir gaye ile uygulandığı” ve bu durumun “insan hakları savunucularının çalışmaları üzerinde caydırıcı tesire sahip olduğu” sonucuna varılmıştı.
AİHM bu sonuçlardan yola çıkarak, 1’e karşı 6 oyla, “Kavala’nın tutukluluğunun sona erdirilmesi ve bir an evvel özgür bırakılması için Türk hükümeti tarafından tüm tedbirlerin alınması gerektiğine” hükmetmişti. AİHM’nin bu kararına Ankara’nın yaptığı itiraz kabul edilmemişti.
Bakanlar Komitesi’nin dayanağı
Bakanlar Komitesi, bu kararlar kapsamında Kavala bugüne kadar tahliye edilmediğinden AİHM kararını “yerine getirilmemiş” olarak kıymetlendirdi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “Kararların Bağlayıcılığı ve İnfazı”yla ilgili 46’ncı unsurunun kendisine verdiği yetki temelinde Ankara’nın bu hususta öngörülen yükümlülüğünü yerine getirmediği sıkıntısını AİHM’ye taşımayı kararlaştırdı. Bakanlar Komitesi daha evvel yalnızca Azerbaycan’a karşı açılan bir davada ihlal prosedürüne başvurmuştu.
AİHM kararlarının uygulanışının denetleyicisi olan Komite, mevzu hakkında 2 Aralık 2021 tarihinde düzenlediği bir evvelki toplantıda, Kavala kararı kapsamındaki ihlal prosedürüyle ilgili görüş belirtmesi için Ankara’ya 19 Ocak 2022 tarihine kadar mühlet vermiş, mevzuyu 2 Şubat 2022 tarihli toplantıda yine ele alacağını bildirmişti. Bakanlar Komitesi’nde o gün yapılan oylamada 47 ülkeden 35’i Kavala evrakının AİHM’ye intikal ettirilmesine onay vermeye hazır olduğu istikametinde oy kullanmıştı.
Ankara’nın yanıtı
Ankara, ihlal prosedürüyle ilgili olarak 19 Ocak’ta Strasbourg’a ilettiği dokümanda, “Türkiye AİHM’nin ihlal kararını Kavala’yı özgür bırakarak tüm sonuçlarıyla ortadan kaldırmıştır, Kavala şu anda öteki cürümlerden tutukludur” iletisi verdi.
Ankara’nın iletisinde, “Kavala’nın AİHM’de ihlal kararına neden olan tutukluluk sürecinin 18 Şubat 2020 tarihinde sonlandığı, şu an Türk Ceza Kanunu’nun siyasal ve askeri casuslukla ilgili 328’inci hususu temelinde öbür bir dava kapsamında tutuklu olduğu” kaydedildi.
İstanbul 30’uncu Ağır Ceza Mahkemesi, 18 Şubat 2020 tarihli duruşmada, Seyahat Davası olarak bilinen belgede oy birliği ile Osman Kavala’nın beraatine karar vermiş, fakat İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı daha evvel re’sen tahliye kararı verilen bir soruşturma kapsamında gözaltı kararı almış ve Kavala Silivri Cezaevi’nden çıkmadan 19 Şubat’ta yine tutuklanmıştı.
Kavala’nın da yargılandığı davada 17 Ocak 2022 tarihinde düzenlenen son duruşmada, Kavala’nın tutukluluk halinin devamına oy çokluğu ile karar verilip, bir sonraki duruşmanın 21 Şubat 2022’de düzenleneceği açıklanmıştı.
Kayhan Karaca
©Deutsche Welle Türkçe
